Από ιδιαίτερους γονείς προέρχονται ιδιαίτερα παιδιά. Η Φάνια Οζ έχει πατέρα μια σπουδαία προσωπικότητα, όχι μόνο της λογοτεχνίας αλλά και της διανόησης, τον Ισραηλινό συγγραφέα Αμος Οζ. Αλλά δεν επαναπαύθηκε στις δάφνες του οικογενειακού ονόματος. Εκανε τη δική της διαδρομή και σήμερα διδάσκει Ιστορία στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Χάιφα. Εξωστρεφής και εγκάρδια, σε κάνει να νιώθεις ότι την γνωρίζεις χρόνια.
Ηρθε πρόσφατα στην Αθήνα για να παρουσιάσει το βιβλίο που συνέγραψε με τον πατέρα της. Δεν είναι ένα βιβλίο λογοτεχνίας, είναι ένα βιβλίο που επιχειρεί να αγγίξει την εβραϊκή ιστορία μέσω του φορτίου που κουβαλούν οι λέξεις. «Οι Εβραίοι και οι λέξεις» είναι ο τίτλος του (εκδ. Καστανιώτης, μετ. Νίκος Γεωργαντίδης).
Την συναντήσαμε σ’ αυτό το πέρασμά της στην Αθήνα και γοητευτήκαμε από την ευρύτητα της σκέψης της. «Είμαστε όλοι παιδιά του διαφωτισμού, αλλά είμαστε και παιδιά του ρομαντισμού, είμαστε και παιδιά του εθνικισμού, μοιραία. Για μένα έχει σημασία να γυρίσει πίσω στην εποχή του Διαφωτισμού, στον 18ο αι. όταν το ζήτημα ήταν το άνοιγμα και όχι το κλείσιμο. Επειδή υπάρχει πολύς εθνικισμός γύρω μας, και εδώ και στο εσωτερικό του Ισραήλ, προσπάθησα να τραβήξω το βλέμμα μου σ’ εκείνα τα στοιχεία του Διαφωτισμού που ίσως μας θωρακίζουν απ’ τον εθνικισμό». Ολα αυτά η Φάνια Οζ τα διδάσκει στους φοιτητές της, και λέει με απόλυτη βεβαιότητα ότι βρίσκει ανταπόκριση και ότι ανοίγει δρόμους στη σκέψη των νέων ανθρώπων. «Βρίσκω ανταπόκριση όχι μόνο όταν διδάσκω τον Διαφωτισμό, αλλά και όταν διδάσκω τον Σωκράτη. Τα βασικά στοιχεία για να ανοίξει ο νους των ανθρώπων είναι η μάθηση, η κριτική και η αντιπαράθεση». Αυτή ακριβώς η αντιπαράθεση υπάρχει και στις σελίδες του βιβλίου που συνέγραψε με τον πατέρα της. Στη συζήτησή τους που έχει αποτυπωθεί στο βιβλίο, διηγούνται τις ιστορίες πίσω από τα ονόματα, τα γνωμικά, τις διενέξεις και τα χαριτολογήματα του ιουδαϊσμού που έχουν διασωθεί. Και υποστηρίζουν ότι οι λέξεις συνθέτουν την αλυσίδα ανάμεσα στον Αβραάμ και τους Εβραίους των κατοπινών γενεών. Και επιχειρούν μια διαφορετική περιήγηση στο τοπίο των εβραϊκών κειμένων που συνδιαμορφώνουν τον χαρακτήρα του εβραϊκού πολιτισμού.
Μαλωμένα… ξαδέλφια
Η Φάνια Οζ βλέπει τους Ελληνες και τους Ισραηλινούς σαν τσακωμένα… ξαδέλφια. «Πάντοτε είχαν επαφές, κοινά σημεία, συνδιαλέγονταν υπογείως, αλλά στην επιφάνεια ήταν διαφορετικά τα πράγματα». Και πιστεύει ότι και οι δυο λαοί έχουν προσπαθήσει τα τελευταία χρόνια να επανεφεύρουν τους εαυτούς τους. «Διαχρονικά και οι Εβραίοι και οι Ελληνες παλεύουν με τον Θεό, με τους γύρω τους πολιτισμούς που τους επιβουλεύονται, με τη μνήμη, με τα δεινά τους. Και πιστεύει, αυτό που πιστεύει ένας μεγάλος δάσκαλός της: «Αν έχουμε μια έννοια δημοκρατίας, μια έννοια του πολίτη και της πολιτικής, αυτό συμβαίνει εξαιτίας των Ελλήνων και δεν πρέπει να το ξεχνάμε ποτέ».
Η Φάνια Οζ πιστεύει πολύ στη δύναμη των γυναικών. «Πιστεύω όχι μόνο στις ισχυρές γυναίκες του Ισραήλ, αλλά και στις ισχυρές γυναίκες του αραβικού κόσμου».