Γοητευτικό όσο και αποτρόπαιο παζλ

Γοητευτικό όσο και αποτρόπαιο παζλ

3' 21" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οπως και ο Νταν Φρανκ στο πρόσφατο βιβλίο του «Μεσάνυχτα», έτσι και ο Γαλλοεβραίος Ρομέν Σλοκόμπ καταπιάνεται με το θέμα του δωσιλογισμού στην κατεχόμενη Γαλλία και ιδιαίτερα με τον δωσιλογισμό στον ευαίσθητο χώρο των γαλλικών γραμμάτων. Μόνο που ο Νταν Φρανκ, επιλέγοντας τη φόρμα του ιστορικού δοκιμίου, παραθέτει τα αποτελέσματα της ενδελεχούς έρευνάς του χωρίς λογοτεχνικές αξιώσεις, ενώ ο Σλοκόμπ προτιμά να προσεγγίσει τη συνεργασία κάποιων πνευματικών ανθρώπων με τους ναζί, μέσα από ένα ευφυές επιστολικό μυθιστόρημα.

Ανακατεύοντας υπαρκτά και ανύπαρκτα πρόσωπα, ντοκουμέντα χαλκευμένα και πραγματικά, ο Γαλλοεβραίος συγγραφέας συνθέτει ένα γοητευτικό όσο και αποτρόπαιο παζλ της γαλλικής διανόησης που «μαγεύτηκε» από τη ρητορική του Χίτλερ.

Ολόκληρο το βιβλίο -με την προσφώνηση «Κύριε Διοικητά» ως τίτλο- είναι μια μακροσκελής επιστολή πολιτικού απολογισμού και απολογίας του Γάλλου ακαδημαϊκού Πωλ Ζαν Υσσόν (φανταστικό πρόσωπο) προς τον διοικητή των γερμανικών δυνάμεων κατοχής Χ. Σέλλενχαμμερ.

Ο Υσσόν, δημοφιλής μυθιστοριογράφος, ήρωας του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, γερμανόφιλος και φανατικός αντισημίτης, έχει ταχθεί ήδη από το 1936 στο πλευρό των Γάλλων ακροδεξιών και μετά το 1940 ενστερνίζεται απόλυτα το όραμα του Χίτλερ για μια «καθαρή» Ευρώπη, απαλλαγμένη από τους Εβραίους, τους Σλάβους και τους Μπολσεβίκους.

Το πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο Υσσόν και καλεί με την επιστολή του τον Γερμανό διοικητή και φίλο του να τον συνδράμει είναι, ας πούμε, «οικογενειακής φύσεως».

Ο γιος του έχει παντρευτεί μια Γερμανοεβραία ηθοποιό, η οποία είχε ζητήσει το 1934 πολιτικό άσυλο στη Γαλλία και έχει αποκτήσει μαζί της δυο παιδιά. Ο γιος του όμως δεν συμμερίζεται τις φιλοναζιστικές του ιδέες γι’ αυτό μετά την κατάληψη της χώρας από τα γερμανικά στρατεύματα καταφεύγει στην Αγγλία προσχωρώντας στις δυνάμεις του στρατηγού Ντε Γκωλ. Ο συγγραφέας, ολομόναχος πια, προσπαθεί να προστατέψει τη Γερμανοεβραία νύφη του από τα αντισημιτικά πογκρόμ, αν και μισεί βαθύτατα τους Εβραίους. Ο λόγος για τον οποίο την προστατεύει με κάθε τρόπο είναι απλός: την έχει ερωτευτεί παράφορα! Κι εδώ ακριβώς αρχίζει το προσωπικό δράμα του. Διχασμένος ανάμεσα στις αντισημιτικές ιδέες του και τον παράνομο έρωτά του, θα σκεφτεί ότι μόνον ο Γερμανός διοικητής μπορεί να τον βοηθήσει και μάλιστα με τρόπο ριζοσπαστικό.

Παρέλαση θαυμαστών

Από το βιβλίο παρελαύνει όλη εκείνη η φουρνιά των Γάλλων συγγραφέων που δεν πίστευαν στον πόλεμο των «βρωμοάγγλων», λάτρευαν τον στρατάρχη Πετέν και έβλεπαν τους Γερμανούς ως τους μόνους ικανούς να τα βάλουν με τους κομμουνιστές, τους Εβραίους, τους μασόνους ή και το αμερικανικό κεφάλαιο. Ο μυθιστοριογράφος Υσσόν έχει πολλά στοιχεία από τους υπαρκτούς συγγραφείς και συνεργάτες των ναζί Πιερ Ντριέ Λα Ροσέλ, Ρομπέρ Μπραζιγιάκ, Σαρλ Μοράς, Μπερτράν ντε Ζουβενέλ, Πολ Λεοτό. Οι περισσότεροι συνελήφθησαν μετά την απελευθέρωση και δικάστηκαν από τα ειδικά δικαστήρια δωσιλόγων για αντεθνικές ενέργειες. Οπως αποκαλύφθηκε εκ των υστέρων, τη δράση τους συντόνιζαν τρεις επιφανείς Γερμανοί «διανοούμενοι» και θαυμαστές της γαλλικής κουλτούρας, ο πρεσβευτής Οτο Αμπετς, ο υπεύθυνος προπαγάνδας, λοχαγός Γκέχαρντ Χέλερ και ο Κάρλ Έπτινγκ, διευθυντής του Γερμανικού Ινστιτούτου στο Παρίσι. Και οι τρεις εμφανίζονται στο μυθιστόρημα ως συνομιλητές και προστάτες του Υσσόν, ανίκανοι όμως να τον συνδράμουν όταν το πρόβλημά του εξελίσσεται από πολιτικό (ή ερωτικό) σε καθαρά φυλετικό. Κανείς δεν μπορεί να βοηθήσει μια Εβραία να αποφύγει τη σύλληψη. Σε αυτή την περίπτωση, ακόμη και οι πιο ισχυροί φίλοι του τον εγκαταλείπουν. Απευθύνεται λοιπόν στον ανώτερο Γερμανό διοικητή, καταγγέλλοντας τον ίδιο του τον εαυτό και τη νύφη του. Με την επιστολή του ανοίγει την πόρτα της παράνοιας, του τυφλού μίσους, της υποταγής. Η κίνησή του μοιάζει σήμερα το λιγότερο ακατανόητη, αλλά γι’ αυτόν και τους ομοίους του δεν είναι.

Ο Υσσόν, μεγαλωμένος μέσα στο κλίμα του ευρωπαϊκού αντισημιτισμού, που στα τέλη του 19ου αιώνα είχε αρχίσει να παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις, γράφει επί λέξει, αναπαράγοντας τα λόγια ενός παλαιού πολιτικού: «Αν οι Εβραίοι ήταν μαύροι ή μπλε, δεν θα υπήρχε εβραϊκό ζήτημα, θα μπορούσαν όλοι να τους αναγνωρίζουν και να τους κάνουν στην άκρη. Το κίτρινο αστέρι έρχεται να διορθώσει αυτό το παράδοξο, που θέλει μια ανθρώπινη φυλή ριζικά αντίθετη στις άλλες να μην είναι πάντοτε διακριτή εξ όψεως…». Όταν ανατρέφεσαι με παρόμοιες προκαταλήψεις και αποδέχεσαι τις διδαχές του φυλετικού μίσους, αργά ή γρήγορα θα φτάσεις στην προδοσία και στο έγκλημα.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή