Ηταν επισκέπτομαι μια ξένη πόλη για πρώτη φορά μού αρέσει η ιδέα να αναζητώ κτίρια ή δημόσιους χώρους που έχουν συνδεθεί με την ιστορία της χώρας. Για κάποιο λόγο, η Ιστορία μετράει μέσα μου περισσότερο από την τέχνη, για παράδειγμα.
Με αυτά τα μυαλά, ένα ταξίδι στο Τσέρνομπιλ θα ήταν στις προτεραιότητές μου, ιδίως αυτήν την εποχή που διαβάζω το ομώνυμο βιβλίο της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς. Αρκεί να μην με αποθάρρυνε τόσο πολύ η έκθεση σε ένα τόσο εξόφθαλμα ανθυγιεινό περιβάλλον.
Ετσι, είμαι υποχρεωμένος από την ασφάλεια του σπιτιού μου να ξεφυλλίζω το εμβληματικό βιβλίο της πρόσφατα βραβευμένης με Νομπέλ συγγραφέως και δημοσιογράφου από το Μινσκ στην πρόσφατη ελληνική επανέκδοσή του από τον «Πατάκη». Είναι το βιβλίο που τη σύστησε στο διεθνές, αλλά και στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Το θέμα απασχολούσε πολύ την Αλεξίεβιτς, γιατί ο κόσμος αγνοούσε τις επιπτώσεις του πυρηνικού ατυχήματος στη δική της χώρα: ένας στους πέντε Λευκορώσους (2 εκατομμύρια άνθρωποι) ζούσε την εποχή που γραφόταν το βιβλίο σε μολυσμένη περιοχή.
Την πρώτη έκδοση στα ελληνικά, πίσω στον Απρίλιο του 2001, είχε προωθήσει με ιδιαίτερη επιμονή ο Σύλλογος Υποστήριξης Ερευνών κατά της Λευχαιμίας και άλλων Παθήσεων, μια οργάνωση εθελοντών για την ενίσχυση της Αιματολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου Γ. Παπανικολάου της Θεσσαλονίκης. Οι άνθρωποι του συλλόγου ήρθαν σε επαφή με την Αλεξίεβιτς, η οποία παραχώρησε ευγενικά τα δικαιώματα για την (πρώτη) ελληνική έκδοση σε συνεργασία με τις εκδόσεις Περίπλους. Με δικά τους έξοδα η συγγραφέας ήρθε στην Ελλάδα για να παρουσιάσει το βιβλίο σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Εχουν περάσει 15 χρόνια από τότε, και το βιβλίο της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς εξακολουθεί να θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα βιβλία μαρτυριών στον κόσμο, όπως σωστά επισημαίνει στο σημείωμά του ο Θανάσης Τριαρίδης (η μετάφραση είναι του Ορέστη Γεωργιάδη). Πρωταγωνιστές του βιβλίου είναι άνθρωποι που έζησαν τον όλεθρο σε πρώτο πρόσωπο. Οπως ο Εβγκένι Αλεξάντροβιτς Μπρόβκιν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Γκόμιελ: «Τις πρώτες ημέρες μετά το ατύχημα, όλα τα βιβλία σχετικά με τη ραδιενέργεια, τη Χιροσίμα, το Ναγκασάκι, ακόμα και βιβλία σχετικά με το έργο του Ρέντγκεν (σ.σ. Γερμανός φυσικός που ανακάλυψε τις ακτίνες Χ), εξαφανίστηκαν από τις βιβλιοθήκες. (…) Θυμάμαι πως κυκλοφορούσε τότε ένα αστείο που έλεγε ότι, αν το Τσέρνομπιλ ήταν στην Παπούα, θα τρομοκρατούνταν όλοι εκτός από τους Παπούα. Δεν υπήρχαν ιατρικές συστάσεις, οδηγίες ή οποιαδήποτε σχετική πληροφορία».
Σοβιετική Ενωση, τρία χρόνια πριν από την κατάρρευση.