«Ζούσε το όνειρό του πεισματικά μέχρι που πέθανε. Συνειδητοποίησα ότι πρέπει να ζεις όπως ονειρεύτηκες και πρέπει να το κάνεις γρήγορα γιατί η ζωή περνάει. Οπότε τώρα ζω και εγώ στη Μάνη», μου λέει γελώντας η Ισπανίδα συγγραφέας και μεταφράστρια Ντολόρες Παγιάς για την καταλυτική επίδραση που είχε στη ζωή της η σύντομη αλλά πυκνή γνωριμία με τον Πάτρικ Λη Φέρμορ. Η κ. Παγιάς μετέφρασε στα ισπανικά τρία βιβλία του σπουδαίου συγγραφέα και περιηγητή που συνδέθηκε όσοι λίγοι με την ελληνική ιστορία. Εζησε μαζί του λίγο πριν πεθάνει, το 2011, και μετέφερε τη φιλία τους και την ατμόσφαιρα των συναντήσεών τους, που περιελάμβαναν πολλή συζήτηση και αλκοόλ, στο βιβλίο «Πίνοντας με τον Πάτρικ Λη Φέρμορ», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Key Books σε μετάφραση της Ελενας Αβραμίδου.
Το βιβλίο δεν είναι βιογραφία, λέει η συγγραφέας στο εισαγωγικό της σημείωμα, αλλά περισσότερο μια επιστολή αγάπης προς τον «Πάντι», όπως τον αποκαλούσαν οι φίλοι του, και στην κοινή τους αγαπημένη, την Ελλάδα, όπως επισημαίνει στην «Κ»: «Οταν τον γνώρισα, ήταν ήδη πολύ γέρος και εύθραυστος, δεν μπορούσε να ακούσει και να δει καλά. Σε τέτοια ηλικία είναι δύσκολο για κάποιον να κάνει νέους φίλους, μπορεί να είναι πολύ κουραστικό και χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια. Ωστόσο, με δέχθηκε σαν φίλη και μοιράστηκε μαζί μου το σύμπαν του. Οταν πέθανε έπρεπε να πω κάτι γι’ αυτό».
Διαβάζοντας τα βιβλία του για τη Μάνη και τη Ρούμελη, η Ντολόρες Παγιάς αποφάσισε να κάνει μια μίνι καμπάνια στους εκδότες της Βαρκελώνης για να εκδώσουν τα βιβλία του στα ισπανικά. «Είμαι περήφανη που σήμερα όλα του τα βιβλία έχουν μεταφραστεί στα ισπανικά. Τότε του έστειλα μεταφρασμένο ένα από τα άρθρα που είχα γράψει για εκείνον. Μου απάντησε και με ευχαρίστησε, οπότε, όταν ξαναπήγα στην Ελλάδα το 2009, τον επισκέφθηκα στο σπίτι του», τονίζει.
Αυτή ήταν και η αρχή της γνωριμίας τους που έμελλε να την επηρεάσει καταλυτικά, όπως περιγράφει και στο βιβλίο της. Η αγάπη του για τη ζωή, η πολυμάθεια και η «αναγεννησιακή» προσωπικότητά του δημιουργούσαν ένα μοναδικό κράμα ανθρώπου που είχε πάντα το σπίτι του ανοικτό. «Συνήθως οι άνθρωποι είναι είτε διανοούμενοι είτε άνθρωποι της δράσης. Εκείνος ήταν και τα δύο. Είχε μεγάλο κουράγιο, ήταν πολεμιστής, παλικάρι, όπως λέτε στα ελληνικά. Ποτέ δεν παραπονέθηκε για τα γηρατειά του ούτε φερόταν σαν δάσκαλος που κάνει μάθημα σε νεότερους, όπως κάνουν συνήθως οι ηλικιωμένοι.
Χαρούμενη ακαταστασία
Στο βιβλίο της η Ντολόρες Παγιάς μας μεταφέρει στη «χαρούμενη ακαταστασία» του σπιτιού του, στα αμέτρητα και σκονισμένα βιβλία που καταλάμβαναν κάθε χώρο, μας συστήνει την Ελπίδα, που φρόντιζε ακούραστα το σπίτι και τον ίδιο μέχρι το τέλος, την απόλαυση που έπαιρνε από το καλό φαγητό, το ποτό και τη συζήτηση αλλά και την αξιοπρέπεια και το χιούμορ με τα οποία αντιμετώπιζε την προχωρημένη του ηλικία. «Νομίζω ήθελε να μένει εδώ γιατί κανείς δεν του έλεγε πώς να ζήσει. Στην Αγγλία έχουν τη δικτατορία της πολιτικής ορθότητας και θα του έλεγαν να μείνει σε έναν οίκο ευγηρίας. Κανένας Ελληνας φίλος του δεν παρενέβη στον τρόπο που ζούσε», μας λέει.
Μετά τον θάνατό του, η Ντολόρες Παγιάς πούλησε το σπίτι της στην Ισπανία για να ζήσει μόνιμα στην Ελλάδα, αλλά δεν ξεχνάει τους κινδύνους που αντιμετώπιζε όταν ήταν μαζί του. «Ηταν πολύ επικίνδυνα όταν έφευγα από το σπίτι του τα βράδια γιατί πίναμε πολύ. Ο δρόμος ήταν στενός και απόκρημνος και σχεδόν δεν τον έβλεπα αν δεν είχα λίγο φως από το κινητό μου. Αν ήταν νεότερος, θα κινδύνευα να τον ερωτευτώ», καταλήγει.