(Η πλήρης εκδοχή του κειμένου που δημοσιεύτηκε στην «Κ» της Κυριακής)
Ο Φρίτς Λάνγκ, το 1943 στην ταινία του “Και οι δήμιοι πεθαίνουν” σκιαγραφεί τον Ράινχαρτ Χάιντριχ, σαν ένα διεφθαρμένο θηλυπρεπή που, με ένα μαστίγιο ανά χείρας, τρομοκρατεί με τη διαστροφική του σκληρότητα υψώνοντας, ωστόσο, μιά ψιλή φωνούλα που έρχεται σε αντίθεση με τα υπόλοιπα στοιχεία της προσωπικότητάς του. Αυτή ήταν πράγματι η χροιά της φωνής του “Ξανθού Κτήνους”, του “δήμιου της Πράγας”, του “χασάπη” ή “του ανθρώπου με την καρδιά από πέτρα” όπως ήταν το παρατσούκλι με το οποίο τον τίμησε ο ίδιος ο Χίτλερ. Από τον Απρίλιο του 1931 οπότε και εκδιώχθηκε από το στράτευμα η καριέρα αυτού του κορυφαίου Ναζί…απογειώνεται.
Στις 22 Σεπτεμβρίου του 1939, ο Χίμλερ επικυρώνει τη δημιουργία της RSHA, της κεντρικής υπηρεσίας ασφαλείας του γερμανικού κράτους η οποία απρτίζεται από την SD, τη Γκεστάπο και την Κρίπο (την αστυνομία για ποινικές υποθέσεις). Στην ηγεσία της διορίζεται ο Χάιντριχ. Υπηρεσίες κατασκοπείας, πολιτική αστυνομία και αστυνομία ποινικών υποθέσεων συγκεντρώνονται στα χέρια του ανθρώπου μας που είναι πιά ο πιό επικίνδυνος άνθρωπος του Γ’ Ράιχ. Ισως και ο πιό ταλαντούχος. Σίγουρα ο πιό εφευρετικός ως προς τις μεθόδους εξόντωσης ανθρώπων.
Είναι ο βασικός αυτουργός και αυτός που χαμογελώντας θα δώσει στον Γκέρινγκ να εγκρίνει και να υπογράψει την εισήγησή του για την Τελική Λύση στο ζήτημα των Εβραίων, στις 31 Ιουλίου του 1941 και τον καιρό εκείνο επιπλέον «διοικεί» την Τσεχοσλοβακία. Βεβαίως, όπως και στον Χίμλερ που αναγνώρισε τα προσόντα και τον έχρισε δεξί του χέρι, έτσι και στον ίδιο πρέπει να αναγνωρίσουμε την ικανότητα επιλογής συνεργατών. Η πολιτική εκτοπισμού και εξόντωσης των εβραίων βασίζεται εν πολλοίς στις μεθόδους που επινοήθηκαν στη Βιέννη από έναν άλλο νεαρό, ταλαντούχο ναζί που θα γίνει ο δικός του έμπιστος. Ο βασικός συνεργάτης του Χάιντριχ ονομάζεται Αντολφ Αιχμαν.
Μετά από όλα αυτά, η εξόριστη κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας υπό τον πρόεδρο Μπένες οργανώνει την επιχείρηση “ανθρωποειδές”, το σχέδιο δολοφονίας, δηλαδή, αυτού που η πρώτη μεγάλη επαγγελματική κίνηση της σύντομης, πλην μεγαλειώδους ως προς τη φρίκη, καριέρας του ήταν η οργάνωση της υπηρεσίας ασφαλείας Sicherheirsdienst (SD), της χειρότερης από όλες τις ναζιστικές οργανώσεις συμπεριλαμβανομένης της Γκεστάπο. Λογικό…
Οι πρωταγωνιστές
Γιόζεφ Γκάμπτσικ και Γιαν Κούμπις: στρατιώτες του ελεύθερου Τσεχοσλοβακικού στρατού, εθνικοί ήρωες της Τσεχίας σήμερα. Με τη βοήθεια πολλών οικογενειών και μελών της τσεχοσλοβακικής αντίστασης, μετά από δεκάδες «αναποδιές» -το όπλο του Γκάμπτσικ δεν εκπυρσοκροτεί τη στιγμή που βρίσκεται ακριβώς μπροστά στον Χάιντριχ- καταφέρνουν να τραυματίσουν θανάσιμα, το νούμερο 2, ουσιαστικά, του Γ’ Ράιχ. Θα το πληρώσουν ακριβά οι ίδιοι, οι οικογένειες, οι εβραίοι, το τραγικό χωριό Λίντιτσε που ο Χίτλερ διέταξε να εξαφανιστεί από το χάρτη, όπερ και έγινε: σκότωσαν ακόμα και τα σκυλιά του χωριού. Στην αφήγηση, όμως, πρωταγωνιστούν ουσιαστικά όλοι: οι πολιτικοί της εποχής, οι εσωτερικές διαδικασίες, κομματικές και κυβερνητικές, των Ναζί, τα λάθη των συμμάχων, η δύναμη των συμπτώσεων, η αναπόφευκτη προδοσία, η εγκληματική ικανότητα του Ράινχαρντ Χάιντριχ και η αγωνία του συγγραφέα…
Το βιβλίο: HHhH
Είμαι πάντοτε «καχύποπτη» απέναντι στους συγγραφείς οι οποίοι προκειμένου να εκφραστούν κατά τη γνώμη τους πρωτότυπα, αμελούν-κατά τη δική μου γνώμη- το πρώτιστο καθήκον τους απέναντι σε μένα, την αναγνώστρια/στη: να με διασκεδάσουν, να μου προσφέρουν την απόλαυση της ανάγνωσης βγάζοντας εντελώς από το δικό μου αντιληπτικό πεδίο την προσωπική τους αγωνία να ξεχωρίσουν ανάμεσα στους ομοίους τους. Στο βιβλίο του Λωράν Μπινέ (Laurent Binet) η αγωνία του συγγραφέα, από τη σύλληψη της ιδέας μέχρι την τελείωση, πρωταγωνιστεί. Εξαιρετικά επιτυχημένα, αφού γίνεται ο κώδικας ανάμεσα σε αυτόν και τον αναγνώστη, ανάμεσα σε αυτόν και το αφήγημα, το ιστορικό και το προσωπικό. Ο συγγραφέας λογοδοτεί στην ιστορία ενώ μοιράζεται και το ρόλο του αναγνώστη, σημειώνει ερωτήσεις για λογαριασμό του, εκρήγνυται, ταυτίζεται με τους ήρωές του: […] Είμαι ο Γκάμπτσικ τελικά. Πως το λένε, κατοικώ το πρόσωπό μου. Με βλέπω αλά μπρατσέτα με τη Λίμπενα να περπατάμε στους δρόμους της ελεύθερης Πράγας, οι άνθρωποι γελάνε[…] Δεν ξέρω τί ώρα είναι. Δεν είμαι ο Γκάμπτσικ και δε θα γίνω ποτέ […]
Εξαιρετικά επιτυχημένα, αφού ένας μονόλογος εξελίσσεται, υπό την προυπόθεση της διάθεσης του αναγνώστη και κατά περίπτωση, σε «συνομιλία» ψυχική και πνευματική ανάμεσα στην πραγματική ιστορία, το συγγραφέα και την περίφημη αγωνία του, τον αναγνώστη και τελικά καθαυτό το λογοτεχνικό είδος του μυθιστορήματος.
Ο συγγραφέας
Ο Laurent Binet γεννήθηκε στο Παρίσι το 1972. Είναι γυιός ιστορικού, σπούδασε λογοτεχνία στη Σορβόνη. Το 2010 τιμήθηκε με το βραβείο Goncourt πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα γιά το HHhH (Himmlers Hirn heist Heydrich-το μυαλό του Χίμλερ ονομάζεται Χάιντριχ). Περισσότερα γι΄αυτόν θα διαβάσετε, δίπλα, στη συνέντευξη που έδωσε στη Χριστίνα Σανούδου.
Εκδ. ΚΕΔΡΟΣ (382 σελ.)