ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΚΟΡΔΑΣ
Πρόσωπα, 30 συζητήσεις και συνεντεύξεις με σημαντικούς ανθρώπους
πρόλογος: Παντελής Μπουκάλας
εκδ. Αιολίδα
Ο Παναγιώτης Σκορδάς, πέραν της φιλολογίας που υπηρετεί πιστά, υπηρέτησε και τη δημοσιογραφία, καρπός της οποίας είναι και ο καλαίσθητος τόμος με τίτλο «Πρόσωπα, 30 συζητήσεις και συνεντεύξεις με σημαντικούς ανθρώπους». Με μότο τον στίχο του Ανδρέα Εμπειρίκου «Πάρε τη λέξι μου. Δώσε μου το χέρι σου», ανοίγει την επικοινωνία με μια εγκάρδια χειρονομία γράφοντας στην εισαγωγή: «Ολοι οι δημιουργοί […] είναι άνθρωποι που τους εκτιμώ, τους θαυμάζω και τους αγαπώ για το έργο τους, το λόγο τους και την προσφορά τους στον πολιτισμό […] Εχω τη γνώμη, για να μην πω την πεποίθηση πια, ότι μια συνέντευξη, μια συνομιλία είναι όχι μόνο μια αδρή προσωπογραφία και ένα κριτήριο της εποχής… αλλά και μια νοητή γραμμή που συνδέει το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον. Προσφέρει ερέθισμα για σκέψη, αναστοχασμό, αισθητική απόλαυση, έχει παιδευτική αξία».
Ο Παντελής Μπουκάλας προλογίζει το «γερά συγκροτημένο και αυτοσύστατο» βιβλίο, και στο κείμενό του «Από τη συνομιλία στη γραφή» επισημαίνει τις αρετές των συνεντεύξεων: ο Σκορδάς «ξέρει καλά την τέχνη της συνέντευξης», και επειδή όταν δίνει το λόγο στον συνομιλητή του, τον αφήνει να απαντήσει με άνεση και δεν τον διακόπτει, και επειδή στη συνέντευξη, που είναι ανάμεσα σε δύο, υπολογίζει κι έναν τρίτο, τον αναγνώστη, και επειδή ανασύνταξε σε στέρεη γραπτή αφήγηση το προφορικό κείμενο που έχει στο μαγνητοφωνάκι του.
Το βιβλίο λοιπόν δεν είναι ένα απλό αφιέρωμα σε σημαντικούς ανθρώπους της τέχνης και των γραμμάτων, αλλά ένα πολύτιμο εγκόλπιο, στο οποίο ο καθένας υπερασπίστηκε την τέχνη του, εξέφρασε τους φόβους του, έδωσε δείγμα της ψυχής του και της γενναιοδωρίας του, μας προσέφερε την πολύτιμη εμπειρία του. Ο αναγνώστης θα βρει απαντήσεις σε πολλά από αυτά που τον απασχολούν αλλά και σε άλλα που δεν είχε ίσως υπολογίσει.
Το κύριο σώμα του βιβλίου αναπτύσσεται σαν ψηφιδωτό· το εξώφυλλο μαρτυρεί περί τούτου και οι τριάντα σημαντικές ψηφίδες είναι μπροστά μας. Ητοι, η ντοπιολαλιά, η μουσική, το παραδοσιακό θέατρο, η αρχιτεκτονική του νησιού, οι εικαστικές τέχνες, η ποίηση και η πεζογραφία, η επιστήμη και δημοσιογραφία. Οι 17 είναι Λέσβιοι δημιουργοί και οι 13 επισκέπτες του. Κάθε δημιουργό τον συνοδεύει βιογραφικό σημείωμα, ενώ πλούσιο φωτογραφικό υλικό ντοκουμεντάρει τη συνάντηση και τα διαμειφθέντα.
Στην τύχη, λοιπόν, απομονώνω ψηφίδες-ονόματα: Χαρίλαος Ροδανός για τη μουσική παράδοση. Ντόρα Γιαννακοπούλου, για τον μύθο της. Βανιώ για το «σπίτι με τα αγάλματα». Μαρία Καλλιπολίτη για τις ακουαρέλες της. Αλέξης Πανσέληνος για τη Λέσβο ολόκληρη. Αγγελική Ράλλη για τις νεοελληνικές διαλέκτους. Θόδωρος Γραμματάς για το λαϊκό θέατρο. Κώστας Μίσσιος για την «πνευματική κληρονομιά και τους ανθρώπους της Μυτιλήνης». Στέλιος Σκοπελίτης γιατί: «Eίμαι Ελληνας». Ευγένιος Σπαθάρης ως επιμήκυνση του νεοελληνικού μύθου. Θανάσης Βαλτινός για τις αισθητικές αξίες της γλώσσας. Εκτωρ Κακναβάτος γιατί ξιφουλκεί υπέρ του υπερρεαλισμού. Φίλιππος Κουτσαφτής για την αναβίωση του μινωικού κύκλου στις γυναίκες της Ελευσίνας που μεταφέρουν άρτους, όταν ο παπάς ψάλλει «τα σα εκ των σων». Κική Δημουλά γιατί «υπερασπίστηκε την καθημερινότητα» που μας δίνει «περιθώριο να αναβάλουμε επί μακρόν». Αλκη Ζέη για τα βιβλία και τους αγώνες της. Δήμος Αβδελιώδης γιατί η τέχνη «κρατάει σε απόλυτη ισορροπία αυτό που πραγματικά επιθυμούμε μ’ αυτό που έρχεται σε σύγκρουση με τις επιθυμίες μας». Ρέα Γαλανάκη για τη μεγαλοψυχία της και την τιμή στον «φωτισμένο φιλόλογο». Μιχάλης Γκανάς για το δικαίωμα σε έρωτα, αγάπη, δημιουργία, ομορφιά, «ο κόσμος να χαλάσει». Τίτος Πατρίκιος γιατί στάθηκε στις επάλξεις Ιστορίας και Ποίησης. Οι συνεντεύξεις είναι ένα ταξίδι μεστό, απολαυστικό, γεμάτο φως και «σπίρτο».