Δύο μεγάλες κορυφώσεις είχε η ζωή του Ιμρε Κέρτες. Στην εφηβεία του έζησε τη φρίκη των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης και στην ώριμη ηλικία του βίωσε την παγκόσμια αναγνώριση με την απονομή του βραβείου Νομπέλ Λογοτεχνίας το 2002. Ο Ιμρε Κέρτες πέθανε χθες σε ηλικία 86 ετών και η γραφή του παραδίδεται στην αιωνιότητα ως «ανάχωμα στη βαρβαρότητα». Ηταν από τους μεγάλους συγγραφείς της πατρίδας του, που με αυτήν την «παράξενη» γλώσσα στην καρδιά της Ευρώπης έχει προσφέρει τόσα στον δυτικό πολιτισμό.
Αλλωστε, ο Κέρτες και η λογοτεχνική παραγωγή του πηγάζουν από εκείνο το βαθύ πολιτισμικό υπόστρωμα εκτεταμένο σε όλη την Κεντρική Ευρώπη, πάνω στα συντρίμμια της Γερμανικής και της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, με την εβραϊκή παρουσία συστατικό τμήμα ενός ολόκληρου κόσμου.
Ο Κέρτες ήταν 14 ετών όταν συνελήφθη από τους ναζί και μαζί με χιλιάδες άλλους Ούγγρους Εβραίους μεταφέρθηκε αρχικά στο Αουσβιτς και αργότερα στο Μπούχενβαλντ. Η εμπειρία αυτή, όπως είναι φυσικό, τον σημάδεψε και, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, διαχέεται ευθέως ή κρυπτικώς στο σύνολο του έργου του. Ενα από τα κορυφαία βιβλία του, το «Μυθιστόρημα ενός ανθρώπου δίχως πεπρωμένο», το πρώτο του έργο, έχει ως θέμα την εμπειρία ενός εφήβου στο Αουσβιτς, σε συνδυασμό μυθοπλασίας και αυτοβιογραφίας. Μεταφέρθηκε στον ουγγρικό κινηματογράφο.
Ο Ιμρε Κέρτες άρχισε να εκδίδει σχετικά αργά, μετά το 1975, και με μεγαλύτερη ένταση δέκα χρόνια αργότερα, κινούμενος με ευχέρεια από τη γερμανική γλώσσα (που για ένα διάστημα είχε επιλέξει, μεταφράζοντας στα ουγγρικά έργα του Νίτσε, του Σνίτσλερ και του Βίτγκενσταϊν) στη μητρική του γλώσσα ώς το τέλος. Υπήρξε κριτικός απέναντι σε κινηματογραφικές ή άλλες εκδοχές του Ολοκαυτώματος, ισχυριζόμενος ότι το προσωπικό βίωμα τον είχε προικίσει με μια, έστω και ακούσια, οργανική σχέση με το θέμα. Για μεγάλα χρονικά διαστήματα πέρασε τη ζωή του κυρίως στη Γερμανία και υπήρξε ένας ιδιότυπος πατριώτης, καθώς άλλοτε εξέφραζε τη δυσαρέσκειά του για την εξέλιξη της γενέθλιας πόλης του, της Βουδαπέστης, και άλλοτε υπερασπιζόταν την Ουγγαρία, όποτε έκρινε ότι έπρεπε να την προστατεύσει.
Ελαβε πολλές διεθνείς διακρίσεις, πέραν του Νομπέλ, όπως τα βραβεία Herder το 2000 και Goethe το 2004. Η κληρονομιά που αφήνει εμπλουτίζει την ευρωπαϊκή παράδοση.
Τα βιβλία του
Συγγραφέας με διεθνές κοινό, ο Ιμρε Κέρτες μεταφράστηκε μετά το 2000 και στα ελληνικά. Συνολικά, στη γλώσσα μας κυκλοφορούν έξι βιβλία του:
«Μυθιστόρημα ενός ανθρώπου δίχως πεπρωμένο» (το πρώτο του βιβλίο –1975– που στα ελληνικά κυκλοφόρησε το 2003 σε μετάφραση Γιώτας Λαγουδάκου από τις εκδόσεις Καστανιώτη και ανατυπώθηκε το 2010).
«Καντίς για ένα αγέννητο παιδί», 1990 (μτφρ. Μάγκυ Κοέν, εκδ. Καστανιώτη, 2003).
«Εγώ, ένας άλλος», 1997 (μτφρ. Γιώτας Λαγουδάκου, εκδ. Καστανιώτη, 2003).
«Εκκαθάριση» (μτφρ. Γιώτα Λαγουδάκου, εκδ. Καστανιώτη, 2004).
«Φάκελος Κ.» (απόπειρα αυτοβιογραφίας, μτφρ. Γιώτα Λαγουδάκου, εκδ. Καστανιώτη, 2007).
«Αστυνομική ιστορία» (μτφρ. Κατερίνα Τσόκα, εκδ. Κέδρος, 2007).