Υδάτινες μνήμες

2' 50" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙΣΑΡΙΔΗΣ

Αποτομή

εκδ. Νησίδες

Α​​ποτομή σημαίνει αποκοπή, αλλά και διακλάδωση, διασταύρωση, ενίοτε και αποκεφαλισμός. Ο Γ. Καισαρίδης, 11 έτη μετά την εξαιρετική «Μισάντρα», αποδύεται σε μια μυστηριώδη μυθιστορηματική σύνθεση, που στοιχειοθετείται από κερματισμένες εξιστορήσεις και αυτοαναφορικούς στοχασμούς. Οι φωνές εκβάλλουν στο χαρτί ακατέργαστες, χωρίς τυπογραφική τάξη και διάταξη, με γραμματοσειρά, η οποία απομιμείται τον γραφικό χαρακτήρα ενός χεριού, που καταγράφει προφορικές αφηγήσεις, για να τις αναδιηγηθεί σ’ έναν λόγο λογίως ιστορημένο. Κεντρική μορφή είναι ένας συγγραφέας, ο οποίος, φορώντας δάνεια, πολυκαιρισμένα ρούχα, ακολουθεί τις διασταυρούμενες διαδρομές συγγενικών του προσώπων μέσα στον χρόνο, από το 1922, όταν αποκόπηκαν από τα πατρογονικά χώματα, έως τις σημερινές ημέρες, όπου περατώνεται η συγγραφή των υπάρξεών τους.

Η αναδρομή στο οικογενειακό παρελθόν εκτυλίσσεται μυσταγωγικά, με διαφυγές στο φανταστικό, υπερβατικό στοιχείο, στο μέτρο που ο Καισαρίδης επιχειρεί να αποτυπώσει τον ρου του χρόνου σαν μια αλληγορία του ατέρμονου, αρχετυπικού κύκλου της βλάστησης, του μαρασμού και της αναγέννησης. Σ’ ένα μυθιστόρημα, όπου το νερό προβάλλει φορτισμένο με μυθολογικούς συμβολισμούς, νερό αμίλητο, νερό που θυμάται, νερό της λήθης, οι ζωές των ηρώων διαρρέουν το γραπτό, ποντίζοντάς το στα βαθιά ύδατα μιας κοινής μήτρας. Μέτοικοι σ’ έναν τόπο προσωρινό που με τα πολλά έγινε πατρίδα, οι πρόγονοι του συγγραφέα ναυαγούν από ξαφνικές φουρτούνες, παρασύρονται από ρεύματα αμετάκλητα «ώς τις ρίζες τού κόσμου», ρέοντας κάποτε πέραν των εγκοσμίων, φτερουγίζουν παραισθητικά πάνω από διεσταλμένους ορίζοντες, ψιθυρίζουν «αλλόκοτα λέξεις γλώσσας ξεχασμένης», αφουγκράζονται τους ψιθύρους των φτερουγισμένων, υπερίπτανται σε μυστικές νεφελοκοκκυγίες, οδηγημένοι από μια «αύρα μυστήρια».

Η γραφή, άκρως ποικιλμένη, ονειρική και εκστατική, μεγεθύνει τα πάθη των ηρώων σε τελετουργίες μαρτυρικές και καθαρτήριες. Η παλμώδης γλώσσα τούς προσδίδει ένα μέγεθος που υπερβαίνει τις πραγματικές διαστάσεις του βίου τους, αποκαλυπτικό, ωστόσο, της σημασίας που τους αποδίδει ο συγγραφέας. Ο γλωσσικός διάκοσμος, αρτυμένος με θραύσματα ιδιολέκτου, αναδεικνύει στιγμιότυπα εκπληκτικής ομορφιάς. Ο Χριστάκης, πατέρας του συγγραφέα, βαφτίζει το κεφάλι του στο νερό μιας παυσίλυπης πηγής. «Ανείπωτης ηδονής αποτομή». Ο παππούς Μιχάλης επιστρέφει, πεθαίνοντας στην αποξηραμένη λίμνη, όπου άρχισε τη μετά την προσφυγιά ζωή του, βλέποντας στα εναπομείναντα ύδατα τα νερά να κυλούν κατακόκκινα. Αλλού η Αμυγδαλιά, που αργότερα ο Χριστάκης θα κάνει γυναίκα του, παίζει στην αυλή με την αδελφή της, την οποία ένας λαιλαπώδης άνεμος, «που σπέρνει σταγόνες αίματος», την παίρνει και τη σηκώνει πέρα μακριά, διώχνοντάς την για πάντα από τη ζωή. Ο άνεμος με το δρεπάνι την πέταξε έξω από τον χρόνο και από εκείνη δεν έμεινε παρά ένα πλάσμα χωρίς συνείδηση, χωρίς λέξεις, δοσμένο ολοσχερώς στο παιχνίδι, ένα παιδί που πλατσούριζε «στα χωρικά ύδατα των απαρχών τού λόγου και της δημιουργίας». Οταν η αδελφή της πέθανε, η μόνη παρηγοριά τής Αμυγδαλιάς ήταν ο τύμβος της που ανθοβολούσε, και έτσι «από πεθαμένη την είδαν ξαναγυρισμένη».

Οι αφηγήσεις διασείονται, σπαράζουν, σαν με τους σπασμούς τους να αντιδικούν με τον θάνατο. Ο Καισαρίδης ενορχηστρώνει έναν τελετουργικό χορό, τραγικό, που κινείται κυκλικά, στον ρυθμό μιας αρχαϊκής, ακατεύναστης αντάρας. «Ανοίγει ο κύκλος ξανά, παίρνει μιαν ανάσα ο ανθρώπινος φράκτης· εδώ θα μείνουμε, γράφουν με τα πόδια τους οι χορευτές, μικρά σταθερά βήματα επιτόπου, εδώ, στα μέρη που ημέρεψαν οι δικοί μας». Η δεύτερη πατρίδα, σπαρμένη με μνήμες και μνήματα, αποκτά μια υπερκόσμια, φαντασμαγορική όψη. Στο υπερχρονικό τοπίο οι νεκραναστημένοι ουρλιάζουν χθόνιες οιμωγές, άδουν μοιρολόγια, παραμύθια και αλεξητήρια ξόρκια, γλεντοκοπούν με τους πενθούντες. Ο κόσμος γίνεται μυστικός κήπος, ένα «θαύμα χλωρό», όπου «οι ψυχές ως άνθη θροΐζουν», ένας «μυστηριώδης σκηνικός χώρος», ιδανικός για συγγραφείς, που βλέπουν στις λέξεις «μια λάμψη αύρας ιερής». Ενα αξιέπαινο, σπάνιο έργο.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή