ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΩΣΤΙΕΡΗΣ
Τοπία του Τίποτα
εκδ. Καστανιώτη
Δέκα χρόνια χωρίζουν την παρούσα ποιητική συλλογή του Αντώνη Φωστιέρη από την προηγούμενη, όγδοη κατά σειρά, με τίτλο «Πολύτιμη λήθη», η οποία απέσπασε, ως γνωστόν, το Κρατικό Βραβείο Ποίησης το 2004. Επανερχόμενος σήμερα, ο ποιητής επαναδραστηριοποιεί με υποδειγματική ρηματική συνέπεια και εξαιρετική οικονομία των εκφραστικών του μέσων τον μηχανισμό της λεκτικής του δράσης. Υπομνηματίζει εκ νέου τις σημαίνουσες πτυχές και παραστάσεις εκείνου του κόσμου ο οποίος του είναι περισσότερο οικείος, ήτοι του καθαρά πνευματικού. Οι ένδον αποφασιστικές διεργασίες αποτυπώνονται συστηματικά. Ο εσωτερικός μονόλογος δεν παραθεωρεί το κέντρο των αιτίων και αιτιατών του. Ούτε περισπάται ούτε δολιχοδρομεί, καθώς εστιάζεται στα απολύτως αντιπροσωπευτικά πάθη. Τα παντοειδή ευρήματα, τα στοιχεία της θεματικής έκπληξης, οι κειμενικές συνεκδοχές επιλέγονται όντως με σωφροσύνη. Ο κατάλογος των δοκιμασιών τού εγώ ανταποκρίνεται ευχερώς σε ό,τι δοκιμάζει εν γένει τον Καθολικό Ανθρωπο. Η δε μουσική των συλλαβών υποστηρίζει λυσιτελώς τη διαχείριση του μηνύματος.
Οι εικόνες αναφέρονται εξίσου στον κόσμο των ζώντων και των τεθνεώτων. Η συναλληλία τους, οι κατά καιρούς συνεπαγόμενες ωσμώσεις τους, οι παραπληρωματικές σχέσεις τους παράγουν τη στοχαστική αναθεώρηση της οντολογικής σκηνής. Το μείζον θέμα του θανάτου και η συνεχής μελέτη του καθίσταται, ως εκ των πραγμάτων, η κατ’ εξοχήν ζωτική μέριμνα. Ο,τι φαντάζει ασύμβατο με τα κοινώς νοούμενα ή εξόφθαλμα αντιφατικό και κούφο η γραφή το διεκδικεί, το αναδιατάσσει και το επιστρέφει στο γνωστικό πεδίο ως άλλη φύση. Αποφατικός όπου δει, αντιμυθοπλαστικός ο λόγος συντηρεί τα του εαυτού, εξοστρακίζοντας ό,τι εκ προοιμίου τον αντιστρατεύεται. Η δικαιοσύνη, η οποία αποδίδεται στα «Τοπία του Τίποτα», συνιστά αποτέλεσμα εντατικών διαλογισμών. Η ανθρωπολογική διερώτηση διατυπώνεται αντιστοίχως με συγγνωστή οξύτητα. Η δομή των στροφών υποστηρίζει λυσιτελώς τη διαχείριση του μηνύματος. Οι ρητές εμμονές στα «Τοπία του Τίποτα» ανιχνεύονται, ως γνωστόν, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 στο έργο του Αντώνη Φωστιέρη. Πιστός στο πρωταρχικό σχέδιο των δημιουργικών καταθέσεων λόγου, ο ποιητής διευρύνει έτσι από περίσταση σε περίσταση τον κύκλο των συναφών εκφάνσεών του. Η διατήρηση της συγκεκριμένης θεματικής γραμμής υποστηρίζει αν μη τι άλλο τη βαθύτερη επεξεργασία του αισθητικού υλικού. Η εννοιολογική συνεκτικότητα συναρπάζει από τον πρώτο έως τον τελευταίο στίχο της συλλογής.
Κατά τα άλλα, είναι σαφώς έκδηλη και πάλι η αυξημένη καλλιέργεια μειζόνων συντελεστών της προωθημένης δημιουργικής γραφής, όπως είναι, μεταξύ άλλων, η ανατρεπτική μετωνυμία, η επιτυχής χρήση των γραμματικών εικόνων και η απρόοπτη θεαματική μεταστροφή ή ακύρωση της λογικά αποδεκτής αιτιότητας. Δεν χρειάζεται να επινοηθεί η ποιητική συνείδηση. Απλώς υφίσταται. Οι αντιδράσεις της καταγράφονται, συναιρούνται, κωδικοποιούνται με σπάνια πιστότητα. Η ευκρίνεια των κρίσιμων συλλογισμών, οι οποίοι, αξίζει να σημειωθεί, συναγωνίζονται σε ακριβολογία και απλότητα μαθηματικούς τύπους, συμβάλλει αποφασιστικά στην προώθηση του μηνύματος στους τελικούς του αποδέκτες.
Ο διάλογος με τους προσωκρατικούς φιλοσόφους Ηράκλειτο και Μέλισσο απαντά σε πλείστες περιπτώσεις, ενώ τόσο η παράταση της ουσιαστικής επικοινωνίας του με τον Μάρκο Αυρήλιο όσο και ο συντονισμός του με τη ρηξικέλευθη φιλοσοφική πρόταση του Αρθούρου Σοπενχάουερ, πότε εμφανώς και πότε αφανώς, αποτελούν ασφαλώς ενδεικτικές συνισταμένες της θεματολογικής του προαίρεσης, να εναρμονίζει δηλαδή την ειδικότερη πολιτική της σκέψης του με τους ρυθμούς της ευρύτερης δυτικοευρωπαϊκής παράδοσης.