Με βασικό τίτλο και θέμα «Γύρω από το αστυνομικό» (Autour du polar), η αλγερινή πρωτεύουσα φιλοξένησε στις 30 και 31 Οκτωβρίου συγγραφείς από το Μαγκρέμπ (Αλγερία, Τυνησία, Μαρόκο) και την Ευρώπη με σκοπό να «εξιχνιάσουν» τη σχέση του αστυνομικού μυθιστορήματος με τη λογοτεχνία, τη ζωή και τις τέχνες.
Η πρώτη αίσθηση που αποκομίζει ο επισκέπτης περιμένοντας να περάσει από τον έλεγχο των διαβατηρίων στο Διεθνές Αεροδρόμιο «Ουαρί Μπουμεντιέν» συγγενεύει με τις παλιές εικόνες των επιβατών στο Ελληνικό και τον προδιαθέτει ευχάριστα σαν μία νέα περιπέτεια του Τεντέν με αίσιο τέλος, στη γενέτειρα του Καμύ, στη χώρα των Βερβερίνων και της μουσικής Rai.
Το «Ζ» του Γαβρά
Μαζί με τη φωνή του μουεζίνη ξεχύνονται εικόνες από την Αλγερινή Επανάσταση, που είναι παρούσα στην ιστορική μνήμη του αλγερινού λαού και ανάγλυφη στο γιγαντιαίο Μνημείο των Μαρτύρων, στον παραλιακό δρόμο: ο πόλεμος της Αλγερίας και η μάχη του Αλγερίου, ο ένοπλος απελευθερωτικός αγώνας του FLN και η τρομοκρατία της OAS, η γαλλική αποικιοκρατία στα κτίρια της πόλης και ο λαβύρινθος της Κάσμπα, τα μεγάλα συγκροτήματα-πολυκατοικίες και το σημερινό ισλαμικό κράτος, ο «Μικρός στρατιώτης» του Γκοντάρ και το «Μακρυά από τους ανθρώπους» του Οελχόφεν, ο Μιχάλης Ράπτης (Πάμπλο) και το «Ζ», των Γαβρά – Βασιλικού, που γυρίστηκε εδώ, χάρις στην παρέμβαση του σημαντικού αλγερινού σκηνοθέτη Μοχαμέντ Λακντάρ-Χαμινά, η «Ερώτηση» (ανάκριση, ουσιαστικά) του Ανρί Αλλέγκ και τα «Αλγερινά Χρονικά» του Αλμπέρ Καμύ, ο μαχητικός αλγερινός λαός και το δράμα των «μαυροπόδαρων» (pieds noir).
Από την άλλη, η «χιμάρ» (μαντήλα) και η μπούργκα, συχνά και η λευκή κελεμπία των σαλαφιστών, πείθουν τον επισκέπτη πως στη θέση του κοσμικού κράτους η θρησκεία είναι πλέον η επίσημη ιδεολογία, ενώ ρώσσοι, κινέζοι και τούρκοι επενδυτές συμβάλλουν, μαζί με τα ενεργειακά αποθέματα της χώρας, στην ανάπτυξη, που πάντως πλήττεται από την πτώση της τιμής του πετρελαίου. Παρατηρώντας κανείς την εξαιρετικά ατμοσφαιρική αφίσα, βασισμένη στην καλύτερη παράδοση των βελγικών και γαλλικών κόμιξ, του Αλγερινού καλλιτέχνη Ρεντουάν Ασσαρί, ο επισκέπτης μπαίνει ήδη στο κλίμα του «polar»: το Αλγέρι, προσφέρεται ιδιαίτερα για σκηνικό όχι μόνο για ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα. Οι Βορειοαφρικανοί και Ευρωπαίοι συγγραφείς τιμούν με τον καλύτερο τρόπο τον οικοδεσπότη, αλλά και τον διάλογο ανάμεσα σε (λαγγεμένη) Ανατολή και (ορθολογική) Δύση. Από τις ομιλίες ξεχωρίζει η μαχητική, αλλά και ψύχραιμη προσέγγιση του Αλγερινού Αμίν Ζαουί, καθηγητή της συγκριτικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιου Αλγερίου.
«Υπάρχει ένα λογοτεχνικό παράδοξο: διαθέτουμε όλα τα στοιχεία για το είδος, δεν διαθέτουμε όμως συγγραφείς, κι από την άλλη, δεν διαθέτουμε την πολυπλοκότητα των πόλεων, την αστυνομική ή την ιδιωτική έρευνα, την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, δεν έχουμε ίχνη ή αρχεία, δεν έχουμε παράδοση». Η Φινλανδή συγγραφέας Γιοχάννα Χόλμστραιμ εκπροσωπεί την κατ’ εξοχήν «γυναικεία αστυνομική γραφή»: γράφει για γυναίκες θύτες και θύματα και ξεχωρίζει έμφυλα το είδος, ο Ιταλός Σάντο Πιατσέζε, από το Παλέρμο, αναφέρεται στις επιρροές του Αντρέα Καμιλλιέρι ενώ ο Ολλανδός Ελβιν Ποστ παραδέχεται πως δεν αρκεί να δημιουργήσεις απλοϊκούς χαρακτήρες, looser, «καλά παιδιά και κακούς μπάτσους». Την επόμενη μέρα, κι ενώ η κοσμοσυρροή στην Εκθεση συνεχίζεται αμείωτα, το «αστυνομικό» θα συναντήσει τις τέχνες, τον κινηματογράφο και τα κόμιξ.
Προτίμηση στον Ελρόι
Ο Ρουμάνος Ιγκόρ Μπέργκλερ εκπλήσσει ευχάριστα με αναφορές στον ρωσσικό φορμαλισμό και τις χολυγουντιανές συμβάσεις, ενώ ο γνωστός Γάλλος συγγραφέας Caryl Férey («Mapuche», «Zulu») σε προσωπική συνομιλία που είχαμε δεν έκρυψε την προτίμηση του προς τον Ελρόϊ, ο οποίος «δημιουργεί μεγάλα βιβλία και εξαιρετικές ιστορίες, σε σύγκριση με τον Μανσέτ».
Ακριβώς απέναντι δεσπόζει το κεντρικό κτήριο της Εκθεσης Βιβλίου, που κατακλύζεται ασφυκτικά από πλήθος κόσμου, οι Αλγερινοί διαβάζουν και διψούν για βιβλία: μια ακόμα κατάκτηση της Επανάστασης. Οι μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι της Αλγερίας, με έδρα κυρίως το Αλγέρι, παρουσιάζονται εφάμιλλοι των ευρωπαϊκών, των γαλλικών κυρίως: οι εκδόσεις Dalimen ξεχωρίζουν με τις εξαιρετικές επιδόσεις των αλγερινών «κομιξάδων», οι εκδόσεις Casbah, με το «βαρύ πυροβολικό» τους, τον Γιασμίνα Χαντρά, αλλά και σημαντικά έργα γύρω από την Αλγερινή Επανάσταση, η Tempus με ανάλογο ρεπερτόριο. Η Αλγερία παραμένει μια σύγχρονη χώρα με παραδοσιακές αντιθέσεις.
* «Autour de polar. 7eme Rencontres euro-maghrébines des ecrivains», Αλγέρι, 30. -31. 10. Με τη στήριξη της αντιπροσωπείας της Ε.Ε. στην Αλγερία, τη συμπαράσταση της Ελληνικής Πρεσβείας στο Αλγέρι και την προσωπική φροντίδα του επιτετραμμένου κ. Κωνσταντίνου Ντέλικου.