Μια ιδιαίτερη ημέρα, η ημέρα των Χριστουγέννων, συσχετίζεται με τη χαρά και την αλληλεγγύη, την αθωότητα και την ευγνωμοσύνη, την οικογενειακή ζεστασιά και θαλπωρή, στην καρδιά του χειμώνα. Πρόκειται για μια περίοδο που ενέπνευσε μεγάλους συγγραφείς, οι οποίοι έγραψαν ιστορίες σχετικές με τη χαρά και την προσμονή του ατόμου για να ζήσει το θαύμα, μια έστω προσωρινή αλλαγή στην καθημερινότητα.
Οι περισσότεροι, ωστόσο, απέδωσαν τη σύγκρουση ανάμεσα στο κακό και το καλό, την ευτυχία και τα προνόμια ορισμένων ομάδων και τη δυστυχία, τη μοναξιά κάποιων άλλων, καθώς η ζωή συνεχίζει τις εναλλαγές και τους ρυθμούς της ακόμη και σε μια περίοδο που όλοι προετοιμάζονται για την απόλαυση της συντροφικότητας και της αφθονίας, στα υλικά και συναισθηματικά ζητήματα.
Αλλοτε περιμένει κανείς το πνεύμα των Χριστουγέννων να φέρει την ευτυχία και την ανατροπή στη μιζέρια, αλλά συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο, και άλλοτε μια απλή κίνηση, ένα νεύμα, που έρχεται από το πουθενά, προσφέρει τα «δώρα» της γενναιοδωρίας σε εκείνους που είναι έτοιμοι να τα αποδεχτούν. Κάποιοι, ωστόσο, θεωρούν μάταια και υποκριτικά τα εφήμερα «ενδιάμεσα» στην πλήξη και την κακοτυχία.
Αντον Τσέχωφ,
«Νύχτα Χριστουγέννων»,
από τη συλλογή «Χριστουγεννιάτικες ιστορίες», μτφρ. Ελένη Μπακοπούλου,
εκδ. Νάρκισσος, 2003
Με απλό τρόπο ο Αντον Τσέχωφ ξεδιπλώνει τις έντονες συναισθηματικές συγκρούσεις μιας νεαρής γυναίκας, που τη νύχτα των Χριστουγέννων περιμένει με αγωνία, στην ακτή, την επιστροφή του άντρα της με τα αλιευτικά του. Η χιονοθύελλα, όμως, όλα τα σαρώνει και η αγωνία μετατρέπεται σε δυσάρεστη έκπληξη όταν εμφανίζεται ο άντρας της, ο οποίος αμέσως αντιλαμβάνεται τη συναισθηματική μεταστροφή της γυναίκας του. Θα τον προτιμούσε νεκρό. Βγαίνει στη θάλασσα και πάλι, και όταν η γυναίκα καταλαβαίνει ότι το τέλος του δεν θα αργήσει, του φωνάζει να επιστρέψει. Οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα για τα Χριστούγεννα και εκείνη ανακαλύπτει ότι δεν θέλει να τον χάσει. Χαμηλοί τόνοι, συναισθηματικές μεταπτώσεις και η αναγνώριση της προσφοράς του άλλου σε ακραίες καταστάσεις.
Γκυ ντε Μωπασάν, «Χριστουγεννιάτικη ιστορία», από τη συλλογή «Ο λύκος
και άλλα διηγήματα»,
μτφρ. Αλέξης Ζήρας,
εκδ. Υψιλον, 1993
Μια φανταστική ιστορία διηγείται ο γιατρός Μπονανφάν, ένα περιστατικό που συνέβη τη νύχτα των Χριστουγέννων. Κάπου στη Νορμανδία, όπου ζούσε, όταν είχαν καλυφθεί όλα από το χιόνι και οι κάτοικοι παρέμεναν φοβισμένοι στα σπίτια τους, ο σιδεράς βρήκε, κοντά σε φράκτη, ένα αυγό που το έδωσε στη γυναίκα του να το φάει. Αυτή, μόλις το έφαγε, άρχισε να φωνάζει και να έχει σπασμούς. Το νέο κυκλοφόρησε γρήγορα και όλοι πίστεψαν ότι είναι δαιμονισμένη. Ο ιερέας ζήτησε τη βοήθεια του γιατρού, το πρωί της παραμονής, και του πρότεινε να οδηγήσουν τη γυναίκα στην εκκλησία, στη λειτουργία της νύχτας. Εκεί, καθώς η δαιμονισμένη έβλεπε τον δίσκο που κρατούσε ο ιερέας, έγινε το θαύμα. Αποκοιμήθηκε και όταν ξύπνησε δεν θυμόταν τίποτε.
Ζωρζ Σιμενόν,
«Τα Χριστούγεννα του Μαιγκρέ, και άλλες ιστορίες»,
μτφρ. Αργυρώ Μακάρωφ,
εκδ. Αγρα, 2013
Τρεις ατμοσφαιρικές ιστορίες με πρωταγωνιστή τον επιθεωρητή Μαιγκρέ, οι οποίες διαδραματίζονται στο εορταστικό, χριστουγεννιάτικα στολισμένο Παρίσι. Δύο κόσμοι συγκρούονται, αυτός της χαράς και της αγαλλίασης και ο άλλος, ο κόσμος των σκιών και της παράνοιας. Στην πρώτη, ανήμερα τα Χριστούγεννα, ο επιθεωρητής περνάει τη μέρα του στο σπίτι του, παρέα με τη γυναίκα του, και απολαμβάνει την οικογενειακή θαλπωρή. Η ακινησία δεν θα τον εμποδίσει να ερευνήσει τα οικογενειακά των γειτόνων του. Στη δεύτερη, τη νύχτα των Χριστουγέννων, δολοφονείται μια ηλικιωμένη τοκογλύφος, ενώ ένα αγόρι και ο δολοφόνος τρέχουν στους φωτισμένους δρόμους, στο Παρίσι. Στην τελευταία, ένας Ρώσος δίνει τέλος στη ζωή του, σ’ ένα καφέ, ενώ μια πόρνη αναλαμβάνει να σώσει μια άβγαλτη κοπέλα που βρίσκεται σε απόγνωση και παρασύρεται στους σκοτεινούς δρόμους του υποκόσμου.
Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι,
«Το παιδί στο χριστουγεννιάτικο δέντρο
του Χριστού», από τη συλλογή «Χριστουγεννιάτικες Ιστορίες», μτφρ.: Ελένη Δημητρίου,
εκδ. Gutenberg, 1989
Μια ιστορία γεμάτη ανθρωπιά και πόνο· δύο κόσμοι αντίθετοι, διαφορετικοί, συναντώνται τα Χριστούγεννα, όταν ένα παιδί, ταλαιπωρημένο και πεινασμένο, αφήνει τη φτωχή περιοχή από την οποία κατάγεται, για να βρει καλύτερη τύχη στη μεγαλούπολη. Εδώ όλα είναι φωτεινά και θορυβώδη, ωστόσο απουσιάζει το ζεστό καταφύγιο, η θερμή αγκαλιά. Το παιδί βλέπει τα χαρούμενα πρόσωπα, τις λιχουδιές και τα δώρα που ανταλλάσσουν μικροί και μεγάλοι, και επιθυμεί και αυτό λίγη από την ευτυχία των άλλων. Γύρω του, όμως, υπάρχει αδιαφορία και επιφυλακτικότητα. Θαυμάζει τις βιτρίνες, ώσπου πλαγιάζει κάπου, για να ξεκουραστεί, και ονειρεύεται το χριστουγεννιάτικο δέντρο του Χριστού…
Τζων Τσίβερ,
«Τα Χριστούγεννα είναι
μια μελαγχολική περίοδος για τους φτωχούς», από τη συλλογή «Ο κολυμβητής και άλλες ιστορίες»,
μτφρ.: Κωστής Καλογρούλης, εκδ. Καστανιώτης, 2013
Ο ήρωας είναι ένας μοναχικός άντρας που εργάζεται σε ένα κτίριο με πολυτελή διαμερίσματα ως χειριστής ασανσέρ, στη Νέα Υόρκη. Ανήμερα τα Χριστούγεννα, πηγαίνει στο πόστο του, λυπημένος που από τα χαράματα, μια τέτοια μέρα, οφείλει να εργαστεί, όταν άλλοι γιορτάζουν με τους αγαπημένους τους. Οι ένοικοι του προσφέρουν καλούδια, κάθε φορά που τους απαντάει στις ευχές τους, ότι τα Χριστούγεννα είναι μια μελαγχολική περίοδος. Τι να την κάνει, όμως, όλη αυτή τη γενναιοδωρία, που κρατάει μόνο μία μέρα; Και τότε αποφασίζει να μοιραστεί με τους άλλους τα δώρα που έχει συγκεντρώσει.