ΚΑΘΡΗΝ ΜΑΝΣΦΗΛΝΤ
Σε μια γερμανική πανσιόν
μτφρ.: Γιώργος Μπαρουξής
εκδ. Ποικίλη Στοά
Συλλογή δεκατριών διηγημάτων η παρούσα, το πρώτο έργο της σπουδαίας διηγηματογράφου Κάθρην Μάνσφηλντ (Νέα Ζηλανδία 1888 – Φοντενεμπλό, Γαλλία 1923), το οποίο κυκλοφόρησε στo Λονδίνο το 1911. Δέχτηκε επιδράσεις, κυρίως στα πρώτα της διηγήματα, από την εξαδέλφη της, επιτυχημένη συγγραφέα και φεμινίστρια, την Ελίζαμπεθ φον Αρνιμ (Αυστραλία 1866 – ΗΠΑ 1941), γνωστή για το έργο της «Η Ελισάβετ και ο γερμανικός της κήπος», αλλά και τον Γκι ντε Μοπασάν και τον Αντον Τσέχοφ.
Μάλιστα, δύο διηγήματα της εν λόγω συλλογής απηχούν τις επιρροές της από τους μεγάλους τεχνίτες του είδους· «Η Φράου Μπρεχενμάχερ πηγαίνει σε γάμο» θυμίζει την ατμόσφαιρα των έργων του Μοπασάν, ενώ «Το κουρασμένο κορίτσι» γράφτηκε έχοντας η συγγραφέας ως πρότυπο το εξαιρετικής έντασης διήγημα του Τσέχοφ «Να κοιμηθώ».
Η Κάθρην Μάνσφηλντ, φίλη της Βιρτζίνια Γουλφ και άλλων σημαντικών συγγραφέων της εποχής, κατέγραψε εικόνες και εντυπώσεις που συνέλεξε από την παραμονή της σε πανσιόν, σε μια βαυαρική λουτρόπολη, το Μπαντ Βουρισχόφεν, όπου την παρακίνησε να μεταβεί η μητέρα της, το 1909, για να διακόψει μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.
Τα διηγήματα δημοσιεύτηκαν στο πρωτοποριακό εβδομαδιαίο περιοδικό New Age, στο οποίο έγραφαν πολλοί εικονιστές, μεταξύ αυτών ο Εζρα Πάουντ και ο Φ. Σ. Φλιντ. Από την τεχνοτροπία των εικονιστών, άλλωστε, θα δεχθεί επιρροές και θα υιοθετήσει την ελευθερία στο θέμα, την υποταγή της φόρμας στη διάθεση, την παρουσίαση της εικόνας με σαφήνεια, χωρίς αναλύσεις και επεξηγήσεις, καθώς και τη χρήση της καθημερινής γλώσσας στους διαλόγους με ακρίβεια. Εξάλλου, η Κάθρην Μάνσφηλντ, με την τεχνική που καλλιεργεί, ανανεώνει το διήγημα και γίνεται μία από τις σημαντικές μορφές του μοντερνισμού.
Περισσότερο, όμως, στα επόμενα διηγήματά της η πλοκή των διηγημάτων της δεν είναι απολύτως καθορισμένη –δεν έχει συγκεκριμένη αρχή, μέση και τέλος–, χρησιμοποιείται ο εσωτερικός μονόλογος και η δράση περιορίζεται για να δοθεί έμφαση στο συναίσθημα και στη διάθεση, ενώ, ακόμα και στα δεκατρία διηγήματα της συλλογής «Σε μια γερμανική πανσιόν», υπολανθάνουν η ένταση, η αοριστία και τα κενά, τα χάσματα.
Οι ιστορίες διαθέτουν ρέουσα αφήγηση, ενώ τα θέματά τους, αν και είναι καθημερινά, έχουν πρωτοτυπία, όπως και το φινάλε, που τις περισσότερες φορές είναι απρόσμενο και ανατρεπτικό. Καταγράφονται οι αντιδράσεις και η συμπεριφορά των Γερμανών αστών, κάποια κλισέ γι’ αυτούς, αλλά δίδεται έμφαση και στη λανθάνουσα αντιπαλότητά τους με τους Βρετανούς –και αντιστρόφως–, στην αλαζονεία, την αφέλεια, τον εγωισμό, τον ανταγωνισμό ανάμεσα στον άνδρα και στη γυναίκα, την ανατροφή των παιδιών, κάτι που προδίδει τη συναισθηματική κατάσταση της συγγραφέως λόγω της εγκυμοσύνης της· διαγράφονται χαρακτήρες που θέλουν να ξεφύγουν, έστω για λίγο, από την πλήξη και την επανάληψη. Τέτοιους ανθρώπινους τύπους, ωστόσο, δεν τους συναντάει κανείς μόνο στη Γερμανία, αλλά εδώ έχει σημασία η οπτική γωνία της συγγραφέως, το περίγραμμα, το τοπίο, οι συνήθειες, οι οποίες συνδέονται με αυτούς, για να προσφέρουν κάτι το ιδιότυπο.
Οι διάλογοι είναι απλοί, σύντομοι και εύστοχοι, ενώ πολλές φορές κλείνει το διήγημα με φράσεις, όπως: Τableau grandissimo!, με τρόπο που επιβεβαιώνει το γκροτέσκο της ιστορίας (Η αδελφή της Βαρώνης). Οι σκηνές της καθημερινότητας, καθώς και οι χαρακτήρες, εξάλλου, αποδίδονται με ειρωνική και σαρκαστική διάθεση.
Μικρές στιγμές
Η συγγραφέας εστιάζει την προσοχή της στις μικρές στιγμές, αυτές που αφήνουμε να περάσουν γιατί τις θεωρούμε ασήμαντες, και δημιουργεί ένα «μπουκέτο» αθώων έως και αφελών περιστατικών, που όμως τονίζουν, με την παρουσία και την αξία τους, το φευγαλέο και το ευμετάβλητο της ζωής. Στα ελληνικά πρωτοκυκλοφόρησε η εν λόγω συλλογή το 2007 από τις εκδόσεις Το Ποντίκι, έχουμε, όμως, τώρα την τύχη να διαβάσουμε, στην ίδια μετάφραση, αλλά σε έναν καλαίσθητο τόμο, τα διηγήματα μιας ιδιαίτερης συγγραφέως, που ανανέωσε το είδος.