Μολονότι το χειμερινό ψύχος εξασφαλίζει πολύ πιο καθαρή ατμόσφαιρα, οι εραστές του νυχτερινού ουρανού, το καλοκαίρι βρίσκουμε την ευκαιρία να ξεφύγουμε από τη φωτορρύπανση της πόλης.
Η προτίμησή μου κάτι τέτοιες νύχτες στην εξοχή είναι το πώς διαγράφεται στον ουρανό η σπείρα του Γαλαξία μας. Και με γυμνό μάτι μπορείς εύκολα να χαθείς στο μοναδικό αυτό θέαμα, ενώ και με ένα ζευγάρι κιάλια μπορεί κάποιος να δει με περισσότερη ακρίβεια τους αστέρες και τους αστερισμούς που μοιάζουν να εφάπτονται πάνω στις γαλακτώδεις ίνες που διαγράφουν τον ουρανό.
Κάθε φορά που στέκομαι κάτω από αυτό το κοσμικό μεγαλείο θυμάμαι πως ο Δημόκριτος έδωσε πρώτος την ορθή επιστημονική εξήγηση της σύστασης του Γαλαξία: «Πολλών και μικρών και συνεχών αστέρων συμφωτιζομένων αλλήλοις συναυγασμός διά την πύκνωσιν». Ωραία διατύπωση. Ο Ερατοσθένης, πάλι, διατεινόταν πως ο Γαλαξίας σχηματίστηκε όταν βρέφος ο Ηρακλής θήλαζε την Ηρα. Το βρέφος δάγκωσε τη θηλή της θεάς, η τελευταία το έσπρωξε και το γάλα της χύθηκε στον ουρανό από τον θεϊκό της μαστό.
Μια διαφορετική, αν και παραπλήσια, αίσθηση από εκείνη του δέους σε κάτι τέτοιες νύχτες είναι εκείνη της μηδαμινότητας. Ξέρω, κοινότοπο, όμως είναι αδύνατον να ξεφύγεις από μια τέτοια σκέψη όταν ατενίζεις το μυρριόφωτο αυτό θαύμα. Είναι λες και για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου μπορείς να έχεις μια φευγαλέα αίσθηση του μηδενός. Ο Τσαρλς Σάιφε (Charles Seife) γράφει στο βιβλίο του «Μηδέν: Η βιογραφία μιας επικίνδυνης ιδέας» (Zero: The Biography of a Dangerous Idea, Penguin, 2000) πως η έννοια του μηδενός τρόμαζε τους ανθρώπους από παλιά. Οι αρχαίοι Ελληνες αστρονόμοι, όταν χρησιμοποιούσαν τους βαβυλωνιακούς αστρονομικούς πίνακες, συμβόλιζαν το μηδέν με ένα μικρό όμικρον, και το έκαναν όσο το δυνατόν λιγότερο και αποκλειστικά στην αστρονομία και πουθενά αλλού. Οι Αιγύπτιοι δεν συμπεριλάμβαναν στο σύστημά τους το μηδέν, ούτε οι Ελληνες και οι Ρωμαίοι. Το μηδέν πρωτοεμφανίστηκε στο μετρικό σύστημα των Βαβυλωνίων, στο σημερινό Ιράκ, αλλά έως σήμερα μεταχειριζόμαστε το μηδέν σαν έναν μη-αριθμό: στο καντράν του τηλεφώνου ή του πληκτρολογίου του υπολογιστή, το μηδέν έρχεται μετά τον αριθμό εννέα και όχι πριν από το ένα, όπου πραγματικά ανήκει. Επίσης, πάντοτε αρχίζουμε να μετράμε με το ένα και όχι με το μηδέν.
Ο αρχέγονος φόβος του κενού βλέπετε. Με αυτά και με αυτά, ο έναστρος ουρανός του καλοκαιριού δεν είναι ποτέ αθώος. Είναι όμως ένας από τους πολλούς λόγους για τους οποίους μπορεί κάποιος να αισθάνεται ευλογημένος που υπάρχει.