Οι ετερότητες ενός κόσμου θρυμματισμένου

Οι ετερότητες ενός κόσμου θρυμματισμένου

2' 46" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Γιωργος Κ. Ψαλτης
Σπόροι παπαρούνας
εκδ. Κουκούτσι, σελ. 48

Εάν το παρόν διέθετε ευκρινή όρια, αν έστω ευθυγραμμιζόταν με το τώρα του καθενός, θα αρκούσε μια σχετικά λεπτομερής περιγραφή του ορατού κόσμου για να αναδειχθεί σε μια υποκειμενική μα πλήρη θεώρηση αυτού που όντως υπάρχει. Εάν πάλι αποτελούνταν αποκλειστικά από γεγονότα που συντελούνται σε πραγματικό χρόνο και δεν ολίσθαινε πότε προς τα μπρος και πότε προς τα πίσω, άλλοτε καταβροχθίζοντας κομμάτια ενός αβέβαιου παρελθόντος και άλλοτε ξερνώντας προβολές κάποιου πιθανού μέλλοντος, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι όλοι ανεξαιρέτως, στον βαθμό που αναλογεί στον καθένα, θερμαίνουμε τη μήτρα της Ιστορίας.

Ανίκανοι ωστόσο να διανύσουμε μέχρι τέλους τις διαδρομές που μας αναλογούν και να εξετάσουμε επί της ουσίας όσα απ’ τα τεκταινόμενα αξιώνουν την προσοχή μας, καταφεύγουμε συχνά σε γενικεύσεις ή εκ των υστέρων ερμηνείες.

Αυτούς τους απλουστευτικούς και βολικούς για τον καθημερινό νου εγκιβωτισμούς, που αγνοούν προκλητικά την έννοια της πτύχωσης παρουσιάζοντας έναν λείο, απαλλαγμένο από περιπλοκότητες, αντιφάσεις και μυστήριο, κόσμο. Και όμως, παρά τις περιοριστικές αυτές προσεγγίσεις, ο κόσμος επιμένει να εμφανίζεται το ίδιο σχετικός και ρευστός όπως ήταν ανέκαθεν· κόντρα σε κάθε σειριακή αφήγηση, λοξοδρομεί, επιταχύνει, αναδιπλώνεται, επαναλαμβάνεται, χωρίς ξεκάθαρο προορισμό.

Οι μέρες μας δεν θα μπορούσαν να διαφέρουν: αγάλματα γκρεμίζονται απ’ τα βάθρα τους ξανά, σύνορα αμφισβητούνται εκ νέου, ιερές μέχρι πρόσφατα αξίες ή δόγματα συκοφαντούνται, φθίνουν και αντικαθίστανται, το παλιό οπτιμιστικό μοντέλο περί αέναης ευημερίας εγκαταλείπεται ως ζημιογόνο, ώς και αυτό το φαντασιακό θέσπισμα περί Ευρώπης μοιάζει πια ξεπερασμένο. Οι διαψεύσεις ακολουθούν η μία την άλλη, ο παλιός κόσμος θρυμματίζεται σε άπειρα δυσδιάκριτα κομμάτια που δεν βγάζουν νόημα όσο και αν προσπαθήσει κάποιος να τα ενώσει.

Σοφά λοιπόν ο ποιητής Γιώργος Κ. Ψάλτης με το πρώτο θεατρικό έργο του «Σπόροι παπαρούνας» δεν αναζητεί τη συγκολλητική ουσία αυτού του κόσμου μα τον διαλύτη ή τους διαλύτες του, που τον «ρηγματώνουν» και που καθιστούν ευκρινείς τις ετερότητες απ’ τις οποίες αυτός αποτελείται.

Οι τρεις σπονδυλωτοί μονόλογοι-εξομολογήσεις, που απαρτίζουν τους «Σπόρους παπαρούνας», μοιάζουν να μιλούν για μια εποχή παρελθούσα μόνον χρονολογικά. Δεν πρόκειται γι’ αυτό που προηγήθηκε μα γι’ αυτό που υπήρχε από πάντα. Γιατί ο κόσμος που ζωντανεύει μέσα από τις αφηγήσεις των τριών γυναικών είναι ακόμη εδώ. Η παιδική ηλικία, οι οικογένειες, η ανάγκη διάκρισης μεταξύ καλού και κακού, σωστού και λάθους, οι άνθρωποι, οι λαοί με τις χίμαιρες και τα αδιέξοδά τους, είναι όλα εδώ.

Η γυναίκα που ερωτεύτηκε στην εφηβεία του ο άφαντος από τη σκηνή Αδόλφος (Χίτλερ) και οι δύο αδελφές του αναφέρονται φυσικά στην προσωπική τους εμπειρία αγνοώντας ώς ένα βαθμό εσκεμμένα την ιστορικότητα των μαρτυριών τους. Γιατί ο αδελφός και αγαπημένος, ο Αδόλφος, δεν είναι ένα συνηθισμένο πρόσωπο, μα κάποιος που θα δραπετεύσει με τον πιο αιματηρό τρόπο από την εποχή του.

Δεν έχουμε ωστόσο να κάνουμε με ακόμη ένα σχόλιο βασισμένο στην «κοινοτοπία του κακού» όπως ορίστηκε από την Αρεντ, μα για μια αναμέτρηση μέσω του θεατρικού λόγου με την πολυπλοκότητα του ανθρώπινου υποκειμένου. Που παραμένει μυστηριώδες παρά τις αλλεπάλληλες και εξαντλητικές απόπειρες να ερμηνευτεί.

Μα ο μεγάλος «επιζών» του Κανέτι για ακόμη μία φορά προβάρει (κάπου στα παρασκήνια για την ώρα) τον σωτήριο και καθαρτήριο λόγο του με τον οποίο φιλοδοξεί να αναλάβει τον κυρίαρχο ρόλο. Αυτό μοιάζει να μας προειδοποιεί ο Ψάλτης με το παραβολικό και σύγχρονο θεατρικό έργο του.

* Ο κ. Κωνσταντίνος Τζαμιώτης είναι συγγραφέας. Το τελευταίο του μυθιστόρημα, «Το πέρασμα», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή