ΓΙΟΥΣΑΦΖΑΪ ΜΑΛΑΛΑ
(σε συνεργασία με την Christina Lamb)
Με λένε Μαλάλα: Το κορίτσι που όρθωσε το ανάστημά του απέναντι στους Ταλιμπάν για το δικαίωμα στη μόρφωση
μετ.: Αύγουστος Κορτώ
εκδ. Πατάκη, 2014
ΓΙΟΥΣΑΦΖΑΪ ΜΑΛΑΛΑ
(σε συνεργασία με την Patricia
McCormick)
Με λένε Μαλάλα (για παιδιά και για νέους): Πώς ένα κορίτσι υπερασπίστηκε το δικαίωμα στη μόρφωση και άλλαξε τον κόσμο
μετ.: Αύγουστος Κορτώ
εκδ. Πατάκη, 2015
Δεν υπάρχει πιο επίκαιρη στιγμή για την ανάγνωση του «Με λένε Μαλάλα»· την ώρα που χιλιάδες πρόσφυγες από τα μέρη της νεαρής Μαλάλα (Πακιστάν, Αφγανιστάν) αλλά και από το Ιράκ, τη Συρία και αλλού κατακλύζουν τις ασφαλείς μας χώρες σπρωγμένοι από την τραγική τους μοίρα, η αυτοβιογραφούμενη έφηβη ακτιβίστρια υπέρ των δικαιωμάτων των παιδιών και ιδιαίτερα των κοριτσιών των μουσουλμανικών κοινωνιών στη μόρφωση φέρνει κοντά μας με γλαφυρό τρόπο τις συνθήκες ζωής στις κοινωνίες που οι άνθρωποι αυτοί εγκαταλείπουν.
Η Μαλάλα Γιουσαφζάι γεννήθηκε στην κοιλάδα του Σουάτ, στο Δυτικό Πακιστάν, το 1997. Εμπνεόμενη μάλλον παρά καθοδηγούμενη από τον επίσης ακτιβιστή πατέρα της (τον οποίο λατρεύει και θαυμάζει) ξεκίνησε από πολύ μικρή να γράφει με ψευδώνυμο σε μπλογκ του BBC για την καταπίεση και τη βία που ασκούσαν στη ζωή της οι φανατικοί ισλαμιστές Ταλιμπάν. Το 2012 και αφού τόσο η ίδια όσο και ο πατέρας της είχαν δεχτεί πλήθος απειλών για τη ζωή τους χωρίς να αναστείλουν τον ακτιβισμό τους, ένας Ταλιμπάν πυροβόλησε στο κεφάλι τη 15χρονη τότε Μαλάλα, την ώρα που εκείνη επέστρεφε στο σπίτι με σχολικό λεωφορείο. Επέζησε σαν από θαύμα, αφού χειρουργήθηκε πρώτα στο Πακιστάν και κατόπιν σε νοσοκομείο του Μπέρμιγχαμ, όπου και ζει πλέον με την οικογένειά της.
Στο ήδη παγκόσμιο μπεστ σέλερ της η νεότερη, πλέον, κάτοχος του Νομπέλ Ειρήνης αφηγείται, με τη βοήθεια της διάσημης Βρετανίδας ανταποκρίτριας Κριστίνα Λαμπ, τη ζωή της, με αφετηρία την ιστορία και την πολιτική αλλά και τις ζωές των γονιών της που ξεκίνησαν κυριολεκτικά πάμπτωχοι για να ακολουθήσουν ένα φωτεινό όνειρο μόρφωσης και ελευθερίας. Το ανάγνωσμα όμως που πραγματικά συναρπάζει με το χιούμορ και τον βιωματικό τόνο του είναι η εκδοχή του «Με λένε Μαλάλα» για παιδιά και για νέους, γραμμένη, αυτή τη φορά, με τη βοήθεια της διακεκριμένης Αμερικανίδας συγγραφέως παιδικής λογοτεχνίας, Πατρίσια Μακ Κόρμικ.
Η μετάφραση του Αύγουστου Κορτώ υποστηρίζει και τα δύο βιβλία με ευκρίνεια και χάρη, θα επιμείνω όμως στην ιδιαίτερη αξία της παιδικής-νεανικής έκδοσης, που μεταγγίζει λεπτό προς λεπτό την καθημερινότητα του τόπου αλλά και τις φουρτούνες στην ψυχή της μικρής Μαλάλα. Μυρίζουμε τα φαγητά αλλά και τη βρώμα των σκουπιδιών στην πόλη της Μιγκόρα, βλέπουμε τον φόβο των Ταλιμπάν να σκιάζει τις ζωές αλλά και τον φανατισμό να τις δηλητηριάζει, ιδίως μέσα από τις εκπομπές του ανεκδιήγητου ραδιοφωνικού σταθμού «Μουλά FM»! Νιώθουμε τους ανθρώπους να παρασύρονται ή να λυγίζουν, να κρύβονται, να αντιστέκονται και να τρομοκρατούνται. Παρακολουθούμε τη ζωή ενός κοριτσιού στη γειτονιά και στο σπίτι, τις εντάσεις ανάμεσα στις φιλενάδες και τους ατέρμονους αδερφικούς καβγάδες.
Η Μαλάλα, που αγωνίζεται για μια παιδεία δυτικού τύπου, παραμένει ωστόσο πιστή μουσουλμάνα, ιδιαίτερα περήφανη για τη φυλή της, τους Παστούν. Παρά τα όσα απίστευτα κατορθώνει, είναι ένα κορίτσι που αγαπά το ροζ χρώμα, τον πρωινό ύπνο, το Μπόλιγουντ και την τηλεοπτική σειρά Ugly Betty – όλα όσα, μαζί με τη μόρφωση, θέλουν να της στερήσουν οι Ταλιμπάν. Είναι εξωτική αλλά ταυτόχρονα εξαιρετικά προσιτή, μια μακρινή ξαδέρφη μας από ελληνικό χωριό περασμένων δεκαετιών – ή μήπως από ένα σημερινό Πομακοχώρι ή μια γειτονιά της μουσουλμανικής μειονότητας στην Ξάνθη;