Πυξίδα ζωής αχώριστης από τη γραφή

Πυξίδα ζωής αχώριστης από τη γραφή

4' 35" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, ο Κέρουακ αποτέλεσε τον γκουρού της ορμέμφυτης ελευθερίας, της ατομικής επανάστασης, της προσωπικής απελευθέρωσης και της θρησκευτικής ευλάβειας με ό,τι κι αν καταπιανόταν: με τη ζωή του, με τ’ αυτοκίνητα, την τζαζ, τη λογοτεχνία, το αλκοόλ, ή τους φίλους του, την Beat γενιά, αντάμα με τους Γκίνσμπεργκ, Μπάροουζ, Φερλινγκέτι, Κόρσο.

Διατήρησε άσβεστη την επιθυμία του να πάει κόντρα στις κατεστημένες αξίες της εποχής του, ανάγοντας το περιθώριο σε κεντρική πυξίδα μιας ζωής αξεχώριστης· η ολιστική προσέγγιση της ύπαρξης ήταν για τον Κέρουακ sine qua non προς μία ολοκλήρωση, η οποία δεν θ’ άφηνε απ’ έξω ούτε ένα τοσοδά κομμάτι της καθημερινής του πράξης. Ισως και αυτός ήταν ο λόγος που ο Τζακ Κέρουακ είναι αδιαίρετος στη μνήμη των κατοπινών του θαυμαστών ως άνθρωπος και ως συγγραφέας.

Ο Τρούμαν Καπότε είχε ονομάσει μη-γραφή τον τρόπο του να γράφει. Οταν καθόταν να γράψει, δεν σταματούσε παρά μόνον όταν το κείμενο είχε ολοκληρωθεί. Ποτέ δεν διόρθωνε το αρχικό γραπτό προτού το στείλει στον εκδότη του, ακριβώς διότι είχε την ανυποχώρητη πεποίθηση ότι η επιμέλεια είναι μια κάποια μορφή υποχώρησης έναντι της αλήθειας του ενστίκτου, της πρώτης γραφής. Ισως γι’ αυτό άργησε να εκτιμηθεί από τον εκδοτικό χώρο, ίσως γι’ αυτό οι αναγνώστες του ήταν πάντοτε λιγότεροι από τους θαυμαστές της ζωής του.

Φανατικός καθολικός ων, ο Γαλλοκαναδός συγγραφέας μπορεί να είχε μία «λοξή» ιδέα για τον (επί Γης) παράδεισο, όπως περιγράφηκε στο μυθιστόρημα-«ευαγγέλιό» του «Στο δρόμο», ωστόσο κάθε απόφαση, πράξη και λέξη του υπηρετούσαν την προσωπική ολοκλήρωση όπως εκείνος και οι σύντροφοί του την είχαν αποκρυσταλλώσει: η λογοτεχνία αποτελεί τη Βίβλο της ζωής, η ζωή αποτελεί τα στάδια της θέωσης της λογοτεχνίας.

Το χαμένο μυθιστόρημα

Προ ολίγων μηνών κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη το χαμένο μυθιστόρημα του Κέρουακ «Η θάλασσα τ’ αδέρφι μου» (ο Κέρουακ, στη μετάφραση του Γιώργου-Ικαρου Μπαμπασάκη, βρήκε έναν πιστό συνοδοιπόρο). Στην έκδοση αυτή (1943) περιγράφεται το υπό προετοιμασία ταξίδι από τη Βοστώνη ώς τη Γροιλανδία του Γουέσλι Μάρτιν, ενός θιασώτη της μοναχικότητας, και του Μπιλ Εβερχαρτ, ενός διανοούμενου με πάθος για τη ζωή και τις μικρές της λεπτομέρειες, με το πλοίο «Westminster». Ολο το μυθιστόρημα δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία ατέρμονη συζήτηση μεταξύ των ηρώων, μεταξύ του κάθε ήρωα με την άπειρη θάλασσα και μεταξύ της ανάγκης για φυγή και της αυταξίας της συντροφικότητας, σε όλες της τις μορφές.

Και σ’ αυτό το μυθιστόρημα ο πόθος του Κέρουακ για το ανεξερεύνητο της ζωής κατακλύζει κάθε λέξη και κάθε εικόνα, καθόσον η υπαρξιακή αγωνία για όσα θα μείνουν πίσω μετά το τέλος της ζωής μετατρέπεται σε βαθυστόχαστο άγχος για την προέλευση του κόσμου αλλά και για το παρόν του. Το μυθιστόρημα, και μόνο από τον τίτλο, παραπέμπει σε αυτό που ο Κέρουακ είχε ως ευαγγέλιο: την οικειοποίηση του απείρου (θάλασσα) ως οδηγό για το πεπερασμένο της ζωής (αδέρφι), εν μέσω συνεχούς συντροφικότητας.

Και παντού η Αμερική φυσικά. Οπως και σε όλα του γραπτά, έτσι και σ’ αυτό, ο Κέρουακ βασανίζεται, μέσω των αντιθετικών ηρώων του, από το δίλημμα της Αμερικής ως χώρας της ελευθερίας και της Αμερικής ως δυνάστη του πλανήτη και του ατόμου. Στις ζωηρές συζητήσεις μεταξύ κεντρικών και περιφερειακών ηρώων, ο Κέρουακ απεικονίζει τον Ψυχρό Πόλεμο ως διχασμό ανάμεσα στην εσωτερική επιθυμία για ελευθερία και στη συνακόλουθη κατάκτησή της από την καταπίεση των άλλων.

Ταυτόχρονα, οι διάλογοι και οι περιγραφές δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ένθεη μανία του Κέρουακ ν’ αποδώσει τον σύγχρονό του κόσμο, μετακινώντας τον μεγεθυντικό φακό του αναγνώστη από τις προσωπικές θέσεις των ηρώων στις αμείλικτες συνθήκες του παγκόσμιου ανθρώπου της εποχής.

Η έκδοση συναπαρτίζεται από πρώιμα –και πολλάκις ημιτελή– διηγήματα και θεατρικά του Κέρουακ και επιστολές που αντάλλαξε με τον αδερφικό του φίλο Σεμπάστιαν Σάμπας, ενώ εντάσσεται σχολιασμός της επιμελήτριας Dawn M. Ward και επίμετρο του μεταφραστή, όπου καταγράφεται όλος ο λογοτεχνικός-υπαρξιακός κόσμος του Τζακ Κέρουακ, ο οποίος βρίσκει τα προδρομικά στάδια όσων έργων ακολούθησαν σε αυτή την έκδοση.

Στα σύντομα γραπτά του, ο Κέρουακ παίζει με τον εαυτό του και τις λέξεις. Προσπαθεί, κατά τα φαινόμενα, να ενταχθεί σ’ έναν νέο κόσμο, αυτόν της γραφής, δίχως να χάσει τίποτε από την μποέμ προσωπικότητά του. Κι ενώ το ύφος του πρώιμου Κέρουακ θυμίζει τον «ώριμο» Κέρουακ, σ’ αυτά τα διηγήματα μοιάζει να μην ξέρει πού να σταθεί λογοτεχνικά· μοιάζει να υποτάσσεται ακόμη στην αθωότητα της νεαρής του ηλικίας και στο ανύποπτο της ζωής που ο ίδιος προετοιμάζει.

Στις επιστολές του προς τον παιδικό του φίλο Σεμπάστιαν Σάμπας, ο Κέρουακ είναι ο «φίλος» μας· η γλώσσα του αφήνεται στην παρορμητικότητα της σκέψης του, ενώ η σκέψη του παραμένει μία χαλαρή ικανότητα να περιγράψει το όνειρό του για το μέλλον, την εσωτερική αποκατάσταση του παρελθόντος και την ταχύτητα του παρόντος του. Μιλώντας με τον επιστήθιο φίλο του, ο Κέρουακ δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας άνθρωπος, κατά το κλισέ, της διπλανής πόρτας, τον οποίο όλοι θα θέλαμε να έρθει στο κλειστό μας πάρτι για να μας κάνει άνω κάτω, βγάζοντάς μας από το «μια από τα ίδια».

Ερώτημα για… καβγάδες

Το ερώτημα το οποίο ποτέ δεν θ’ απαντηθεί, δίχως να πυροδοτήσει σκληρούς λογοτεχνικούς καβγάδες, είναι αν ο Κέρουακ ήταν –στερεοτυπικά μιλώντας– αυτό που λέμε «καλός συγγραφέας». Στη θορυβώδη χύτρα της ηχηρής ζωής του, ο Κέρουακ ανακάτεψε την ταύτιση προσώπου-γραφιά. Οι φανατικοί του ακόλουθοι –ή, τέλος πάντων, όσοι τον έχουν στα πρώτα ράφια της «καρδιακής» τους βιβλιοθήκης– είναι αμφίβολο εάν κατόρθωσαν ποτέ να διαχωρίσουν εντός τους το λαμπερό περιθώριο της ζωής που υπηρέτησε από τη συγγραφική παρακαταθήκη που κληροδότησε.

​​ Τζακ Κέρουακ, «Η θάλασσα τ’ αδέρφι μου», το χαμένο μυθιστόρημα, μετάφραση-επίμετρο: Γιώργος-Ικαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Πατάκη 2015

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή