Γκι ντε Μοπασάν,
«Η χοντρομπαλού»,
μετ. Αμαλία Τσακνιά,
εκδ. Κίχλη 2014
Το διήγημα «Η χοντρομπαλού» έδωσε τα «διαπιστευτήρια» στον Μοπασάν (1850-1893), για να γίνει αποδεκτός από τον λογοτεχνικό κύκλο και να αρχίσει να βιοπορίζεται με την πένα του. Ανήκει στον συλλογικό τόμο με τον τίτλο «Οι Εσπερίδες του Μεντάν», που κυκλοφόρησε το 1880, με κοινό θέμα τον Γαλλοπρωσικό Πόλεμο του 1870, οι απώλειες του οποίου είχαν επηρεάσει το ηθικό των Γάλλων.
Η μεγάλη τέχνη του Γάλλου διηγηματογράφου έγκειται στην ικανότητά του να διεισδύει με τις περιγραφές του στην ψυχοσύνθεση των ηρώων του και να ανασύρει ακόμα και τις πιο αθέατες πλευρές της για να στήσει το σκηνικό του με λιτές «πινελιές». Ξεκινάει από το μικρό και ασήμαντο περιστατικό ή χαρακτηριστικό τού χαρακτήρα των ηρώων του, για να το εντάξει μέσα στο πλαίσιο της καθημερινότητας και της τριβής με τον άλλον και να αποδείξει τη σημαντική δυναμική του στη ζωή. Απλοί άντρες και γυναίκες, συχνά πόρνες, είναι οι ήρωές του, που είτε ζουν σε παρισινά διαμερίσματα ή στη νορμανδική εξοχή, ή έχουν πληγεί από τον πόλεμο, εν προκειμένω από αυτόν του 1870. Η λεπτομερής περιγραφή του τοπίου, αλλά και των χαρακτηριστικών των ηρώων, μέσω των στάσεών τους, δημιουργούν ζωντάνια στην αφήγηση.
Η ιστορία του διηγήματος «Η χοντρομπαλού» είναι απλή, οι ψυχολογικές, όμως, διακυμάνσεις των ηρώων καθορίζουν την εξέλιξή της αλλά και τη σπουδαιότητά της. Δέκα κάτοικοι της Ρουέν, κατά τη διάρκεια του ταπεινωτικού για τους Γάλλους πολέμου με τους Πρώσους, το 1870 -ανάμεσά τους είναι αστοί, ευγενείς, δύο μοναχές και μία πόρνη-, επιχειρούν να διαφύγουν από την πόλη με μια άμαξα. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, μόλις οι επιβάτες αντιλαμβάνονται ότι μια συνταξιδιώτισσά τους είναι πόρνη, αρχίζουν να την περιφρονούν, ενώ τα δεδομένα ανατρέπονται όταν θα αναγκαστούν να παραμείνουν σ’ ένα πανδοχείο, όπου και θα δοκιμαστεί το ήθος και η συνέπειά τους. Εδώ, θα συγκρουστούν δύο κόσμοι, αυτός του καθωσπρεπισμού που εμπεριέχει όμως υποκρισία, και ο άλλος της απλής πόρνης, η οποία σε κάθε ευκαιρία εκφράζει την αντιπάθειά της για τους Πρώσους, αλλά δείχνει εμπράκτως την αλληλεγγύη της στους συμπατριώτες της. Η αλλαγή στη συμπεριφορά των επιβατών απέναντι στη γυναίκα, που θα διευκολύνει με τον τρόπο της την αποδέσμευσή τους από τον εγκλεισμό τους στην πόλη Τοτ, δημιουργεί την ανατροπή και την κορύφωση της ιστορίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι «Η χοντρομπαλού» ενέπνευσε τη Δανή συγγραφέα Κάρεν Μπλίξεν (1885-1962), η οποία έγραψε τη δική της εκδοχή, με μικρές αλλαγές, στο διήγημά της «Η ηρωίδα», αν και μεταβάλλει εντελώς τη στάση των επιβατών απέναντι στη χορεύτρια, που αντιμετωπίζει όμοια διλήμματα με την ηρωίδα του Μοπασάν, δημιουργώντας τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να διευκολυνθεί για την επιλογή της και να διατηρήσει, μέχρι το τέλος, την αξιοπρέπειά της. Ερχεται στον νου, ωστόσο, και το θεατρικό έργο του Ζαν Πολ Σαρτρ «Η πόρνη που σέβεται», στο οποίο γίνεται κριτική στις κοινωνικές προκαταλήψεις, ενώ προβάλλεται το ζήτημα της αξιοπρέπειας.
Διεισδυτικό είναι το επίμετρο της κ. Λ. Τσιριμώκου, ενώ οι σημειώσεις και το χρονολόγιο υποστηρίζουν το έργο του συγγραφέως.