Η σημερινή φωτογραφία: καλοκαίρι στην Αργεντινή. Τρία αδέλφια, δύο αγόρια κι ένα κορίτσι, μέσα σε μια βάρκα. Οι δύο μικροί κρατούν τα κουπιά. Το ένα αγόρι, αυτό που κάθεται στη μέση της βάρκας, ανάμεσα στα αδέλφια του, είναι ξεκαρδισμένο· το άλλο, που βρίσκεται πιο κοντά στην κάμερα, δείχνει να κοπιάζει να μη λυθεί και αυτό. Στην πλώρη, στο βάθος, το κοριτσάκι: επίσης γελάει και σαν να ετοιμάζεται να πετάξει κάτι προς την κάμερα. Ολόγυρά τους, τα καταπράσινα, ήρεμα νερά ενός ποταμού. Η οργιώδης χλόη κρέμεται από πάνω τους.
Περίπου δέκα χρόνια μετά, τα παιδιά αυτά είναι εικοσάρηδες όταν γίνεται το πραξικόπημα της Αργεντινής, το 1976. Τα δύο αγόρια, ο Φερνάντο (το παιδάκι μπροστά, στη φωτογραφία) και ο Μαρτσέλο Μπρόντσκι (διακρίνεται πίσω), οργανώνονται στην αντίσταση. Κάποιος τους καταδίδει. Σε μια πολιτική συγκέντρωση που διαλύεται βίαια, ο Μαρτσέλο διαφεύγει την ενέδρα που έχει στήσει η αστυνομία. Κρύβεται για ένα μήνα, έπειτα το σκάει στη Βραζιλία, ώσπου εγκαθίσταται στην Ισπανία, στη Βαρκελώνη. Εκεί δέχεται ένα τηλεφώνημα: ο Φερνάντο αγνοείται. Κανένας δεν θα τον ξαναδεί. Ηταν είκοσι δύο χρόνων.
Η χούντα της Αργεντινής διαρκεί έως το 1984. Μέσα σ’ αυτό το διάστημα υπολογίζεται, επισήμως, ότι 2.300 άτομα δολοφονήθηκαν, ενώ ανεπίσημα ο αριθμός αυτός φτάνει τις 30.000. Τα σώματα των περισσοτέρων δεν βρέθηκαν ποτέ. Οπως του Φερνάντο.
Στην Ισπανία, ο Μαρτσέλο Μπρόντσκι σπουδάζει, γίνεται φωτογράφος, γράφει ποιήματα, δημιουργεί οικογένεια, προσπαθεί να ξεχάσει. Είχε κλείσει τα σαράντα όταν χρειάστηκε να επιστρέψει στην Αργεντινή για να αντιμετωπίσει το ζήτημα της εξαφάνισης του αδελφού του.
Η φωτογραφία του σημερινού σημειώματος γίνεται μέρος μιας φωτογραφικής βιντεοεγκατάστασης που στήνει ο Μαρτσέλο Μπρόντσκι με τον τίτλο «Καλή Μνήμη» (Buena Memoria). Το έργο κάνει γνωστή την υπόθεση του χαμένου Φερνάντο και ο Μαρτσέλο μαθαίνει κάποια πράγματα. Οπως ότι το 1980 τον «μετέφεραν» ― που στη γλώσσα της χούντας σήμαινε ότι τον εκτέλεσαν. Το σώμα του το πέταξαν στο ποτάμι. Στο Ρίο ντε Πλάτα. Στο ίδιο εκείνο ποτάμι των παιδικών τους χρόνων. Στο ποτάμι της φωτογραφίας. Οταν ο Φερνάντο ήταν δώδεκα κι ο Μαρτσέλο δεκατεσσάρων.
Την ιστορία του Μπρόντσκι ο Κύριος Γκρι μού θύμισε όταν μεσοβδόμαδα παρακολούθησε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών την παράσταση «Η ζωή μου μετά» της Λόλα Αριας: τα παιδιά των θυτών και των θυμάτων της αργεντίνικης χούντας μάχονται με τα φαντάσματά τους. «Δεν είχες συνέντευξη του Μαρτσέλο Μπρόντσκι στο κυριακάτικο φύλλο το ’07, όταν η “Καλή Μνήμη” εκτέθηκε στην Μπιενάλε της Θεσσαλονίκης;», με ρώτησε ο Κύριος Γκρι. Καλά το θυμόταν. Εκτός συνέντευξης είχα ρωτήσει τον Μαρτσέλο πώς αντιμετώπισε το θέμα η αδελφή του ― το τρίτο πρόσωπο της φωτογραφίας. «Η Αντρεα είναι πιο εσωστρεφής από μένα», μου απάντησε. «Προτίμησε να κρατήσει όλη αυτή τη θλίψη μέσα της».
Κοιτάζω ξανά τη φωτογραφία. Ενα χαμένο παιδικό καλοκαίρι. Η φωτογραφία είναι η μουσική της ημέρας. Αντί ενός λεπτού σιγής.