Τόσες Κυριακές μιλάμε για αφηγήσεις και ιστορίες, ξεχάσαμε όμως να μνημονεύσουμε τα 400 χρόνια που κλείνουν φέτος από τον θάνατο του Σαίξπηρ, είπα στον κύριο Γκρι. «Νόμιζα πως, όταν η κουβέντα πάει στον Σαίξπηρ, ουσιαστικά μιλάμε περί ποίησης», σχολίασε εκείνος. Δεν έχει άδικο αλλά ποιος είπε πως μια καθαρή εξιστόρηση απαγορεύεται να έχει τις ποιητικές της εξάρσεις;
«Που το πας;» ρώτησε ο κύριος Γκρι και του μίλησα για ένα ωραιότατο άρθρο του ΟΖΥ, από τον Sean Branwell, με θέμα μια αεροπορική καταστροφή που συνέβη, όσο περίεργο κι αν ακουστεί, εξαιτίας του Βάρδου (κατά κάποιον τρόπο, τέλος πάντων…).
4 Οκτωβρίου του 1960. Λίγα λεπτά μετά την απογείωσή του, ένα τετρακινητήριο Lockheed L-188 Electra της Eastern Airlines, από τη Βοστώνη με προορισμό τη Φιλαδέλφεια, καρφώνεται στα αβαθή του λιμανιού του Ουίνθροπ. Εξήντα δύο άνθρωποι χάνονται. Αιτία της πτώσης του αεροσκάφους; Ενα σμήνος από ψαρόνια έπληξαν τους τρεις από τους τέσσερις κινητήρες του.
«Από δω το ’φερες, από κει το πήγες, πάλι για αεροπλάνα μιλάς. Ο Σαίξπηρ, όμως, πού κολλάει;» ρώτησε ο κύριος Γκρι. Απάντηση: πολύ συχνά στα έργα του Βάρδου μνημονεύονται διαφόρων ειδών πτηνά. Από τα 40 θεατρικά και τις 900.000 περίπου λέξεις που άφησε ο Σαίξπηρ, μόνο σε ένα αναφέρεται στα ψαρόνια: στο πρώτο μέρος του «Ερρίκου Δ΄».
Το ψαρόνι (επιστημονική ονομασία «στούρνος ο κοινός», αρχ. ελλ. ο ψαρ) ανήκει στην οικογένεια Sturnidae. Στην Ελλάδα είναι γνωστό ως γκάρκουλο, γκαραβέλι ή ζαραβέλι, χειμώνι, μαυροπούλι. Την εποχή που έγραφε ο Σαίξπηρ, το ψαρόνι απαντούσε σε αφθονία στην Αγγλία – όχι όμως και στη Bόρεια Αμερική. Και εδώ έγκειται η σουρεαλιστική σύνδεση ανάμεσα στον ποιητή και στην αεροπορική τραγωδία του 1960 στην Βοστώνη.
Είναι γνωστή η δραστηριότητα του birdwatching. Οι Βρετανοί είναι οι κορυφαίοι του είδους και στις ΗΠΑ την αγαπούν πολλοί, όπως ο διάσημος συγγραφέας Τζόναθαν Φράνζεν. Κατά τον 19ο αιώνα, υπήρχε στη Νέα Υόρκη ένας εκκεντρικός τύπος ονόματι Ευγένιος Σίφελιν (Eugene Schieffelin), ο οποίος λάτρευε κάθε τι πετούμενο μαζί με τους αθάνατους στίχους του Σαίξπηρ. Το 1890, λοιπόν, έκανε πραγματικότητα το όνειρό του: να εισαγάγει στην Αμερική όλα τα πτηνά που αναφέρονται στο έργο του Σαίξπηρ αλλά τα οποία δεν απαντούσαν στον Νέο Κόσμο. Στο πλαίσιο αυτό, απελευθέρωσε κάμποσα ψαρόνια στο Σέντραλ Παρκ με την ελπίδα του «αυξάνεσθαι και πληθύνεσθαι». Οπερ και εγένετο: το 1930 είχαν φτάσει στο Μισισιπί και έως το 1950 είχαν κατακτήσει όλες τις αμερικανικές πολιτείες.
Το αεροπλάνο το 1960 απλώς δεν είχε καμία τύχη. Οι δε συνθήκες του δυστυχήματος ήταν φρικτές: επιβάτες πνίγηκαν στα παγωμένα νερά, ευτυχώς όμως πολλοί κάτοικοι έσπευσαν στον βούρκο και έσωσαν όσους μπορούσαν. Υπολογίζεται πως περίπου 10.000 με 20.000 ψαρόνια συγκρούστηκαν με τη μοιραία πτήση. Γι’ αυτό και στο άρθρο του ΟΖΥ, ο Sean Branwell εύστοχα παραθέτει τον στίχο από τον «Αμλετ» (απ’ όπου και η σημερινή φωτογραφία): «Οταν έρχονται οι λύπες, δεν έρχονται σαν μεμονωμένοι κατάσκοποι, έρχονται σε τάγματα».