«Πάντα φανταζόμαστε ένα μέρος πριν το δούμε. Δεν μπορούμε να δούμε κάτι που δεν έχουμε φανταστεί. Είναι πάντα η δεύτερη φορά που πηγαίνουμε σε ένα μέρος», μας λέει ο Αργεντίνος Αλμπέρτο Μανγκέλ για τη σχέση της φαντασίας με το ταξίδι. Ο συγγραφέας και διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Αργεντινής που στα 15 του χρόνια επισκεπτόταν τον τυφλό προκάτοχό του, τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες, μία από τις σημαντικότερες λογοτεχνικές μορφές του 20ού αιώνα, μας λέει για την επίδραση της επιστημονικής φαντασίας στην ανακάλυψη των νέων κόσμων από τους μεγάλους εξερευνητές του 15ου και 16ου αιώνα ενόψει της αποψινής ομιλίας του για τα «Μυθικά ταξίδια» στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη (7 μ.μ.) στο πλαίσιο της έκθεσης «Επιστημονική Φαντασία». «Οι Ευρωπαίοι εξερευνητές ανακάλυψαν στον Νέο Κόσμο αυτό που ήδη ήξεραν ότι θα έβρισκαν, τον Αμαζόνιο, την Παταγωνία και το Ελντοράντο. Εψαχναν για μέρη που τα διαβάσματά τους, από την “εγκυκλοπαίδεια” του Πλίνιου μέχρι τα μυθιστορήματα των ιπποτών, τους είχαν πει ότι θα είναι εκεί. Ο Κολόμβος είδε, στο τρίτο ταξίδι του, θαλάσσιους ελέφαντες και σημείωσε στο ημερολόγιο του με παράπονο: “Σήμερα είδα τρεις γοργόνες να πλησιάζουν το πλοίο αλλά δεν είναι τόσο όμορφες όσο θα έπρεπε να είναι”. Πριν καν δει τον Νέο Κόσμο ο Κολόμβος είχε ήδη ένα λεξικό για να ονοματίσει τα “θαύματά του”», μας λέει ο Αλμπέρτο Μανγκέλ.
Οι ουτοπίες και η «κατασκευή» τους είναι πάντα ένα αγαπημένο θέμα των συγγραφέων επιστημονικής φαντασίας στην αναζήτησή τους για έναν κόσμο που, μάλλον καλώς, δεν υπάρχει. «Δεν νομίζω ότι οι ουτοπίες είναι ελκυστικές. Μας αρέσει να τις εφευρίσκουμε, φανταζόμαστε πώς να χτίσουμε μια καλύτερη ή δικαιότερη κοινωνία, αλλά το αποτέλεσμα, στο χαρτί ή στη ζωή, είναι πάντα απαγοητευτικό. Δεν θα ήθελα να ζήσω στην Ουτοπία του Μουρ ή στην Πόλη του Ηλιου του Toμάσο Καμπανέλα, ούτε όμως και στη σοσιαλιστική δημοκρατία του Στάλιν ή στην “phalanstère” του Φουριέ», σημειώνει.
Ο 69χρονος Αλμπέρτο Μανγκέλ δεν φανταζόταν ποτέ ότι θα βρισκόταν στη θέση του Μπόρχες και έχοντας συγγράψει την «Ιστορία της Ανάγνωσης» (εκδ. Λιβάνης) τον ρωτάμε για τον ρόλο των εθνικών βιβλιοθηκών στην εποχή του Διαδικτύου. «Προσωπικά δεν διαβάζω κείμενα σε ψηφιακή μορφή, αλλά ως διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης πρέπει να ενθαρρύνω την ψηφιοποίηση ώστε η περιουσία μας να είναι προσβάσιμη σε ένα ευρύτερο κοινό από αυτό του Μπουένος Αϊρες. Αν έπρεπε να περιγράψω αυτή την αλλαγή στην “Ιστορία της Ανάγνωσης” θα έλεγα ότι στον 21ο αιώνα η Αλεξάνδρεια έχει μεταμορφωθεί από “τη Βιβλιοθήκη που αποκτά τα πάντα” στη “βιβλιοθήκη που αποκτά οτιδήποτε”, όπως όρισε ο Μπόρχες τη Βιβλιοθήκη της Βαβέλ. Εκεί υπάρχει ο κίνδυνος», καταλήγει.