Μη διαβάσετε το νέο βιβλίο του Πέτρου Τατσόπουλου αν ψάχνετε ένα εγχειρίδιο για πολιτικούς· το «Ημουν κι εγώ εκεί» (εκδ. Μεταίχμιο), όπως τιτλοφορείται, δεν είναι κάτι τέτοιο. «Είναι μια αξιανάγνωστη ιστορία, τουλάχιστον απ’ αυτές που ως συγγραφέας με ενδιαφέρει να διαβάζω. Αλλά πρέπει να πω εξαρχής ότι δεν έχει γραφτεί με διάθεση εξωραϊσμού εκ μέρους μου ούτε των δικών μου λαθών ούτε των δικών μου γκαφών, δεν έχω τέτοια διάθεση. Και δεν έχω διάθεση απολογίας», απαντάει όταν τον ρωτάω γιατί κάποιος να το διαβάσει.
Στις 420 σελίδες υπάρχουν τα πολιτικά κείμενα που έγραψε από το 2012 μέχρι το 2016 και μια εκτενής εξομολογητική αφήγηση της εμπλοκής του με την πολιτική που καταλαμβάνει περίπου το 1/4 του βιβλίου. Με αναφορές σε πρόσωπα, καταστάσεις και διαλόγους που προκαλούν και γέλιο, έστω κι αν τις περισσότερες φορές είναι πικρό. Διαβάζουμε: «“Πώς διάολο του ήρθε να πει frozen;”, ρώτησα μια μέρα τη Δούρου, παρούσα τόσο στο ταξίδι (επί αμερικανικού εδάφους όταν ο Αλέξης Τσίπρας είπε το περίφημο frozen war) όσο και στην γκάφα. “Δεν ξέρω”, μου απάντησε γελώντας, “ίσως το cold να μην του φάνηκε αρκετά ψυχρό. Να ήθελε κάτι πιο παγωμένο”».
Ο Πέτρος Τατσόπουλος συμπορεύθηκε με ανθρώπους που όπως γράφει «ζούσαν στην κοσμάρα τους», «είχαν φέρει από το σπίτι το ταπεράκι με τις πολιτικές τους ιδέες κατευθείαν από την κατάψυξη», «περιφρονούσαν την κοινή λογική» και πολλά άλλα. Γιατί;
«Να ξεκινήσουμε από το γιατί ασχολήθηκα με την πολιτική», λέει στην «Κ». «Είχα την περιέργεια να δω την “κουζίνα” της. Να δω κατά πόσον ισχύει το “οποιαδήποτε γνώμη έχεις για την πολιτική δεν έχει σημασία από τη στιγμή που είσαι απέξω”. Και πράγματι, ο σκληρός δίσκος της πολιτικής είναι κάτι διαφορετικό από την ιδεολογία σου, την ιδεοληψία σου, τις εμμονές σου ή τις πολύ καλές σου ιδέες. Είναι ένα φοβερό καμίνι, μέσα στο οποίο δοκιμάζονται όλα, η πολιτική. Είναι μια πληγή που δεν κλείνει ποτέ.
«Τώρα, γιατί με τον ΣΥΡΙΖΑ; Οταν τον προσέγγισα τον Ιανουάριο του 2012, ήταν στάσιμος στα ποσοστά του. Αντίθετα, το πουλέν ήταν η ΔΗΜΑΡ που όμως εκείνη την εποχή λειτουργούσε ως “πλυντήριο” για τους Πασόκους. Δυστυχώς, ήμουν άτυχος, διότι η Ρένα Δούρου με πήγε κατευθείαν στον Τσίπρα. Βρέθηκα δηλαδή με τη μία στο “ρετιρέ” και δεν γνώρισα μεσαία στελέχη, οπότε είχα άγνοια των πραγματικών καταστάσεων και προσώπων. Αν είχα διαφορετική πορεία, θα έφευγα γρήγορα και θα έβλεπαν κι εκείνοι φυσικά ότι δεν τους κάνω, καθώς ποτέ δεν θα περνούσα από ένα παραδοσιακό αριστερόμετρο».
Δεν είμαι σάκος του μποξ
Βέβαια, ο Τατσόπουλος στα πρώτα του βήματα στον ΣΥΡΙΖΑ ήταν αρκούντως παθιασμένος, θα μπορούσε κανείς να πει και ξεπερνώντας τα όρια. «Δεν μπορούσα να κοντρολάρω τα νεύρα μου, δεν ήμουν καθόλου της άποψης ότι ο πολιτικός πρέπει να είναι σάκος του μποξ και να παραμένει πάντοτε ατάραχος. Εχω πάει σε πολλά πάνελ, έχασα την ψυχραιμία μου σε δυο-τρία, απλώς τα έπαιζαν από το πρωί μέχρι το βράδυ».
Του θυμίζω το πάνελ με τον αείμνηστο Στέλιο Σταυρίδη (επιχειρηματίας, αρθρογράφος και για ένα διάστημα, λίγο πριν από τον θάνατό του, πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ). «Το κλειδί σε όλη αυτή τη συζήτηση ήταν ότι ούτε ο μακαρίτης ήξερε ποιος ήμουν ούτε εγώ ήξερα ποιος ήταν αυτός και μιλούσαμε με αδικαιολόγητη περιφρόνηση ο ένας για τον άλλον. Δεν είμαι περήφανος που έχασα την ψυχραιμία μου. Η μοναδική φορά που ήμουνα περήφανος ήταν με τον Παναγιώταρο. Από την άλλη, δεν ήμουν και ο πολιτικός που ό,τι και να του συμβεί είναι βράχος. Δεν έχω ιδιοσυγκρασία Κωνσταντίνου Μητσοτάκη».
Εξαιρετικός τακτικιστής
Κεφάλαιο Αλέξης Τσίπρας. Πώς ήταν στην πρώτη συνάντηση στο «ρετιρέ» και πώς τον βλέπει σήμερα; «Συνάντησα έναν συμπαθητικό άνθρωπο που σε κάνει να παραγνωρίζεις τα ελαττώματά του, παρόλο που φαίνονται, όπως και η απαιδευσιά του. Εχει καθαρό πρόσωπο, χαμογελάει, είναι σαν την Αλίκη Βουγιουκλάκη, το καλό παιδί που δεν το βλέπει κανείς ανταγωνιστικά, όπως έβλεπαν οι γυναίκες τη Λάσκαρη και τη Μερκούρη, το συμπαθούν όλοι. Είναι η Αλίκη της Αριστεράς. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι έξυπνος. Δεν έχει στρατηγική σκέψη αλλά είναι εξαιρετικός τακτικιστής. Μπορεί να κερδίζει εκλογές μέχρι να πεθάνει, κι ας καταστρέφεται η χώρα. Οταν τον γνώρισα όμως, δεν ήταν ο λαϊκιστής που βλέπω τώρα. Ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας –που σε μεγάλο ποσοστό είναι ο ΣΥΡΙΖΑ– στην αρχή είχαν μια χλιαρή, θα έλεγα ενοχική σχέση με τον λαϊκισμό. Δεν συζητούσαμε καθόλου το ενδεχόμενο συνεργασίας με ένα ακροδεξιό και λαϊκίστικο κόμμα όπως οι ΑΝΕΛ. Οσο πέρναγε ο καιρός, τον έπεισαν ότι το παιχνίδι στην Ελλάδα το κερδίζει μόνο ο λαϊκισμός. Γι’ αυτό τώρα βλέπω έναν οπορτουνιστή παραδομένο στον λαϊκισμό».
Για τι θα κατηγορούσε περισσότερο τον ΣΥΡΙΖΑ; «Για τον μανιχαϊστικό διαχωρισμό που έχτισε, το μνημόνιο – αντιμνημόνιο όπου όποιος ήταν με το αντιμνημόνιο ήταν καλός, κι ας ήταν ακροδεξιός ή αντισημίτης.
Επειτα από ένα σημείο, δεν τους ένοιαζε τίποτα πια. Εβαζαν τον Καρυπίδη υποψήφιο στη Μακεδονία, άλλο αν μετά απέσυραν την υποψηφιότητά του, έβαζαν τη Ραχήλ Μακρή. Το μεγάλο κακό για μένα, που στην ουσία διαστρέβλωσε όλο το κοινοβουλευτικό παιχνίδι στην Ελλάδα, ήταν η συνεργασία με τους ΑΝΕΛ. Οχι μόνο γιατί παντρεύτηκαν δύο λαϊκισμοί, αλλά διότι αυτή η συνεργασία έδειξε με τον πιο κραυγαλέο τρόπο ότι η ηθική στην πολιτική δεν έχει καμία σημασία. Σε ένα αυριανό κατηγορητήριο εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ θα έλεγα επίσης ότι, με τον τρόπο του, επανέφερε στο παιχνίδι τη Χρυσή Αυγή. Μας έλεγε ότι είναι το ανάχωμα των φασιστών, με τον τρόπο του όμως, ήταν ο προθάλαμός τους».
Θα ξανακατέβαινε στην πολιτική; «Δεν αποκλείω το ενδεχόμενο να ξανασυμμετάσχω, αν έχει κάποιο νόημα για μένα πολιτικό. Αυτή τη στιγμή, έτσι όπως είναι η κατάσταση, όπου τίποτα δεν έχει διαμορφωθεί, όπου τα κόμματα της Κεντροαριστεράς είναι μικρές βαρωνίες, ειδικά το Ποτάμι, το οποίο επιμένει σε αυτόνομη πορεία μέχρι τέλους με πιθανότερη εξέλιξη την αυτοκαταστροφή του βεβαίως. Πάντως, αυτό που φοβάμαι περισσότερο είναι η διόγκωση αντικοινοβουλευτικής νοοτροπίας και συναισθήματος. Γιατί τώρα πια το κυρίαρχο ιδεολόγημα “όλοι είστε ίδιοι εκτός από τον ΣΥΡΙΖΑ” έχει αντικατασταθεί από το “όλοι είστε ίδιοι και ο ΣΥΡΙΖΑ”. Και αυτό είναι εξαιρετικά επικίνδυνο».
Η ανάποδη αριστεία
«Στον ΣΥΡΙΖΑ επικρατούσε ένα είδος ανάποδης αριστείας», λέει ο Πέτρος Τατσόπουλος. «Υπάρχει ένα παιχνίδι από τα πολλά της πόκας που λέγεται μιζέρια. Ενώ σε όλα τα παιχνίδια πόκας κερδίζει όποιος έχει το καλύτερο φύλλο, στη μιζέρια κερδίζει όποιος έχει το χειρότερο. Πριν πάρει την εξουσία, το καλοκαίρι του ’14, γράφτηκε ένα άρθρο στους Financial Times από κάποιον Aμερικανό που έδειχνε ότι είχε καταλάβει τι παιζόταν στην Ελλάδα. Εγραφε λοιπόν: “Μη φοβάστε ούτε κομμουνισμούς ούτε τίποτα, να φοβάστε ότι όταν έρθει ο ΣΥΡΙΖΑ, θα υπάρχουν διακόσιες πηγές εξουσίας οι οποίες για δικούς τους ψυχολογικούς λόγους θα θεωρούν ότι είναι ισότιμες και ομότιμες”. Δηλαδή τι έλεγε ο αρθρογράφος; Οτι θα σηκώνεται ο Σταθάκης και θα λέει κάτι για την οικονομία και θα σηκώνεται μετά και ο αναρχικός υπάλληλος του ΟΤΕ λ.χ. για να πει το δικό του και αυτοί οι δύο θα θεωρούν ότι είναι ισότιμοι και ότι ο ίδιος ο Τσίπρας τους το έχει εμπνεύσει αυτό».
Στο βιβλίο διαβάζει κανείς όλα τα μεγάλα θέματα των τελευταίων έντονων πολιτικά χρόνων. Δεν θα μπορούσε να απουσιάζει η αξιωματική αντιπολίτευση. Αλήθεια, πώς υποδέχθηκε τον Κυριάκο Μητσοτάκη;
«Ο Μητσοτάκης ήταν πολύ θετική εξέλιξη, αλλά μισή ακόμη, διότι παραμένει ηγέτης ενός πολυσυλλεκτικού κόμματος. Ηγείται ενός κεντροδεξιού ΣΥΡΙΖΑ. Και όπως ακριβώς στον ΣYΡΙΖΑ όλες οι διαφορές έμπαιναν κάτω από το χαλί –έλεγε ο Τσίπρας στον Λαφαζάνη “μη μιλάμε τώρα για δραχμή, άσ’ το μετά τις εκλογές” και ο Λαφαζάνης το έκανε–, έτσι και τώρα στη Ν.Δ. μπαίνουν όλα κάτω από το χαλί. Ακροδεξιοί, εθνικιστές, λαϊκιστές, όλοι είναι μαζί. Τώρα που τελείωσαν οι σέλφι με τον πρόεδρο, η δεξιά πλευρά θα αρχίσει να δείχνει τα δόντια της. Ειλικρινά εύχομαι αυτό που είπε ο Μπαλτάκος, ότι θα κάνει κόμμα, να το τηρήσει. Θεωρώ τη διάσπαση ευλογία. Να φύγουν όλοι αυτοί και να αφήσουν τη φιλελεύθερη Ν.Δ. να πάρει τον δρόμο της και να έρθει σε επαφή με το Κέντρο και την Κεντροαριστερά όπου βρίσκονται οι φυσικοί της σύμμαχοι».