Ο κύριος Γκρι αγαπάει την τζαζ. Φέτος που κλείνουν εκατό χρόνια από την πρώτη ιστορική ηχογράφηση, δεήσαμε να δούμε όχι μία αλλά δύο πρόσφατες ταινίες τζαζικής θεματολογίας: το «Miles Ahead» και το «Born to Be Blue». Η πρώτη είναι ένα επιθετικό, άγριο πορτρέτο του Μάιλς Ντέιβις (1926-1991)· η δεύτερη μια απομυθοποιητική όσο και λυρική σκιαγραφία του λεγόμενου «Τζέιμς Ντιν» της τζαζ, του τρομπετίστα με τη βραχνή γυναικεία φωνή, του Τσετ Μπέικερ (1929-1988). Τον υποδύεται ένας εύθραυστος Ιθαν Χοκ (φωτ.).
Ρώτησα τον κύριο Γκρι ποιες άλλες τζαζ ταινίες θυμόταν. Στα δεκαεννιά του είχε δει το «Bird», την πονεμένη ταινία του Κλιντ Ιστγουντ για τον Τσάρλι Πάρκερ, αργότερα θαύμασε την «Ανατομία ενός εγκλήματος», το αριστούργημα του Οτο Πρέμινγκερ, του 1959, με τον Ντιουκ Ελινγκτον στο σάουντρακ. «Χώρια το άλλο έξοχο φιλμ του Πρέμινγκερ, τον ”Ανθρωπο με το χρυσό χέρι”, του 1955, με τον Φρανκ Σινάτρα να παίζει έναν βετεράνο του πολέμου, ντράμερ της τζαζ που τρέμει το χέρι του εξαιτίας του εθισμού του στην ηρωίνη».
Ο νους μου τρέχει στην αριστουργηματική μουσική που έγραψε το 1958 ο τεράστιος Μάιλς Ντέιβις για το «Ασανσέρ για δολοφόνους» του Λουί Μαλ, τότε που ερωτεύθηκε (και) τη Ζαν Μορό. Το «Miles Ahead» (προσωπικό πρότζεκτ του καλού ηθοποιού Ντον Τσιντλ, ο οποίος υπογράφει σκηνοθεσία, σενάριο και πρωταγωνιστικό ρόλο), διατρέχει μια κρίσιμη φάση στη ζωή του κορυφαίου μουσικού, λίγο πριν από την έκρηξη του άλμπουμ «Bitches Brew». Ασκητικός μα και ηδονιστής, λυσσασμένος, ο Μάιλς βγαίνει μέσα από το φιλμ μεγαλοφυής μα στοιχειωμένος από τη φιγούρα της χορεύτριας Φράνσις Τέιλορ, η οποία τον παντρεύτηκε μα δεν άντεξε τα βίαια ξεσπάσματά του και τις απιστίες του.
Στο «Born to Be Blue» βλέπουμε τον Τσετ Μπέικερ, τον λεπτεπίλεπτο γόη της κουλ τζαζ της Δυτικής Ακτής, να παραμένει ώς το τέλος μαγεμένος από την «παραμύθα» (ηρωίνη). Πολλά χρόνια πριν, το 1988, ο Μπρους Ουέμπερ είχε γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για τον Τσετ, το «Let’s Get Lost». Εχω ακόμα το σάουντρακ: η τρομπέτα του εθισμένου Τσετ ακούγεται δαιμονισμένη, η βελούδινη φωνή του βαθιά, στο εξώφυλλο του άλμπουμ το αγγελικό του πρόσωπο όμως δείχνει σκουριασμένο. Στις 13 Μαΐου του 1988, ο Τσετ βρίσκεται νεκρός στο Αμστερνταμ, κάτω απ’ το παράθυρο ενός δωματίου γεμάτο ουσίες.
Ο κύριος Γκρι βάζει να ακούσουμε τον σπουδαίο δίσκο που ο Τσετ ηχογράφησε το 1954 για την Pacific Jazz Records, το «Chet Baker Sings». «Στο “Born to Be Blue”», σχολιάζει, «βλέπουμε τον Τσετ να εγκαταλείπεται από τη γυναίκα του. Εδώ υπάρχει ολίγη από μυθοπλασία». Οντως. «Εγκατέλειπε τις γυναίκες όπως του ερχόταν, καμιά φορά χωρίς κανένα λόγο», γράφει για τον Τσετ ο Geoff Dyer στο βιβλίο του «Κι όμως, όμορφα…» (εκδ. Πάπυρος), προσθέτοντας: «Συνήθως επέστρεφε, με τον ίδιο τρόπο που –ξανά και ξανά– επέστρεφε σε κάποια τραγούδια. Είχε αφήσει τόσες γυναίκες που καμιά φορά αναρωτιόταν αν αυτό ακριβώς τον τραβούσε σ’ αυτές: το ότι γνώριζε πως θα τις άφηνε». Μήπως γι’ αυτό, στο «Chet Baker Sings» η φωνή και η τρομπέτα του είναι λες και ακούγονται από τον ουρανό; Ειδικά στο εξαίσιο «I Fall In Love Too Easily»…