Οταν ήμουν δεκαέξι ετών, ο πατέρας μου αρρώστησε σοβαρά και χρειάστηκε να χειρουργηθεί στο εξωτερικό. Μετά την επιστροφή του, τις πρώτες μέρες έκλαιγε. Παρά την κατάπτωσή του, όμως, επέστρεψε με ένα δώρο ειδικά για μένα: τη βιογραφία του κοσμοναύτη Γιούρι Γκαγκάριν, στα αγγλικά. Δίνοντάς μου το βιβλίο, μου είχε πει, θυμάμαι, ότι είχε κάποτε γνωρίσει τον Γκαγκάριν, όταν λίγο καιρό μετά την ιστορική του αποστολή στο Διάστημα επισκέφθηκε επίσημα την Αθήνα.
Ο πατέρας μου, επισμηναγός τότε στο Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας, ήταν παρών στη δεξίωση που δόθηκε προς τιμήν του Ρώσου κοσμοναύτη. «Ενας τόσος δα ήταν», μου είπε. Φιλικός και προσιτός ο μικρόσωμος Γιούρι, σε αντίθεση με τον πρώτο Αμερικανό που πέταξε στο Διάστημα, τον Αλαν Σέπαρντ, ο οποίος ήταν «ψηλέας. Βαρύς κι ασήκωτος». Τον Σέπαρντ, ο πατέρας μου τον είχε γνωρίσει στην Αμερική το 1955, όταν δεν είχε πάει ακόμη ο πρώτος στη NASA. «Πιλότος του αμερικανικού ναυτικού ήταν τότε. Αλλά είχε πολύ ύφος», μου είπε.
«Οταν το ’51 πετούσα με το σμήνος στην Κορέα», συνέχισε ο καταβεβλημένος από την αρρώστια πατέρας μου, «ήταν εκεί και ο Νιλ Αρμστρονγκ. Εκτελούσε αποστολές από αεροπλανοφόρα. Σε μια αποστολή προσβολής στόχου, το αεροπλάνο του Αρμστρονγκ χτυπήθηκε από εχθρικά αντιαεροπορικά, εγκατέλειψε κι έπεσε με το αλεξίπτωτο. Τον μάζεψαν δικοί του, πεζοναύτες. Αυτά τα έμαθα χρόνια μετά φυσικά. Τόσους Αμερικανούς χειριστές είχα γνωρίσει στην Κορέα, μακάρι να είχα γνωρίσει κι αυτό τον άνθρωπο, αλλά βέβαια δεν θα είχα δώσει την παραμικρή σημασία τότε. Είκοσι χρονώ παιδιά ήμαστε, κι εκείνος κι εγώ», πρόσθεσε στο τέλος και βυθίστηκε ξανά στην αγωνία του.
Οταν είπα την ιστορία στον κύριο Γκρι, φαντάστηκε τον πατέρα μου σ’ ένα χωμάτινο πολεμικό αεροδρόμιο της Κορέας, να σκουντάει κατά λάθος έναν άγνωστό του Αμερικανό πιλότο. Ο ένας να ζητάει συγγνώμη απ’ τον άλλο και να συνεχίζουν τις αποστολές τους αδιάφοροι. Και αυτός ο Αμερικανός να είναι ο άνθρωπος που, δεκαοκτώ χρόνια μετά, πάτησε πρώτος το πόδι του στο έδαφος της Σελήνης. Στη σημερινή φωτογραφία, τον βλέπουμε με τα παιδιά του, εκείνη τη σημαδιακή χρονιά, το 1969.
Ο κύριος Γκρι έγραψε κι ένα διήγημα με έναν Ελληνα κι έναν Αμερικανό πιλότο στην Κορέα, αγνώστους μεταξύ τους, να γνωρίζονται στο νησί Leopard Base, πάνω από τον 38ο παράλληλο, στην αργιλώδη άμμο της ακτής του νησιού, που όταν τραβιόταν η θάλασσα, χρησιμοποιούνταν ως αεροδρόμιο. Ο αναγνώστης ανακαλύπτει μόλις στην τελευταία πρόταση την ταυτότητα του Αμερικανού, καθώς παρουσιάζεται σε ένα γραφείο και αναφέρεται στρατιωτικά λέγοντας το όνομά του: Νιλ Αρμστρονγκ. Το διήγημα έφερε τον ευφάνταστο τίτλο «Οταν γνώρισα τον Νιλ» και ο κύριος Γκρι το έγραφε ακούγοντας τις Chordettes να τραγουδούν το ονειρικό «Mr. Sandman» του 1955.
Ο Αρμστρονγκ πέθανε το 2012, στα 82 του. Ηταν ένα χρόνο μικρότερος απ’ τον πατέρα μου, ο οποίος, για μία και μοναδική φορά προπορεύτηκε του αστροναύτη, ξεκινώντας πρώτος τον Μάιο του 2004 την τελευταία –μεγαλύτερη και πιο μακρινή– πτήση της ζωής του.