ΣΑΒΒΑΣ ΚΑΡΑΜΠΕΛΑΣ
Στο θάλαμο του μεταφραστή
εκδ. Μανδραγόρας, σελ. 48
Αν αντιλαμβάνομαι σωστά, με τον τίτλο που επέλεξε ο Σάββας Καράμπελας (και που, κατά τη γνώμη μου, θα μπορούσε, εναλλακτικά, να είναι και «Στο θάλαμο του διερμηνέα», αντί του μεταφραστή) θέλει να μας πει ότι ο κάθε ποιητής εισπράττει εικόνες και ερεθίσματα από το περιβάλλον και την καθημερινότητα και, εν είδει μεταφραστή (ή διερμηνέα, αν προτιμάτε), τα μεταπλάθει σε λόγο ποιητικό. Μετατρέπει, δηλαδή, τη συνηθισμένη, τετριμμένη γλώσσα της καθ’ ημέραν επικοινωνίας σε στίχους και, ταυτόχρονα, δεν διστάζει να δείξει στον αναγνώστη τα μέσα, τα υλικά και τις αφορμές από τις οποίες εμπνέεται και με τις οποίες επιτυγχάνει αυτήν τη μετατροπή.
Η συλλογή περιέχει τριάντα τέσσερα ποιήματα και αρθρώνεται σε τρία μέρη, με χρονολογικές ενδείξεις το καθένα για τη γραφή των ποιημάτων. Το πρώτο μέρος επιγράφεται «Απομεινάρια μιας πρώτης λείας (1997-2000)» και, προφανώς, δηλώνει τις απαρχές του ποιητή και ό,τι προτίμησε ο ίδιος να μας παρουσιάσει από αυτά τα εναρκτήρια χρόνια του. Το δεύτερο, που είναι και το εκτενέστερο του βιβλίου, τιτλοφορείται «Σπαράγματα μιας μυθιστορίας (2001-2015)»· η λέξη μυθιστορία υπαινίσσεται, υποθέτω, ένα μείγμα πραγματικών περιστατικών και μυθοπλαστικής επεξεργασίας. Το τρίτο μέρος φέρει τον τίτλο «Επίμετρο», χρονολογείται στο 2016 και περιλαμβάνει δείγματα της πρόσφατης παραγωγής του.
Από την άποψη της μορφής, ο Καράμπελας φαίνεται να προτιμά τους βραχείς, κάποτε και μονολεκτικούς στίχους, σαν να θέλει να υποδείξει τις ανάσες και τον τρόπο με τον οποίον πρέπει να διαβαστούν τα ποιήματά του. Μερικές φορές ερωτοτροπεί με την όχι εν ευρεία χρήσει σήμερα «σχηματική ποίηση», τα λεγόμενα calligrammes, όπως τα επέγραψε ο πρώτος διδάξας Guillaume Apollinaire και όπως τα χρησιμοποίησε με επιτυχία στα καθ’ ημάς ως «καλλιγραφήματα» ο Γιώργος Σεφέρης. Πρόκειται για οπτική ποίηση, όπου οι λέξεις και φράσεις τοποθετούνται με τέτοιον τρόπο ώστε να δημιουργούνται σχήματα που, άμεσα ή μεταφορικά, σχετίζονται με το θέμα του ποιήματος. Αναφέρομαι συγκεκριμένα στα ποιήματα που τιτλοφορούνται «Δυο λέξεις», «Ενηλικίωση», «Προσωπογραφία» και «Δυο νησιά», στα οποία το νοηματικό τους περιεχόμενο αποδίδεται με ανάλογα σχήματα. Στους στίχους του «Μεταφραστή» υπόκειται ένα μάλλον σκοτεινό κλίμα, χωρίς τούτο να δηλώνει απαισιοδοξία ή έλλειψη κατάφασης προς τη ζωή και προς την καθημερινότητα. Οι ποιητές, εξάλλου, στέκονται πάντα με συγκρατημένα συναισθήματα απέναντι σε όσα συμβαίνουν γύρω τους. Για παράδειγμα, στα ποιήματα που επιγράφονται «Υγρό στοιχείο», «Εμπρησμός», «Ενηλικίωση», «Νεκρή φύση» και άλλα είναι εμφανής μια σχεδόν σωματική επαφή με τον περιβάλλοντα χώρο, μια γεύση χθόνιας επικοινωνίας που συχνά φέρνει τη ζωή σε κίνδυνο. Ο Καράμπελας, πάντως, αντλεί αισιοδοξία από τη διαδοχή των γενεών, η οποία τροφοδοτεί με ελπίδες και απαντοχή τη ζωή μας, όπως δηλώνουν αρκετά ποιήματά του, όπως τα κατά σειράν παρατιθέμενα, οικογενειακού κλίματος, που τιτλοφορούνται «Οικογένεια» (αφιερωμένο στον γιο του Οδυσσέα), «Οικογένειες», «Παραμύθι, «Αγρύπνια» και «Γενεαλογικό δέντρο», που αφιερώνεται στη μνήμη του παππού του. Διαβάζοντας τον «Θάλαμο του μεταφραστή», επεσήμανα τη συχνότητα αναφοράς ορισμένων λέξεων. Στη θεματολογία του Σάββα Καράμπελα είναι κυρίαρχη η κάθε είδους αναφορά στο υγρό στοιχείο – ένα μόνιμο σκηνικό όπου εκτυλίσσονται οι περισσότεροι στίχοι του. Καταμέτρησα τις λέξεις που έρχονται και επανέρχονται στα ποιήματά του και, αν δεν είχαμε δώσει συγκεκριμένο περιεχόμενο στον χαρακτηρισμό «θαλασσινός ποιητής», τον οποίον αποδίδουμε σ’ εκείνον που ταξιδεύει στις θάλασσες και μας διηγείται πραγματικές ή φανταστικές ιστορίες, θα διακινδύνευα αυτόν τον χαρακτηρισμό και για τη συγκεκριμένη περίπτωση. Οι λέξεις που έχουν τη μεγαλύτερη συχνότητα αναφοράς είναι κατά σειρά: θάλασσα, νερό, κύμα, άμμος, βυθός, όπως και οι όχι άπαξ αναφερόμενες ναυάγια, φύκια, λίμνη, όχθη, βότσαλα, καθώς και άλλες συναφείς με το υγρό στοιχείο, όπως πλοία, αφρός, φάρος, βάρκα, ψάρια, ακρογιαλιά.
Συμπερασματικά θα μπορούσα να πω ότι το βιβλίο διαθέτει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Διακρίνεται για την ενότητα ύφους και για τη σταθερότητα του ποιητικού βηματισμού. Η πορεία προς την Ποίηση είναι δύσκολη και ανηφορική – το ξέρουμε καλά όλοι μας. Με την πρώτη του εμφάνιση, ο Σάββας Καράμπελας μας προσφέρει τη βεβαιότητα ότι ακολουθεί με συνέπεια και σοβαρότητα τον ανηφορικό αυτόν δρόμο.