Η Χώρα της Τήνου είναι μια παράξενη συνθήκη ανάμεσα στα αντίστοιχα τοπία των Κυκλάδων: μοιάζει ν’ αποτελεί μονάχα ένα σημείο transit για τους επισκέπτες και τους τουρίστες του νησιού· σαν να μη μένει κανείς εκεί για περισσότερο απ’ όσο διαρκεί η αναζήτηση της σωστής διαδρομής για τα υπόλοιπα, υπέροχα χωριά του νησιού με τον μανιώδη αέρα ή περισσότερο απ’ όσο χρειάζεται για το προσκύνημα στη Μεγαλόχαρη και μια επίσκεψη στο Ιδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού.
Το τριήμερο 28-30 Ιουλίου, η Κοινωνία των (δε)κάτων, ο Κύκλος Ποιητών, το Πανελλήνιο Ιερό Ιδρυμα Ευαγγελίστριας Τήνου και ο ποιητής και εκδότης Ντίνος Σιώτης προσκάλεσαν 16 πεζογράφους και ποιητές από οκτώ χώρες για να γεμίσουν με λέξεις τον ανυποχώρητο άνεμο του νησιού. Ξεκινώντας από το Ιδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού στη Χώρα την πρώτη ημέρα, συνεχίζοντας στην πλατεία της εκκλησίας του Τριπόταμου και ολοκληρώνοντας στην περαντζάδα του λιμανιού, οι δημόσιες αναγνώσεις των συγγραφέων έκαναν παρέα σε κατοίκους και επισκέπτες, σε μια σχέση αμοιβαίου δούναι και λαβείν: παραδίδεις λέξεις, λαμβάνεις βλέμματα.
«Την εποχή που όλοι τρέχουν στις θάλασσες, το Διεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ Τήνου επιμένει, για πέμπτη χρονιά, να “σκορπά” λέξεις. Δεν θα το έλεγα παρέμβαση, θα το έλεγα παρεκτροπή», αναφέρει στην «Κ» ο συγγραφέας Θεόδωρος Γρηγοριάδης, που βρέθηκε προσκεκλημένος του φεστιβάλ στην Τήνο. Ο Πέτρος Μάρκαρης, από μεριάς του, διαβάζοντας το πρώτο κεφάλαιο από το πρόσφατο μυθιστόρημά του «Offshore» (εκδ. Γαβριηλίδης) μετέφερε την αίσθηση της νουάρ ατμόσφαιρας, ενώ με το γνωστό του χιούμορ σχολίαζε την ελληνική και τη διεθνή πραγματικότητα.
Η σκυτάλη πήγαινε από λογοτέχνη σε λογοτέχνη, οι γλώσσες μπλέκονταν μεταξύ τους δημιουργώντας έναν συνεχή διάλογο μεταξύ γλωσσικής έκφρασης και διαφορετικής οπτικής γωνίας. Παράξενο ίσως, αλλά ήταν σαν να υπήρξε μια αδιόρατη «συνωμοσία» μεταξύ των συγγραφέων προκειμένου να φωτίσουν διαφορετικές πτυχές του παγκόσμιου και ταυτόχρονα παγκοσμιοποιημένου παρόντος.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα υπήρξε εύλογα ο Σύρος ποιητής Νούρι αλ Τζάρα, ο οποίος προσπάθησε να ενώσει τη Μεσόγειο Θάλασσα. Εμφανώς φορτισμένος από όσα συμβαίνουν στην πατρίδα του, ο Αλ Τζάρα μάς έκανε κοινωνούς της συριακής δυστυχίας των τελευταίων ετών.
Η ποιήτρια Δήμητρα Χ. Χριστοδούλου χάρισε λέξεις μιας κρυφίως δυναμικής πρόσληψης της καθημερινότητας, ενώ ο ποιητής Χάρης Μελιτάς διέγνωσε την ελαφριά πλευρά της ζωής που παραμένει κύριος οδοδείκτης επιβίωσης μέσα στο πανθομολογούμενο μαύρο. Ο Αμερικανός ποιητής και πλέον πολιτογραφημένος Ελληνας Νταν Σκόφιλντ επέτρεψε στους ακροατές να καταλάβουν λίγο περισσότερο τον μυστικό κόσμο της φύσης και των εν οίκω ως αξεχώριστων κομματιών του παζλ του σύγχρονου πολιτισμού, ενώ η Ιρλανδή ποιήτρια Κέιτ Νιούμαν, με τα συγκινητικά ελληνικά με την κρητική προφορά, επισημοποίησε, γι’ άλλη μία φορά, τη σχέση ποίησης και παγκόσμιας πραγματικότητας.
Η Σοφία Διονυσοπούλου και η Χρύσα Φάντη, τρυπώνοντας στο μυαλό των ηρώων τους, άνοιξαν χώρο στ’ αυτιά των ακροατών περιγράφοντας την ομορφιά που παράγει ο νους στις σχέσεις του με άλλους νόες. Ο Αλέκος Ε. Φλωράκης και ο Δημήτρης Χουλιαράκης επέμειναν στο μεγαλείο των ανθρώπινων, καθημερινών λεπτομερειών, ενώ η Ολγα Σαβιτσέβιτς από την Κροατία και ο Γερμανός Γκέρχαρντ Φάλκνερ επεδίωξαν την ατμοσφαιρική ανατομία της σύγχρονης ευρωπαϊκής Ιστορίας. Τέλος, η Δανή ποιήτρια Μαριάνε Λάρσεν έχτισε την ποίηση του χρόνου που κυλάει, που δημιουργεί οικείες επαναλήψεις για λόγους επιβίωσης.
Λέξεις απλωμένες
Κοινή συνισταμένη όλων των αναγνώσεων ήταν η κατάδειξη, κάτω από τον νυχτερινό ουρανό της Τήνου, των λέξεων που μοιάζουν, λες, χέρια απλωμένα. Εκείνα τα χέρια που μετατοπίζουν, έστω για όσο διαρκεί η ανάγνωση, το ελληνικό καλοκαίρι από την ασίγαστη δίψα για μπάνιο και ηλιοθεραπεία στην αδιόρατη κλωστή που κρατάει το παρόν σε εγρήγορση. Το 5ο Διεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ Τήνου ήταν μια εμπειρία, προσωρινής έστω, ένωσης των λέξεων με τα λόγια. Ενα ελπιδοφόρο τριήμερο.