ΜAΡΚΟΣ ΚΡΗΤΙΚOΣ
Δεύτερη εκτέλεση
εκδ. Fairead, σελ. 208
Αισθάνεται κανείς αμφιθυμία διαβάζοντας τα τρία αστυνομικά μυθιστορήματα του Μάρκου Κρητικού «Απιστία μετά φόνου». (2013), «Αρση απαγορευτικού» (2014) και «Δεύτερη εκτέλεση» (2016). Να χαιρετήσει έναν νέο λαμπρό αστυνομικό μυθιστοριογράφο ή να αποχαιρετήσει έναν δυνάμει δυνατό λογοτέχνη που γλιστράει σταδιακά προς την παραλογοτεχνία; Διότι κακά τα ψέματα, το αστυνομικό μυθιστόρημα γνωρίζει τις τελευταίες δεκαετίες ημέρες δόξης, διότι από είδος στις παρυφές του λογοτεχνικού σώματος αναβαθμίστηκε στην καρδιά της καλλιτεχνικής πράξης, από απλό ψυχαγωγικό ανάγνωσμα κέρδισε τον τίτλο του σύγχρονου κοινωνικού μυθιστορήματος και από λογοτεχνία των μαζών αναγορεύτηκε σε ισχυρή απόλαυση των πλέον απαιτητικών αναγνωστών. Οι ιδιότητες, όμως, αυτές ισχύουν για τα ολιγάριθμα εκλεκτά δείγματα της αστυνομικής μυθιστοριογραφίας και όχι για τους εκατοντάδες ελληνικούς και ξένους τίτλους που εκδίδονται σωρηδόν και ενίοτε σπάνε τα ταμεία. Εκεί, η επαναλαμβανόμενη μορφή, οι στερεοτυπικοί χαρακτήρες και ο μηχανιστικά στημένος μυστηριώδης φόνος κυριαρχούν συνθλίβοντας στοιχειώδεις καλλιτεχνικούς κανόνες.
Στο «Απιστία μετά φόνου» του 2013, ο σαρανταπεντάχρονος τότε Μάρκος Κρητικός δημιούργησε ένα γοητευτικό έργο χαρακτήρων, ατμόσφαιρας και προβληματισμών γύρω από τον βίο μας. Φιλοτέχνησε τη μικρή αθηναϊκή γειτονιά με τη μονοκατοικία μετά κήπου που επιβιώνει σφηνωμένη ανάμεσα στις πολυκατοικίες. Δημιούργησε τον ακαταμάχητο συνώνυμο ήρωα, τοπογράφο-μηχανικό που δουλεύει σε τράπεζα όπως και ο συγγραφέας του – τύπος αραχτός με αλογοουρά που ενδοσκοπείται συνεχώς, σαρκάζει και αυτοσαρκάζεται και παρά τις διαρκείς υποσχέσεις εις εαυτόν ενδίδει στη γοητεία του αλκοόλ και στη μέθη της εξωγαμιαίας σχέσης. Κι ακόμα συνέλαβε την κοινοτοπία του κακού, καθώς η παραβατικότητα και το έγκλημα, ο κίνδυνος και ο φόνος φαίνεται πως δεν φύονται ούτε σε κοινότητες μακρινές ούτε σε εξωτικούς χώρους αλλά πλάι μας, με δράστες τον συγκάτοικο που μας χαιρετά κάθε πρωί ή τον γείτονα που πίνουμε ουζάκι. Οι αρετές του έργου είναι πολυάριθμες – ευφάνταστες παρομοιώσεις, οξυδερκείς μεταφορές, συγκεκαλυμμένη τρυφερότητα και ξεκαρδιστικό χιούμορ που αντιπαλεύουν τα άχθη της ζωής. Και καθώς όλα εκτυλίσσονται ανάμεσα στους ατμούς του αλκοόλ και σε ατελείωτες λευκές νύχτες, και καθώς η έκβασή τους είναι αίσια για τον αφηγητή, καταλήγουμε να μην είμαστε βέβαιοι αν τα γεγονότα που βίωσε ήταν εντελώς αληθινά ή προϊόντα παιγνιώδους φαντασίας.
Στο επόμενο μυθιστόρημα «Αρση απαγορευτικού» (2014), εμφανίζονται οι ίδιοι ήρωες σε νέες συνθήκες, καθώς άνεργοι λόγω κρίσης ο αφηγητής και η γυναίκα του μετοικούν στην πατρογονική Τήνο. Ανάμεσα στις αρετές της νέας ιστορίας, συγκαταλέγεται η απολύτως ειρωνική συνθήκη της πλοκής, καθώς την πρώτη μέρα που ο αφηγητής βρίσκεται στο άμωμο νησί μακριά απ’ τη μιζέρια της Αθήνας, παρίσταται στη ληστεία του τοπικού υποκαταστήματος της τράπεζας· κι ακόμα συγκαταλέγεται η λύση του μυστηρίου η οποία ενέχει ανθρώπους πέραν πάσης υποψίας. Ταυτόχρονα όμως ο συγγραφέας ενδίδει στις συνήθεις ευκολίες στις οποίες καταφεύγουν τα μυθιστορήματα σειράς: Επανάληψη των ήδη γνωστών συνθηκών, φλύαρη προσφυγή στην πολιτική επικαιρότητα και αποδυνάμωση του χιούμορ με πολυάριθμες ατάκες.
Στο τρίτο μυθιστόρημα της σειράς «Δεύτερη εκτέλεση», λόγω κρίσης στον γάμο του το γνωστό ζευγάρι δοκιμάζει να χωρίσει. Εδώ πια επιτείνονται οι προβληματικές πλευρές του αστυνομικού εξαιτίας των κουραστικών επαναλήψεων, της κατάχρησης του επικαιρικού και της εξάντλησης της έξυπνης ατάκας. Ο Μάρκος Κρητικός δίνει ωστόσο μια ειρωνική, ξεκαρδιστική, κορυφαία λύση στο οικογενειακό «δράμα» του πρωταγωνιστή-αφηγητή, επιβεβαιώνοντας το συγγραφικό χάρισμα που αδιαμφισβήτητα διαθέτει και που δεν είναι ωστόσο βέβαιος κανείς πως θα το χρησιμοποιήσει στο μέλλον.