Απλοϊκός καμβάς

2' 40" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΘΑΝΑΣΗΣ ΧΕΙΜΩΝΑΣ

Αίτημα φιλίας

εκδ. Πατάκη

E​​χω προσπαθήσει επανειλημμένως να ανιχνεύσω τι είναι εκείνο το απροσδιόριστο που κάνει τα έργα του Θανάση Χειμωνά –τα «Σπασμένα ελληνικά» (2000), την «Ανεξιχνίαστη ψυχή» (2003), την «Μπλε ώρα» (2005) και την «Ραγδαία επιδείνωση» (2008)– να αποτελούν γοητευτικότατη λογοτεχνία. Ηρθε η ώρα να προσπαθήσω να εντοπίσω το ακριβώς αντίθετο (κι εξίσου δύσκολο): τι είναι εκείνο που λείπει από το σημερινό «Αίτημα φιλίας», έτσι ώστε να μην μπορώ να το τοποθετήσω στην ισχυρή λογοτεχνία; Είτε στην πρώτη είτε στη δεύτερη, βέβαια, περίπτωση πρόκειται για κάτι που δεν τεκμηριώνεται, που δεν αποδεικνύεται, αλλά γίνεται απλώς αισθητό: μόλις διαβάσουμε ένα κείμενο, νιώθουμε την ύπαρξη του υπό αναζήτησιν απροσδιόριστου ή αντιθέτως αντιλαμβανόμαστε την έλλειψή του.

Στο «Αίτημα φιλίας», ο κεντρικός ήρωας, Στέφανος Μανωλάς, αναστατώνεται από την είδηση θανάτου της άγνωστής του όμορφης πρωταθλήτριας του πινγκ πονγκ Μαριαλένας Χαλκίδου, που θα χτυπηθεί από αυτοκίνητο στην παραλιακή λεωφόρο. Μπαίνει στο διαδικτυακό προφίλ της, τσεκάρει τις φωτογραφίες της και μένει έκπληκτος όταν εκείνη κάνει accept το αίτημα φιλίας που από λάθος χειρισμό τής στέλνει. Τι ακριβώς συμβαίνει; Ποιος διαχειρίζεται τον ηλεκτρονικό λογαριασμό της και τι επιδιώκει; Το κείμενο έχει σασπένς που απογειώνεται όταν ο Στέφανος συναντά τελικά την ελκυστική Μαριαλένα στο μπαρ, περπατά μαζί της, την επισκέπτεται στο διαμέρισμά της. Τι έχει γίνει;

Θα έλεγα πως μπορούμε να αποδώσουμε την γοητεία των προηγούμενων έργων του Θανάση Χειμωνά σε μια πυκνότατη δόμηση της ιστορίας, η οποία περιέχει, ταυτόχρονα υφασμένα στον κειμενικό καμβά, στοιχεία που οδηγούν σε ποιητικές εκρήξεις. Στη «Ραγδαία επιδείνωση», λόγου χάρη, ιδιαίτερο συστατικό αποτελεί η απόλυτα συνεπής σχηματικότητα της πλοκής και η αντίθεσή της προς κάθε ρεαλιστική πραγματικότητα. Υπάρχει εξαιρετική πυκνότητα περιπετειών, σε περιορισμένο σχετικά αριθμό σελίδων, την οποία εξασφαλίζει μια μη γραμμική –διακεκομμένη απ’ τις συνεχείς μετατοπίσεις– εξιστόρηση.

Αποτέλεσμα, οι επιμέρους ιστορίες μένουν μετέωρες, καθώς δεν πληροφορούμαστε τι συνέβη, μιας και η εστία φωτισμού μετακινείται διαρκώς από τον προηγούμενο στον επόμενο ήρωα του έργου. Εντόνως δραματική, η τεχνική αυτή επιτρέπει στον αναγνώστη να παρακολουθεί τις πράξεις τους, την ίδια ώρα που το νόημα και τα κίνητρά τους παραμένουν στη σκιά προσδίδοντας στο κείμενο βάθος και βάρος.

Αντιθέτως, στο «Αίτημα φιλίας» διαπιστώνουμε ότι η υπόθεση έχει στηθεί πάνω σε έναν απλοϊκό καμβά, ο οποίος επιπλέον εμφανίζει σημεία που στερούνται καλλιτεχνικού νοήματος. Οπως οι περισσότερες κεντρικές μυθιστορηματικές φιγούρες του Χειμωνά, ο ήρωάς του αποδεικνύεται ψυχοπαθής με αδιανόητα τραυματικές εμπειρίες και χρόνια νοσηλεία. Αρα οι συναντήσεις με τη Μαριαλένα αποτελούν καθώς φαίνεται παραληρηματικές ψευδαισθήσεις. Οταν το διαπιστώνουμε, το ενδιαφέρον εξανεμίζεται, ενώ ήδη η αφήγηση έχει επιβαρυνθεί με πολυάριθμες κοινότοπες σκηνές: τους επαίτες στον ηλεκτρικό με τα πασίγνωστα λογύδριά τους, τη συνάθροιση στην οικία των βορείων προαστίων με τις αφόρητες φλυαρίες των θαμώνων, την τιμητική εκδήλωση παρουσίασης βιβλίου με την απίστευτη αμηχανία. Ετσι, αφού πια πειστήκαμε πως ο ήρωας πάσχει από σοβαρή διαταραχή, οι σκηνές του τέλους μοιάζουν είτε αστήρικτες είτε περιττές. Είναι ο Στέφανος, που μες στο παραλήρημά του προσπαθεί να ειδοποιήσει την όμορφη πρωταθλήτρια για τον επικείμενο θάνατό της (κάτι που δεν προσθέτει τίποτα σε όσα ήδη ξέραμε), ή πρόκειται για τη Μαριαλένα, που, ανεξάρτητα από τις φαντασιώσεις του Στέφανου, οδηγείται στον θάνατο εξαιτίας του ότι από τα λόγια του ξαφνικά συνειδητοποιεί τι της επιφυλάσσει η μοίρα – μια αναστροφή του χρόνου, αστήρικτη καλλιτεχνικά και γι’ αυτό ανενεργή;

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή