Νομπέλ Λογοτεχνίας, το πάθος των προβλέψεων

Νομπέλ Λογοτεχνίας, το πάθος των προβλέψεων

2' 38" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οποιος και να είναι ο νικητής του Νομπέλ Λογοτεχνίας 2014, που θα ανακοινωθεί στις 2 μ.μ., θα μένει πάντα η απορία… Γιατί αυτός (ή αυτή); «Ο Χ ή ο Ψ που έχουν εκατομμύρια αναγνώστες σε όλες τις γλώσσες του κόσμου αγνοούνται, και βραβεύεται ο Ζ, που, συγγνώμη, αλλά δεν τον έχουμε διαβάσει ή δεν τον έχουμε ακούσει καν»… Δεν είναι φυσικά αυτή η συνταγή, αλλά συμβαίνει, όπως, π.χ., το 2008 όταν το Νομπέλ πήρε ο Λε Κλεζιό, μία επιλογή που ικανοποίησε μόνο τους γαλλόφωνους ή τους γαλλομαθείς, ή το 2004 όταν η επιλογή της Αυστριακής Ελφρίντε Γέλινεκ ενόχλησε κάποιους πιο συντηρητικούς.

Κάθε χρόνο παίζεται η φάρσα των στοιχημάτων, που αντιστοιχούν σ’ ένα θεωρητικό χρηματιστήριο ονομάτων, σε προβλέψεις γεωπολιτικής πλάστιγγας και σε στατιστικά, που σχεδόν πάντα είναι σε λάθος βάση. Οσοι παρακολουθούν αυτό το παιχνίδι των προβλέψεων, θα έχουν κουραστεί να διαβάζουν τα ονόματα του Φίλιπ Ροθ, του Μίλαν Κούντερα, του Αδωνι, του Ισμαήλ Κανταρέ, της Τζόις Κάρολ Οουτς και τόσων ακόμη. Φέτος, όλοι οι προαναφερθέντες συγκαταλέγονται στα φαβορί (με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει) αλλά ο αγαπημένος των γραφείων στοιχημάτων αλλά και των ΜΜΕ είναι (και πάλι) ο Ιάπωνας Χαρούκι Μουρακάμι.

Η περίπτωση Μουρακάμι

Ο Μουρακάμι έχει πολλές ιδιότητες που τον έχουν κάνει δημοφιλή. Είναι Δυτικός τόσο ώστε να περνάει σε πλατιά στρώματα της Δύσης και Ιάπωνας βέρος ώστε να διατηρεί την πολιτισμική του αυταξία. Η λογοτεχνικότητά του διαπλέει τη διεθνή σφαίρα των ιδεών μέσα από μία εκσυγχρονισμένη γλώσσα δοκιμιακού λόγου. Ωστόσο, τα Νομπέλ, όπως αγαπάμε να σκεφτόμαστε, φλερτάρουν με τη γεωπολιτική, μία εμμονή του κοινού και των μίντια που η Σουηδική Ακαδημία απεχθάνεται. Αλλωστε, ποια η γεωπολιτική ερμηνεία της περσινής βράβευσης της Καναδής Alice Munro ή του Σουηδού Τούμας Τράνστεμερ (2011) ή ακόμη και της Βρετανής Ντόρις Λέσινγκ (2007); Κι όμως… τα Νομπέλ Λογοτεχνίας, ως μόνη από τις κατηγορίες των βραβείων, αναμοχλεύουν πάθη και ακόμη χειρότερα, την αντιπαλότητα Βορρά-Νότου, Δύσης-Ανατολής. Βάσει αυτών των στερεότυπων σχημάτων κατανόησης και ερμηνείας του (σαφώς πιο σύνθετου, ρευστού και απρόβλεπτου) κόσμου, εμμένει η αυθαίρετη, εν πολλοίς, ερμηνεία κάθε βράβευσης ή αποκλεισμού μη Δυτικού. Είναι βαθιά ριζωμένη σε πλατιά στρώματα του κοινού η ταύτιση της εθνικής καταγωγής με την προσωπικότητα και το ανεξάρτητο έργο. Η βράβευση του Κινέζου Μο Γιαν (2012) συνδέθηκε από μερίδα κοινού με τη δύναμη της Κίνας όπως και η επιλογή του Γκίντερ Γκρας (1999) με την επανένωση της Γερμανίας.

Φέτος, φιγουράρει ψηλά το όνομα του 76χρονου Κενυάτη συγγραφέα Ngugi Wa Thiong’o, που έχει έντονη κοινωνική και πολιτική συνείδηση (και θητεία και σε αμερικανικά πανεπιστήμια). Θεωρείται πρώτο φαβορί, και άσχετα αν θα είναι σήμερα ο νικητής ή όχι, η προώθησή του και η μεγάλη προβολή του έχουν ήδη λειτουργήσει υπέρ ενός σκοπού και υπέρ μιας τάσης. Βασίζεται στην απουσία, εν γένει, της Αφρικής από το διεθνές προσκήνιο, με σημαντική εξαίρεση τη βράβευση με Νομπέλ του Νιγηριανού Ουόλε Σογίνκα το 1986. Ο Ναγκίμπ Μαχφούζ (1988), αν και τυπικά Αφρικανός, συμπλέει με την ευρύτερη ευρω-αραβική κουλτούρα, όπως και κανείς δεν θα μπορούσε να δώσει στην Αφρική per se τα Νομπέλ του Κουτσί (2003) ή της Γκόρντιμερ (1991).

Απαντήσεις στο ερώτημα των ημερών, θα έχουμε στις 2 μ.μ. Αν συνδεθείτε με το www.noberprize.org θα παρακολουθήσετε την αντίστροφη μέτρηση λεπτό προς λεπτό.

 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή