«Λαμβάνουμε στα σοβαρά υπόψη μας την έννοια της διαφορετικότητας στον χώρο των εκδόσεων. Για μένα αυτό είναι ένα πραγματικό πρόβλημα: όταν δεν αντικατοπτρίζεται η κοινωνία στην οποία ζούμε. Δεν είναι καλό για τα βιβλία, τον πολιτισμό ή ακόμη και εμπορικά. Θα καταστούμε άνευ αντικειμένου», δήλωσε ο Τομ Ουέλντον, διευθύνων σύμβουλος ενός από τους μεγαλύτερους εκδοτικούς οίκους παγκοσμίως, του Penguin Random House UK. «Γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένα πραγματικό πρόβλημα, αλλά είμαστε αργοί. Πρέπει να το αντιμετωπίσουμε».
Ο Τομ Ουέλντον αναφέρθηκε σε ένα νέο στοίχημα, στόχος του οποίου είναι ο οίκος να ανακαλύψει και να καταστεί μέντορας συγγραφέων από υποεκπροσωπούμενες κοινότητες του Ηνωμένου Βασιλείου: συγγραφείς από φτωχότερα στρώματα, από τη ΛΟΑΤ κοινότητα (λεσβίες, ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι και transgender [διεμφυλικοί]) ή τη λεγόμενη κοινότητα BAMΕ (μαύρων, Ασιατών, μειονοτικών εθνοτήτων), συγγραφείς με αναπηρία κ.λπ. Είναι η συζήτηση που δεν σταμάτησε ποτέ, στον νεωτερικό και μετανεωτερικό κόσμο, να επανεμφανίζεται. Πρέπει η λογοτεχνία να αντικατοπτρίζει το τώρα με όλες τις ποιότητες και τις εκφάνσεις του; Οφείλει η τέχνη να παρακολουθεί όσα συμβαίνουν στον κόσμο μας και να τα εκφράζει;
Οι απαντήσεις ποικίλλουν από χώρα σε χώρα και μεταξύ των τομέων της καλλιτεχνικής έκφρασης. Αυτό που παρατηρώ, εντούτοις, παρακολουθώντας την αγγλοσαξονική λογοτεχνία –ως γραφή και ως τομέα– είναι ότι οι θεωρητικοί (Μέντελσον, Στάινερ, Γουντ κ.ά.) και οι εκδότες, όπως είναι η περίπτωση του Ουέλντον, τολμούν να πάρουν θέση – κυρίως δημιουργούν… θέση ώστε, στη συνέχεια, να την υπερασπιστούν. Στα καθ’ ημάς, αυτό είναι ένα ζήτημα που κουβεντιάζεται ακροθιγώς, ενώ αρκετά κείμενα, την ίδια στιγμή, εξακολουθούν να εντοπίζουν τα «μεγάλα» θέματα (κυρίως τις πληγές, που είναι και πιο πρόσφορες) της σύγχρονης Ελλάδας και να τα επεξεργάζονται κατά τον τρόπο που έχει επιλέξει ο συγγραφέας τους. Η ακαδημαϊκή Ελλάδα, ωστόσο, χάνει χρόνο, πόσο μάλλον η εκδοτική. Δεν εννοώ, ασφαλώς, ότι οι εκδότες και οι θεωρητικοί είναι υποχρεωμένοι να αφουγκραστούν τα «μεγάλα» θέματα και να τα αναδείξουν ή, ακόμα ακόμα, να «παραγγείλουν» τέτοια κείμενα· εξάλλου, δεν πιστεύω καν ότι οι συγγραφείς είναι απαραίτητο να μιλούν για την εποχή τους ή ότι έχουν οποιαδήποτε υποχρέωση. Αυτό που ο θεωρητικός και ακαδημαϊκός χώρος, ωστόσο, έχει υποχρέωση να πράξει είναι να μη φοβηθεί να τα ακουμπήσει, να τα εντοπίσει –ακόμη και την ενδεχόμενη έλλειψή τους– και να μιλήσει γι’ αυτά. Η περίφημη κρίση δεν είναι πλέον λόγος – είναι δικαιολογία· κι όσο πάει, γίνεται όλο και πιο φτηνή.