Μνήμη και λήθη σε παιχνίδι επιβίωσης

Μνήμη και λήθη σε παιχνίδι επιβίωσης

3' 14" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΡΟΜΠΕΡΤΟ ΜΠΟΛΑΝΙΟ

Φυλαχτό

μετ.: Κρίτων Ηλιόπουλος

εκδ. Αγρα

Ο σημαντικός  Χιλιανός συγγραφέας Ρομπέρτο Μπολάνιο (1953-2003) υπήρξε συνεχιστής της παράδοσης του μαγικού ρεαλισμού όπως τον γνωρίσαμε στα έργα των μεγάλων Λατινοαμερικανών συγγραφέων, αν και δεν περιορίστηκε σ’ αυτόν, αλλά έχοντας ως πρότυπο, κυρίως, τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ένωσε το οικείο του λογοτεχνικό «ιδίωμα» με τα εφιαλτικά τοπία του Κάφκα ή τα όνειρα του Γουίλιαμ Μπάροουζ, ο οποίος πίστευε ότι η ζωή είναι ένας αντικατοπτρισμός, μία ψευδαίσθηση.

Τα έργα του, οι νουβέλες και τα μυθιστορήματά του, επικοινωνούν μεταξύ τους και ως προς τη θεματολογία και την τεχνοτροπία, ενώ το «Φυλαχτό» μπορεί να ιδωθεί ως ένας ενδιάμεσος κρίκος στα δύο σπουδαία έργα «Οι Αγριοι Ντετέκτιβ» και «2666». Σ’ αυτό, η αφηγήτρια, η ποιήτρια Αουξίλιο Λακουτίρ από το Μοντεβιδέο της Ουραγουάης, μια ελάσσονος σημασίας ηρωίδα στο «Οι Αγριοι Ντετέκτιβ», πηγαίνει στην Πόλη του Μεξικού, όπου γνωρίζει ποιητές, και αφηγείται μια ιστορία τρόμου, ενώ δηλώνει εξαρχής ότι είναι φίλη όλων των Μεξικανών: «Είμαι μητέρα της μεξικανικής ποίησης… Εγώ γνωρίζω όλους τους ποιητές και όλοι οι ποιητές με γνωρίζουν…». Κι ανάμεσα στους υπαρκτούς ποιητές της Λατινικής Αμερικής, αναφέρεται και ο Αρτούρο Μπελάνο, το alter ego του Ρομπέρτο Μπολάνιο.

Παγιδευμένη

Η Αουξίλιο αφηγείται τι της συνέβη όταν αναγκάστηκε να μείνει παγιδευμένη, για δώδεκα ημέρες περίπου, κρυμμένη στις τουαλέτες της Φιλοσοφικής Σχολής επειδή η αστυνομία κατέλαβε τον πανεπιστημιακό χώρο στην Πόλη του Μεξικού, το 1968. Εκεί, λοιπόν, θα έχει τον χρόνο να σκεφτεί τη ζωή της στο Μεξικό, να προβλέψει το μέλλον της και να μαντεύσει την πορεία και την κατάληξη που θα έχουν τα έργα μεγάλων συγγραφέων. Στον μονόλογό της δεν θα παραλείψει να αναφερθεί σε μορφές σύμβολα, αλλά πάνω από όλα, θα αντικρίσει τη ζωή μέσω της τέχνης του λόγου και ιδιαιτέρως της ποίησης.

Ο παραληρηματικός συνειρμικός λόγος της αναπαριστά όνειρα, εικόνες που έχουν ληφθεί από τον πραγματικό κόσμο, για να προβληθεί η βία που επικρατεί στις λατινοαμερικανικές πόλεις – και όχι μόνο. Και το ρεαλιστικό στοιχείο ενώνεται με το φανταστικό και το παράδοξο, και αυτό που προκύπτει δεν είναι παρά οι προβολές των πραγμάτων μέσα από καθρέφτες, τα παραμορφωμένα ανθρώπινα τοπία. Αυτός ο λαβυρινθώδης και γεμάτος μυστήρια τόπος αντανακλά τον ρεαλιστικό κόσμο, ο οποίος συμβαδίζει ή βρίσκεται εντός της λογοτεχνίας, γιατί αυτός είναι το υλικό της, ένας κόσμος όπως όλοι οι άλλοι, συνώνυμος της σκόνης, αλλά με μόνο αντίπαλο τη μνήμη. Και ως κινητήρια δύναμη στο πραγματικό και φανταστικό ταξίδι της, στη λογοτεχνία, κρίνεται ότι είναι η τρέλα: «Μπορεί να ήταν η τρέλα που μ’ έσπρωξε να ταξιδέψω. Μπορεί να ήταν η τρέλα. Εγώ έλεγα ότι ήταν η κουλτούρα. Φυσικά η κουλτούρα συχνά είναι η τρέλα, ή περιλαμβάνει την τρέλα. Ισως να ήταν η έλλειψη αγάπης που μ’ έσπρωξε να ταξιδέψω. Ισως να ήταν μια αγάπη υπερβολική που ξεχείλιζε. Ισως να ήταν η τρέλα…».

Ο συγγραφέας με αφορμή ένα πραγματικό γεγονός που συνέβη στο Πανεπιστήμιο, στην Πόλη του Μεξικού το 1968, περιδιαβάζει στις σκιερές γωνίες της τέχνης, του μύθου, των ιστορικών συμβόλων, αλλά και της Λατινικής Αμερικής. Μνήμη και λήθη παίζουν ένα παιχνίδι επιβίωσης, όπως άλλωστε ένα τέτοιο παιχνίδι έπαιξε η Αουξίλιο μέσα στις τουαλέτες της Σχολής, έχοντας για συντροφιά τους ποιητές και τις παράδοξες εικόνες του νου, εκεί όπου μπόρεσε να ζήσει χωρίς φαγητό αρκετές μέρες, γιατί το ήθελε και γιατί η ανάγκη να επιβιώσει της έδινε κουράγιο να συνεχίσει.

Και μπορεί η αφήγηση να περιλαμβάνει αντίθετα στοιχεία, εικόνες αποσπασματικές, και να παρασέρνει τον αναγνώστη στον λαβύρινθο της σκέψης, ωστόσο διαθέτει προοπτική και ρυθμό, και κάνει αυτό το οδοιπορικό, που μοιάζει με την πορεία των νεαρών που τραγουδούσαν και πήγαιναν «ίσια στην άβυσσο», να έχει νόημα.

Γι’ αυτό και το μυθιστόρημα «Φυλαχτό», με τον σφικτό λόγο του, μοιάζει με το τραγούδι που «μολονότι μιλούσε για τον πόλεμο, για τα ηρωικά κατορθώματα μιας ολάκερης γενιάς νεαρών της Λατινικής Αμερικής που θυσιάστηκαν, πάνω απ’ όλα μιλούσε για αξίες και για καθρέφτες, για τον πόθο και για την ηδονή», όπως σημειώνει στο τέλος ο συγγραφέας.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή