Προσωπικά δεν μου έλειπαν οι θεοί: ο ήλιος, η νύχτα, η θάλασσα… Είναι όμως θεοί απόλαυσης – σε γεμίζουν και μετά σε αφήνουν άδειο. Αν είχα μόνον αυτούς συντροφιά, θα τους ξέχναγα για χάρη της ίδιας της απόλαυσης. Επρεπε να μου θυμίσουν το μυστήριο και το θείο, το πεπερασμένο του ανθρώπου, τον ανέφικτο έρωτα, ώστε να μπορέσω να επιστρέψω μια μέρα στους φυσικούς θεούς μου με λιγότερη έπαρση».
Από τότε που ο κύριος Γκρι εντόπισε εκείνο το άρθρο που συνέδεε την αστροφυσική και την κοσμολογία με τον Αλμπέρ Καμί, τον ανακαλύπτω ξανά. Οχι τόσο τη μυθοπλασία του όσο τα δοκίμια και τα σημειωματάριά του – όλες εκείνες τις σκέψεις του πάνω στη Μεσόγειο, την αγωνία και την επιθυμία κάτω απ’ τον ήλιο και πλάι στη θάλασσα. Στοχασμοί και εικόνες που αποτελούν ένα είδος άτυπης συνέχειας ενός βιβλίου που καθόρισε τον νεαρό Καμί, τα «Νησιά» του Γάλλου στοχαστή Ζαν Γκρενιέ (1898-1971). Το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε το 1933, έπειτα ξανά το 1959 με πρόλογο μάλιστα του Καμί. Στα ελληνικά, το 1996 από τις εκδόσεις Ολκός, σε μετάφραση του Αλέκου Μπενρουμπί, και τον πρόλογο του Καμί (απ’ όπου και το παραπάνω απόσπασμα).
Ο Καμί υπήρξε μαθητής του Γκρενιέ στο Αλγέρι, του αφιέρωσε το πρώτο του βιβλίο όπως και τον «Επαναστατημένο άνθρωπο». Και λάτρεψε τα «Νησιά» του. Κάτι τέτοιες μέρες θυμάμαι κι εγώ έντονα το μικρό-μεγάλο αυτό βιβλίο του Γκρενιέ. Ισως φταίει ότι καλοκαιριάζει. Τα κορμιά γυμνώνονται, οι αισθήσεις οξύνονται, μαζί με τα αισθήματα, καθώς το αλάτι σκάβει το δέρμα και το ιώδιο γλυκαίνει τα σωθικά. Ο άνθρωπος που κολυμπάει προετοιμάζει το σώμα του για τον χειμώνα, όπως τα μυρμήγκια με τροφή τις αποικίες τους. Αλλά όχι μόνον. Την εποχή που ζούσε στη Νάπολη, ο Γκρενιέ πήγαινε κάθε πρωί στη βίλα Φλωριντιάνα με θέα στον κόλπο και «ένα αίσθημα πληρότητας, όχι ευτυχίας, αλλά παρουσίας πραγματικής και απόλυτης με κυρίευε, εμένα και ό,τι ήταν γύρω μου, λες και όλες οι ρωγμές της ύπαρξης να είχαν κλείσει». Ο Γκρενιέ ένιωθε όλ’ αυτά στη Μεσόγειο του ’30. Μα αντέχουν σήμερα τέτοιες σκέψεις, αισθήματα που αναδύουν τόποι που μοιάζουν πολυκαιρισμένοι; Η απάντηση θα μπορούσε να είναι μια φράση του Γκρενιέ στο βιβλίο: «Ο στόχος μου δεν εξαρτάται από τον χρόνο»…
Ο κύριος Γκρι τιμά τον Γκρενιέ με ένα μεσογειακό παραδοσιακό τραγούδι των Ελληνόφωνων της Σικελίας που ερμηνεύουν οι Ghetonia από το χωριό Καλημέρα, το «Are mou rindineddha». Θα μπορούσε να είναι και ένα νανούρισμα στην κόρη του: «Αραγε χελιδόνι μου/ ποια θάλασσα σε φέρνει/ και ποιος σε περιμένει/ μ’ αυτόν τον καλό καιρό// άσπρο το στήθος σου/ και τα φτερά σου μαύρα/ τη θάλασσα στη ράχη/ στα δυο την ουρά// στέκομαι μπρος στη θάλασσα/ και σε κοιτώ ξανά/ λίγο που γέρνεις λίγο ανεβαίνεις/ κι ίσα αγγίζεις το νερό// άραγε πόσους τόπους μας/ θα πέρασες εσύ/ άραγε τη φωλίτσα σου/ που να ’χτισες εσύ// αχ και να ’ξερα αν διάβηκες/ από κει που εγώ βαστώ/ πόσα αλήθεια θα ρωτούσα/ να μου πεις και να σου πω// μα ούτε λέξη δε μου λες/ για όλα αυτά που σου ρωτώ/ λίγο που γέρνεις λίγο ανεβαίνεις/ κι ίσα που αγγίζεις το νερό».