Βλέπω τον κύριο Γκρι να χαζεύει στη σημερινή πρώτη σελίδα το αφιέρωμα στην έκθεση επιστημονικής φαντασίας που φέρνει η Στέγη από το Μπάρμπικαν του Λονδίνου. Ξέρω ότι ανυπομονεί να την επισκεφθεί, όπως κι εγώ. Τον ρωτάω, λοιπόν, να μου πει για ένα αγαπημένο του μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας. Σκέφτεται για λίγο. «Θα σου μιλήσω για ένα από τα πιο παράξενα, μα και πιο συγκινητικά, μυθιστορήματα που ερωτοτροπούν έντονα με το είδος. Κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2011 από τις εκδόσεις Πόλις σε μετάφραση του Γιώργου Κυριαζή και τιτλοφορείται “Sputnik Caledonia”. Συγγραφέας του, ο Σκωτσέζος μαθηματικός και θεωρητικός φυσικός Αντριου Κρούμι, γνωστός και για άλλα τέτοια περίεργα, απολαυστικά μυθιστορήματα (ακόμα τρία κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Πόλις)».
Γιατί είναι παράξενο το βιβλίο όμως; Για πολλούς λόγους. Ενας από αυτούς: το δεύτερο μέρος του διαδραματίζεται σε μια σοβιετική Σκωτία, σε ένα παράλληλο σύμπαν όπου η Ιστορία ακολούθησε κάποια άλλη οδό από αυτή που γνωρίζουμε όλοι.
Συνδετικός κρίκος και στα τρία μέρη του βιβλίου είναι ο νεαρός Ρόμπι Κόιλ, ο οποίος, στο πρώτο μέρος, μεγαλώνει στη Σκωτία της δεκαετίας του ’60, αυτή που ξέρουμε. Ο Ρόμπι ονειρεύεται να γίνει κοσμοναύτης, όπως οι Σοβιετικοί (και όχι αστροναύτης, όπως οι Αμερικανοί), επηρεασμένος από τον πληθωρικό αριστερό πατέρα του ο οποίος ονειρεύεται με τη σειρά του μια σοβιετική Σκωτία, αυτή στην οποία θα βρεθεί στο δεύτερο μέρος ο Ρόμπι –ή μια εκδοχή του αρχικού Ρόμπι–, όντας δόκιμος κοσμοναύτης πλέον, έτοιμος να λάβει μέρος σε μια άκρως επικίνδυνη διαστημική αποστολή που συνδέεται με την εμφάνιση ενός άγνωστου αντικειμένου που μπορεί να είναι μια μαύρη τρύπα. Στο τρίτο μέρος, επιστρέφουμε στον δικό μας κόσμο.
Πρωταγωνιστές είναι οι γερασμένοι γονείς του Ρόμπι και ένας μυστηριώδης άγνωστος που ουδέποτε κατονομάζεται. Τα πάντα στο βιβλίο «φωνάζουν» πως ο άγνωστος είναι ο Ρόμπι ο οποίος εξομολογείται θλιμμένα σε ένα παιδί: «Ταξιδεύω εδώ και πολύ καιρό, και τώρα θα ήθελα να βρω τον δρόμο να γυρίσω σπίτι μου».
«Το πρώτο μέρος έχει αυτή την κωμική τρυφερότητα μιας τυπικής οικογενειακής ιστορίας», λέει ο κύριος Γκρι. «Στο δεύτερο κυριαρχεί η απειλή της βίας της εξουσίας μα και του αγνώστου. Στο τρίτο, υπονοείται μια ανομολόγητη τραγωδία που έχει πλήξει την οικογένεια του Ρόμπι, οι γονείς αποζητούν απεγνωσμένα τον γιο τους μα και αυτός θέλει να γυρίσει κοντά τους. Μπορεί; Το αινιγματικό φινάλε εντείνει αυτή τη βαθιά ανθρώπινη αίσθηση απώλειας και μοναξιάς που διατρέχει το τελευταίο μέρος, καθώς και ενός κοσμικού δέους: υπάρχει κάτι μυστηριώδες στην πραγματικότητα αλλά κανένας δεν μπορεί να το ορίσει ακριβώς. Ηθελα από καιρό να μιλήσω για το “Sputnik Caledonia” και χαίρομαι τώρα που μου δόθηκε η ευκαιρία. Βλέπεις, εκτός από σασπένς και επιστημονική σαγήνη, το μυθιστόρημα έχει μια διακριτική ποίηση. Οπως διαβάζουμε κάπου: “Τελικά, ανήκουμε όλοι σε εκείνο το μέρος όπου πηγαίνει η φλόγα όταν σβήνει ή το τραγούδι όταν τελειώνει· στο άυλο παρελθόν”».