ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΗΤΣΟΥ
Η Αλεξάνδρα
εκδ. Καστανιώτη
Ερωτευόμαστε ένα ανύπαρκτο πρόσωπο. Το αντικείμενο του πόθου ποτέ δεν μας αποκαλύπτεται, εμείς το επινοούμε, το ανακαλύπτουμε, «εμείς το γεννάμε ολόκληρο το άλλο πρόσωπο». Οταν, όμως, υποψιαστούμε ότι ο άλλος υστερεί ως προς την ψευδαισθητική του εικόνα, αρνούμαστε για τον συγχωρήσουμε για την αποστέρηση της διάπυρης αυταπάτης. Μόνο ο ανευόδωτος έρωτας δεν κινδυνεύει να απομαγευτεί. Το ανεκπλήρωτο είναι άτρωτο. Η επιθυμία μοιάζει με όνειρο που δεν αντέχει το παραμικρό άγγιγμα της πραγματικότητας. Οταν η επιθυμία, και δη η ευοδωμένη, εκτίθεται στο πρόσωπο του άλλου, μοιραία καταρρακώνεται, ταπεινώνεται, προδίδεται. Αγαπάμε το αδύνατο γιατί μόνο αυτό φλογίζει το όνειρο. Και από τη στιγμή που θα το ονειρευτούμε, κανείς πλέον δεν μπορεί να συγκριθεί με την ομορφιά και το φέγγος του.
Το χειρότερο, όπως λέει ο Ανδρέας Μήτσου, είναι να αναγνωρίσει κανείς στον άλλον τη μορφή που φαντασιώθηκε. Να νομίσει ότι αντικρίζει πάνω του κάτι που δεν υπάρχει, το οποίο και ερωτεύεται παράφορα, μέχρι να τον δει απογυμνωμένο από τα στολίδια της φαντασίας του. Διότι όποιος μαθαίνει την αλήθεια τιμωρείται. Η πιο επικίνδυνη στιγμή είναι όταν φτάνουμε στον στόχο μας. «Τότε είμαστε πιο κοντά στο χαμό». Η Αλεξάνδρα, που την ερωτεύτηκε ένας Πέτρος, συγκατανεύει στη συντριβή της, όταν ανταποκρίνεται στην επιθυμία του, μια επιθυμία που επί χρόνια απωθούσε και στην οποία δυσπιστούσε. Αν εκείνος την ερωτεύεται για έναν πίνακα που είχε στην κατοχή της, εκείνη πείθεται για την ειλικρίνεια του έρωτά του μέσα από τις λέξεις, ό,τι πιο αναξιόπιστο, ενός διηγήματός του.
Η Αλεξάνδρα ήταν ανίδεη στην αγάπη, έντρομη στο χάδι. Παρά την έκπαγλη ειδή της, η σάρκα της ήταν όξινη και τα σωθικά της αμάλαχτα από συγκίνηση. Θα χρειαστεί να περάσουν πολλά χρόνια για να αφουγκραστεί τον καημό του κορμιού της και να υποταχθεί στην ανταρσία του. «Πονάει το σώμα όπου δεν χαϊδεύεται». Πριν ένιωθε το χέρι του Πέτρου πάνω της σαν απειλή, σαν να ήθελε να την κατεδαφίσει από τα θεμέλιά της, να τη σωριάσει, να την γκρεμίσει. «Τότε το κατάλαβα πως όλη μου τη ζωή ήμουν μόνη. Γιατί δεν ήξερα πώς να τον φιλήσω».
Ο Πέτρος, από το άλλο μέρος, εγκατοικούσε αυτοεξόριστος στους τόπους της τέχνης και της γραφής του. Η όψιμη εκπλήρωση της ερωτικής του επιθυμίας τον ανάγκασε να μπει βίαια στην πραγματικότητα. Η ανταπόκριση της Αλεξάνδρας τον έφερε αντιμέτωπο με ένα πρόσωπο που ποτέ δεν ονειρεύτηκε. Οσο εκείνη τον έδιωχνε, τόσο περισσότερο συνεργούσε στον φαντασιώδη πόθο του. Οταν τον πλησίασε, του φανέρωσε μια ξένη, αθέλητη όψη. Ηταν μια γελοία, συνηθισμένη γυναίκα, μια γυναίκα που είχε ενδώσει. Εξαγριωμένος για τη λαφυραγώγηση των ψευδαισθήσεών του, της κλέβει τον πίνακα, αυτή την απομίμηση αγάπης, τη μοναδική ομορφιά που ποτέ τής αναγνώρισε. Και η Αλεξάνδρα, με την αγάπη της να έχει γίνει δίκοπο μαχαίρι, αποφασίζει να του πάρει το κεφάλι. Αστόλιστη θα τον εκδικούνταν. Απαλλαγμένη από όλα όσα της είχε φορτώσει. Θα τον αφάνιζε, επειδή την είχε σβήσει, υφαρπάζοντάς της ό,τι πιο ιδεατό διέθετε.
Ο Μήτσου αποδίδει εκπληκτικά, με άγριο αισθησιασμό, τον τρικυμισμένο ψυχισμό της ηρωίδας του. Με σφοδρή ένταση και ψυχογραφική βαθύνοια μεταφέρει την αγωνία της να απαντήσει το ανεύρετο «γιατί» του έρωτα, τη λύσσα της να εκδικηθεί την ταπείνωσή της, να διασώσει και να δικαιώσει τη λεηλατημένη της ύπαρξη και να σφραγίσει την ήττα της στην αγάπη με τη φοβερή της πράξη, την πιο περιπαθή και σαρκική της ζωής της. Η αφήγησή της, λαιλαπώδης, φρενήρης, έξαλλη από θυμό και πάλλουσα από σπαραγμό, είναι η απολογία της, το απόσταγμα του μίσους της, ή, αλλιώς, της αγάπης της. Οι λέξεις της την οδηγούν στο μαχαίρι με το οποίο θα τις επαληθεύσει και θα τις αποκαταστήσει. Η δοξαριά της λάμας στον λαιμό του εραστή μελωδεί ένα διάτορο κρεσέντο για την τρομερή βία του έρωτα. Και αυτό ακριβώς είναι που συναρπάζει στο μυθιστόρημα του Μήτσου, η ζοφώδης σπουδή πάνω στην ερωτική επιθυμία, ευχή και κατάρα της καρδιάς.