Κρίνοντας από τον τίτλο «Εγχειρίδιο του ανατόμου», το βιβλίο των δοκτόρων W. Bruce-Clarke και Ch. B. Lockwood δεν συνιστά ακριβώς απολαυστικό ανάγνωσμα, τουλάχιστον όχι για τον μέσο αναγνώστη. Κι όμως, το ξεφύλλισμα του λεπτομερώς εικονογραφημένου τόμου επιφυλάσσει ουκ ολίγες εκπλήξεις: οι λάτρεις της ιστορίας θα ενθουσιαστούν μαθαίνοντας πως εκδόθηκε το 1883 και οι υπογραμμίσεις με μολύβι έγιναν πιθανότατα από κάποιον σχολαστικό σπουδαστή της εποχής. Οι εξοικειωμένοι με ιατρικούς όρους θα έχουν την ευκαιρία να εκτιμήσουν το μέγεθος της γνώσης- και, ενίοτε, της άγνοιας- των επιστημών του 19ου αιώνα. Οι υπόλοιποι απλώς θα ψυχαγωγηθούν εντοπίζοντας φράσεις όπως «κατ’ αρχάς, ο φοιτητής θα πρέπει να προμηθευτεί ένα καλό σετ οστών». Και για όσους δεν εκτιμούν το μαύρο χιούμορ, η βρετανική Wellcome Library διαθέτει μια τεράστια ποικιλία πιο «ανάλαφρων» τίτλων. Για παράδειγμα, ο κατάλογος «Αφροδισιακών και αντι-αφροδισιακών: Τρεις εκθέσεις για τις δυνάμεις της αναπαραγωγής» (1869) του John Davenport ή το πρωτοποριακό για την εποχή του αφιέρωμα στο «Νέο σύστημα θεραπευτικής γυμναστικής με όργανα» (1899), συνοδευόμενο από τα απαραίτητα σκίτσα. Ξεχωρίζουν, επίσης, το πιο εξειδικευμένο «Ανατομία για καλλιτέχνες» (1877) και το φιλόδοξο «Παράξενες σεξουαλικές πρακτικές όλων των φυλών και όλων των εποχών» του Γερμανού αφροδισιολόγου δρος Iwan Bloch (1933).
Οι προαναφερθείσες εκδόσεις είναι ανάμεσα στα περισσότερα από 30.000 ιατρικά βιβλία του 19ου αιώνα, τα οποία έχουν ψηφιοποιηθεί ή πρόκειται να ψηφιοποιηθούν μέσα στην επόμενη διετία, στο πλαίσιο μιας συνεργασίας της βρετανικής Wellcome Library με τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό διαδικτυακού περιεχομένου Jisc, καθώς και έξι πανεπιστημιακά ιδρύματα του Ηνωμένου Βασιλείου. Φιλοδοξία της Wellcome Library είναι να συνεχίσει την ψηφιοποίηση της συλλογής της, έτσι ώστε το 2020 να παρέχει στους χρήστες του Ιντερνετ ελεύθερη πρόσβαση σε πάνω από 50 εκατ. σελίδες ιστορικών βιβλίων, χειρογράφων και περιοδικών. Oι τίτλοι θα προστεθούν στην υπάρχουσα συλλογή της διαδικτυακής Medical History Library η οποία δημιουργήθηκε το 2010 από μια ομάδα εθελοντών πανεπιστημιακών και σήμερα αριθμεί σχεδόν 60.000 βιβλία, μονογραφίες, περιοδικά, ηχητικά αρχεία και βίντεο σχετικά με την ιστορία των επιστημών.
Εκτός από τη Welcome Library, σταθεροί συνεργάτες της είναι οι ιατρικές βιβλιοθήκες του Χάρβαρντ και του Γέιλ, η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης και πολλά ακόμα αμερικανικά και καναδικά ιδρύματα.
Προσφορά πτωμάτων
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον σύγχρονο αναγνώστη παρουσιάζουν τα έργα που δεν περιορίζονται στη μελέτη του ανθρώπινου σώματος, αλλά θίγουν κοινωνικά, φιλοσοφικά και ηθικά ζητήματα: το 1824, ο ανατόμος και χειρουργός William Mackenzie απηύθυνε έκκληση στο κοινό και τους νομοθέτες να αναγνωρίσουν τη σημασία της προσφοράς πτωμάτων στις σχολές ανατομίας. Για την ακρίβεια, κάλεσε τους σύγχρονούς του να αντιληφθούν τις ολέθριες συνέπειες «της ειδωλολατρίας των νεκρών», αναπτύσσοντας τη θέση του σε μια έκδοση 36 σελίδων. Σχεδόν δύο αιώνες αργότερα, τα επιχειρήματά του παραμένουν πειστικά και ιδιαίτερα η απειλή πως, στερημένοι από άλλες εναλλακτικές, οι μαθητευόμενοι χειρουργοί θα εξασκούνται πάνω «στα ζωντανά σώματα των φτωχών».
Γραμμένο το 1848, το βιβλίο του Alfred Swaine Taylor, μέλους της βρετανικής Βασιλικής Ακαδημίας Χειρουργών, με τίτλο «On poisons, in relation to medical jurisprudence and medicine», εφιστά την προσοχή των αναγνωστών στην αύξηση των κρουσμάτων «του εγκλήματος της δηλητηρίασης» και φιλοδοξεί να τους μυήσει στα μυστικά της τοξικολογίας. Λίγα χρόνια αργότερα κυκλοφορεί το έργο του Αγγλου δημοσιογράφου Robert Kemp Philp «Η πρακτική νοικοκυρά. Πλήρης εγκυκλοπαίδεια οικιακής οικονομίας και οικογενειακός ιατρικός οδηγός». Ο πολυσέλιδος τόμος περιλαμβάνει από κανόνες σωστής συμπεριφοράς και συνταγές μαγειρικής έως γιατροσόφια και οδηγίες για τη συγκόλληση σπασμένων γυαλικών, αφού, όπως υπογραμμίζει ο συγγραφέας, αποστολή της γυναίκας είναι να «κρατήσει μακριά τους ύπουλους εχθρούς» που απειλούν την οικογενειακή εστία – δηλαδή την «αρρώστια, τη βρωμιά και τα σκουπίδια».
Η ψηφιοποιημένη συλλογή της Medical Heritage Library είναι διαθέσιμη στο Internet Archive (archive.org).