Πολλοί χαρακτηρισμοί ταιριάζουν στον Ελον Μασκ, τον άνθρωπο που σε ηλικία μόλις 45 ετών έχει καταφέρει να συνδέσει το όνομά του, μεταξύ άλλων, με το σύστημα ηλεκτρονικών πληρωμών PayΡal, με ένα από τα καλύτερα I.X. που κατασκευάστηκαν ποτέ, με το μέλλον της βιομηχανίας του Διαστήματος και τον σκοτεινό υπερήρωα Iron Man. Oμως κανένας από όσους είχαν την ευκαιρία να τον γνωρίσουν δεν τον περιγράφει ως «συμπαθητικό τύπο». Ο διορατικός, τελειομανής επιχειρηματίας διαθέτει την έμφυτη ικανότητα να δημιουργεί τόσο ορκισμένους εχθρούς όσο και απόλυτα αφοσιωμένους υποστηρικτές, ενώ απασχολεί συστηματικά τη δημοσιότητα χάρη στα αξιοθαύμαστα επιτεύγματά του… αλλά και τις παταγώδεις αποτυχίες του. Κατά βάση αυτοδίδακτος, ο Μασκ έχει την τάση να θέτει φαινομενικά ανέφικτους στόχους και να παραμένει στο πεδίο της μάχης ακόμα και όταν όλα μοιάζουν χαμένα. Εχει επανειλημμένως βρεθεί στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και κατάφερε να ανακάμψει παίρνοντας ρίσκα που η κοινή λογική απέρριπτε ως υπερβολικά.
Σήμερα επικεφαλής της Tesla, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα της οποίας σαρώνουν τα βραβεία σε επίπεδο σχεδιασμού, ασφάλειας και απόδοσης, της SpaceX, που τον περασμένο Δεκέμβριο κατάφερε να προσγειώσει ένα διαστημόπλοιο στο σημείο απογείωσής του πραγματοποιώντας την πρώτη «κάθετη» προσγείωση παγκοσμίως, και του κολοσσού ηλιακής ενέργειας Solar City, είναι επίσης συνιδρυτής τής μη κερδοσκοπικής ερευνητικής εταιρείας OpenAI με ειδίκευση στην τεχνητή νοημοσύνη.
Το μέγεθος της επιρροής του είναι τέτοιο που οι δηλώσεις του, όπως η προειδοποίηση ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι «η μεγαλύτερη υπαρξιακή απειλή που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα», δεν αργούν να κάνουν τον γύρο του κόσμου. Παράλληλα, είναι τακτικός επισκέπτης του Λευκού Οίκου, έχοντας συνεισφέρει ανάλογα ποσά στις προεκλογικές εκστρατείες των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικανών υποψηφίων προκειμένου να βρίσκεται πάντοτε στην πλευρά των νικητών. Ο ηθοποιός Ρόμπερτ Ντάουνι Τζούνιορ έχει παραδεχθεί ότι άντλησε έμπνευση από την προσωπικότητα του Μασκ για τον ρόλο του Τόνι Σταρκ στην ταινία «Ιron Man» (2007), ενώ ακόμα και οι Simpsons του αφιέρωσαν ένα ολόκληρο επεισόδιο με τίτλο «Ο Μασκ που έπεσε στη Γη». Οπως το θέτει ο Πίτερ Θίελ, συνιδρυτής του PayΡal, «αν ο κόσμος εξακολουθεί να αμφισβητεί τον Ελον, αυτό είναι αντανάκλαση της τρέλας του κόσμου και όχι της υποτιθέμενης τρέλας του Ελον».
Χάρη στην επιμονή του, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Aσλι Βανς κατάφερε να κάμψει την καχυποψία του Ελον Μασκ απέναντι στους εκπροσώπους των ΜΜΕ και να εξασφαλίσει πρόσβαση στην προσωπική του ζωή. «Νομίζεις ότι είμαι τρελός;», ήταν μία από τις πρώτες ερωτήσεις που του απηύθυνε ο επιχειρηματίας, λίγο πριν του δώσει την άδεια να γράψει τη βιογραφία του.
Το «τίμημα» που πλήρωσε ο βιογράφος ήταν ότι δεν άργησε να πέσει και ο ίδιος θύμα της γοητείας του εκκεντρικού δισεκατομμυριούχου. Ούτε οι κατηγορίες οργισμένων πρώην υπαλλήλων και συνεργατών του Μασκ ούτε οι εξομολογήσεις της πρώτης γυναίκας του και μητέρας των πέντε γιων του, Τζαστίν Ουίλσον, καταφέρνουν να σπιλώσουν την εικόνα που έχει σχηματίσει ο Βανς για το αντικείμενο της έρευνάς του, παρότι καταβάλλει φιλότιμες προσπάθειες για να σκιαγραφήσει μια ολοκληρωμένη εικόνα του χαρακτήρα του.
Αλλωστε, παρά τις εμμονές του, την ανταγωνιστικότητα και τη σκληρή στάση του απέναντι σε όσους θεωρεί ότι τον απογοητεύουν, ο Μασκ δεν παύει να ανήκει στην ελίτ των οραματιστών που ορίζουν το μέλλον ολόκληρης της ανθρωπότητας. Αν κάπου κάπου μοιάζει να αγνοεί τον πόνο των κοντινών του ανθρώπων, υποστηρίζει ο συγγραφέας, αυτό συμβαίνει επειδή είναι προσανατολισμένος στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπινου είδους – είτε προσφέροντας εναλλακτικές λύσεις στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής είτε κουβαλώντας με το ιδιωτικό του αεροσκάφος λάπτοπ για τα ορφανά παιδιά της Αϊτής.
Γεννημένος στη Νότιο Αφρική το 1971, ο μικρός Ελον ήταν ένα παράξενο, μάλλον αντικοινωνικό παιδί που συχνά κλεινόταν στον εαυτό του και δεν απαντούσε όταν του μιλούσαν. Διάβαζε ασταμάτητα, από επιστημονική φαντασία έως εγκυκλοπαίδειες και όταν απέκτησε τον πρώτο του υπολογιστή, σε ηλικία 10 ετών, έμεινε τρεις μέρες ξάγρυπνος για να μάθε τη γλώσσα του προγραμματισμού. Στα 17 έφυγε για τον Καναδά, εκμεταλλευόμενος την καναδική υπηκοότητα της μητέρας του – της εντυπωσιακής Μέι Μασκ που στα 67 της εξακολουθεί να εργάζεται ως μοντέλο. Απώτερος στόχος του ήταν να εγκατασταθεί μόνιμα στις ΗΠΑ, όσο το δυνατόν πιο κοντά στη Silicon Valley. To 1995, o Ελον και ο αδελφός του, Κίμπαλ, ζούσαν σε ένα μικρό διαμέρισμα στο Πάλο Αλτο της Καλιφόρνιας και εργάζονταν πάνω στην ιδέα του «Zip2», του πρώτου ιντερνετικού τηλεφωνικού καταλόγου. Μόλις δύο χρόνια αργότερα η εταιρεία αγοράστηκε έναντι 307 εκατ. δολαρίων από την Compaq και ο Ελον αξιοποίησε το μερίδιό του για να δημιουργήσει τη διαδικτυακή τράπεζα X.com. Η εταιρεία αργότερα συγχωνεύτηκε με το PayΡal, η πώληση του οποίου έφερε τον 31χρονο επιχειρηματία ένα βήμα πιο κοντά στην υλοποίηση των πιο φιλόδοξων σχεδίων του, μεταξύ των οποίων η απεξάρτηση της ανθρωπότητας από τα ορυκτά καύσιμα και η δημιουργία μιας αποικίας στον Αρη.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, ίδρυσε τη SpaceX, η οποία έμελλε να αλλάξει τα δεδομένα στον χώρο της βιομηχανίας του Διαστήματος. Το 2008, ύστερα από αρκετές αποτυχημένες προσπάθειες και ενώ τα ΜΜΕ ήδη περιέγραφαν το όλο εγχείρημα ως χαμένη υπόθεση, η SpaceX έγινε η πρώτη ιδιωτική εταιρεία που έθεσε έναν πύραυλο σε τροχιά. Από τότε μέχρι σήμερα, τα χαμηλού κόστους οχήματά της έχουν μεταφέρει έξι φορές προμήθειες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό για λογαριασμό της NASA.
Τα «παιδιά» του
Tον Δεκέμβριο του 2015, ο Μασκ εκπλήρωσε άλλη μία υπόσχεσή του, όταν ένας πύραυλος της SpaceX απογειώθηκε και επέστρεψε άθικτος στο σημείο εκτόξευσης. Στο μεταξύ, σε στάδιο κατασκευής βρίσκεται το πρώτο διαστημόπλοιο που θα μεταφέρει ανθρώπους αρχικά στον Διαστημικό Σταθμό και μελλοντικά, γιατί όχι, σε άλλους πλανήτες. Επιπλέον, η SpaceX έλαβε ένα εκατ. δολάρια από την Google προκειμένου να κατασκευάσει και να θέσει σε τροχιά ένα δίκτυο δορυφόρων το οποίο θα παρέχει γρήγορο Ιντερνετ ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη.
Αντίστοιχη πορεία έχει ακολουθήσει το άλλο «παιδί» του Μασκ, η Τesla Motors, που έφερε την επανάσταση στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Τα φιλικά προς το περιβάλλον Ι.Χ. της εταιρείας φορτίζουν δωρεάν στους ειδικούς σταθμούς, οι οποίοι είναι εξοπλισμένοι με φωτοβολταϊκά, «αναβαθμίζονται» αυτόματα σε τακτά χρονικά διαστήματα μέσω Διαδικτύου, έχουν σχεδόν μηδαμινό κόστος συντήρησης, διαθέτουν δύο πορτ μπαγκάζ –ένα πίσω και ένα μπροστά, από όπου έχει αφαιρεθεί ο ογκώδης κινητήρας–, ενώ το βάρος της μπαταρίας λιθίου στο κάτω μέρος τους εγγυάται ότι είναι σχεδόν αδύνατον να ανατραπούν. Μάλιστα, αυτή την εβδομάδα η εταιρεία αποκάλυψε το πρώτο χαμηλού κόστους όχημά της, το Model 3, που αποτελεί μια πιο οικονομική εκδοχή του πολυβραβευμένου αλλά υψηλού κόστους Model S.
Το βιβλίο του Ashlee Vance «Elon Musk. How the Billionaire CEO of SpaceX and Tesla is shaping our future» κυκλοφορεί από τις εκδ. Virgin Books (σελ. 392).