Mark Rowlands
«Τρέχοντας με την αγέλη»
Σκέψεις από τον δρόμο για το νόημα της ζωής και τη θνητότητα
μτφρ. Ελένη Βαχλιώτη
εκδ. του Εικοστού Πρώτου, σελ. 266
Απλώς τρέχω. Δεν κυνηγώ κάτι. Και αυτό μπορεί να ισοδυναμεί με την ανθρώπινη εξύψωση. Τι κρύβεται όμως πίσω από το τρέξιμο; Τι κώδικες ανασύρονται από αυτή την ανθρώπινη λειτουργία. Και πώς μπορεί να μας οδηγήσει η άσκηση του σώματος σε μια βαθιά φιλοσοφική συνειδητοποίηση που αγγίζει τη θνητότητα αλλά και το νόημα της ζωής;
Ο Mark Rowlands, συγγραφέας του διεθνούς best seller «Ο φιλόσοφος και ο λύκος», είναι καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι. Αγαπά τη φιλοσοφία, την οικογένειά του, τα σκυλιά και το τρέξιμο. Προπονείται στον μαραθώνιο. Μέσα από την προετοιμασία του για να συμμετάσχει σε έναν από τους πιο δύσκολους μαραθωνίους, τον υπερ-μαραθώνιο του Μπαντγουότερ, συνολικής έκτασης 217 χιλιομέτρων, συνειδητοποιεί την ανάγκη της αγέλης, το σώμα και τα όριά του, και την αξία του τρεξίματος, της αγάπης και του ανθρώπου.
Ολα ξεκίνησαν από όταν απέκτησε τον Μπρένιν, ένα γλυκύτατο κουτάβι, ένα λυκάκι που έμοιαζε με λούτρινο αρκουδάκι. Η ιστορία απέδειξε ότι το κουτάβι αυτό είχε μέσα του τόση ενέργεια που κινδύνευε ο ίδιος και το σπίτι του, εάν δεν έβρισκε έναν τρόπο να την εκτονώσει. Αρχισε, λοιπόν, να τρέχει για να κουράσει τον σκύλο. Πολύ γρήγορα μαζεύτηκαν και άλλα σκυλιά για παρέα, κόλλησε εκείνος το μικρόβιο του «δρόμου» και κατέληξε να συνειδητοποιήσει ότι το τρέξιμο είναι συνυφασμένο με την ανθρώπινη υπόσταση. Και κανένα τρέξιμο δεν πρέπει να είναι κυνήγι για κάτι.
Η πορεία του Rowlands προς την κατάκτηση του στόχου περνάει από διάφορα στάδια και φάσεις. Μέσα από τις φιλοσοφικές εμμονές του, που διατρέχουν τον Καρτέσιο, τον Σαρτρ, τον Χάιντεγκερ, αλλά κυρίως τον Πλάτωνα, ο συγγραφέας παρατηρεί το σώμα του, αφουγκράζεται τις ελλείψεις του, τον κόπο του, την ανθρώπινη επιμονή, τον πόνο για να φτάσει στην έξαψη, την άδολη χαρά και τη βαθιά εξύμνηση της τραγικότητας του ανθρώπου. Το βιβλίο ξεκινά σαν το προσωπικό χρονικό της επιθυμίας του να καταρρίψει τις δυνατότητές του και καταλήγει να είναι ένας ύμνος στην ανθρώπινη ζωή, που δεν χρειάζεται ιδιαίτερα άλλους λόγους, πέρα από τους εγγενείς για να νιώθει, να συμμετέχει, να δρα, να παρατηρεί, να παίζει, να αγγίζει έστω για δευτερόλεπτα την πληρότητα.
Ασκώντας κριτική στον σύγχρονο τρόπο γαλούχησης των δυτικών κοινωνιών, το καπιταλιστικό μοντέλο της εργαλειακής «αξιοποίησης» του ανθρώπινου χρόνου σαν να είναι μια κλεψύδρα με κόκκους άμμου που λιγοστεύουν, δημιουργώντας στο υποκείμενο άγχος και αυτοκαταστροφή, προτείνει –μέσω του τρεξίματος– έναν τρόπο να κάνουμε κάτι, μόνο και μόνο για να το κάνουμε. Ο άνθρωπος όπως και η αγάπη είναι αυταξίες. Εχουν εγγενώς ενδιάθετη την ουσία τους. Αλλά η αγάπη οφείλει να στρέφεται σε αυτά που υπαρξιακά, συναισθηματικά, ψυχικά πολλαπλασιάζουν τον άνθρωπο. Σε αυτά που αποτοξινώνουν.
Αλλωστε μέσα σε αυτά έγκειται η ανάγκη του ανθρώπου –μια ανάγκη που έχει εκλείψει στις μέρες μας– για παιχνίδι. Δεν έχει σημασία τι παίζουμε, για ποιον λόγο το κάνουμε και πού αποσκοπεί. Σημασία έχει η ικανότητα. Οσοι εργάζονται στην εκπαίδευση, σε κάθε λογής ινστιτούτα, στα πανεπιστήμια, όσοι εργάζονται σε Ιδρύματα, Οργανισμούς, πολυεθνικές, όσοι θεραπεύουν κλινικά αρρώστους, έρχονται σε επαφή με την τοξικότητα του πλαισίου, ενός πλαισίου ζωής όπου όλα αντιμετωπίζονται τελολογικά. Από το νηπιακό δομημένο παιχνίδι που αποσκοπεί στην εκμάθηση μιας δεξιότητας, μέχρι τα ψυχολογικά παιχνίδια που αυξάνουν τον ενήλικο ανταγωνισμό, η χρησιμοθηρία και η εργαλειακή στόχευση αποδυναμώνει τον ανθρώπινο ψυχισμό. Και μέσα από την απομύζηση χάσαμε τη χαρά για τα πράγματα. Για να έχει νόημα η ζωή, πρέπει μερικές φορές να μην έχει κανένα νόημα, τουλάχιστον έκδηλο. Να ερωτευόμαστε χωρίς να ξέρουμε γιατί, να φτιάχνουμε καραβάκια από χαρτί χωρίς να μπορούν να επιπλέουν στο νερό. Ο Mark Rowlands δείχνει τον δρόμο με το να τρέχει. Οχι πίσω από κάτι, όπως όλοι εμείς. Αλλά μέσα του, και μπρος του.