Η υπόθεση Λετισιά Περέ συγκλόνισε τη Γαλλία για πολλούς μήνες του 2011, επηρεάζοντας την πολιτική και δικαστική εξουσία, τη δημοσιογραφική καθημερινότητα και την αστυνομική πρακτική διαχρονικά και ποικιλότροπα. Η όμορφη, χαρούμενη, ευγενική δεκαοκτάχρονη, που εργαζόταν ως σερβιτόρα και κατοικούσε στο Πορνίκ, απήχθη τη νύχτα της 18ης προς 19η Ιανουαρίου 2011. Ζούσε μια ήσυχη ζωή στην ανάδοχη οικογένεια όπου είχε τοποθετηθεί μαζί με τη δίδυμη αδερφή της. Ο δολοφόνος συνελήφθη έπειτα από δύο ημέρες, αλλά χρειάστηκαν πολλές εβδομάδες για να βρεθεί η σορός της.
Αυτή η απλή είδηση του αστυνομικού δελτίου, που θα μπορούσε να είχε την τύχη τόσων άλλων που δεν φτάνουν καν στα δημοσιογραφικά γραφεία, μετετράπη σε κρατική υπόθεση, που απασχόλησε τον ίδιο τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Νικολά Σαρκοζί και προκάλεσε τη σύγκρουσή του με τους δικαστές της χώρας, οδηγώντας σε μια πρωτοφανούς έντασης και διάρκειας απεργία στην ιστορία του δικαστικού σώματος.
Για την ανεύρεση του πτώματος της Λετισιά επιστρατεύτηκε μεγάλος αριθμός μέσων και ανθρώπινου δυναμικού, ενώ το έγκλημα προκάλεσε ένα ωστικό κύμα σε κοινωνικό και επικοινωνιακό επίπεδο, ουσιαστικές συζητήσεις αλλά και δημόσιες ανταλλαγές επιχειρημάτων για λόγους εντυπωσιασμού.
Λίγους μήνες μετά τον εντοπισμό της σορού, τη σύλληψη του ενόχου, την ταφή της και ενώ οικογένειες –του βιολογικού πατέρα, της βιολογικής μητέρας και των αναδόχων γονιών– και φίλοι προσπαθούσαν να φροντίσουν τις πληγές τους και αδημονούσαν να ξεκινήσει η διαδικασία της επούλωσης, συλλαμβάνεται και προφυλακίζεται για σεξουαλική κακοποίηση της δίδυμης αδερφής της Λετισιά, Τζεσικά, ο ανάδοχος πατέρας τους, Ζιλ Πατρόν. Οι πληγές πια κακοφορμίζουν, οι ωδίνες γεννούν μια βασανιστική συζήτηση για τις κοινωνικές δομές, το σύστημα αναδοχής, τις συνθήκες διαμόρφωσης και παρεκτροπής της ανθρώπινης φύσης.
Ο ιστορικός, διδάκτωρ και καθηγητής Σύγχρονης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Paris XII-Nord, Ιβάν Γιαμπλόνκα, παρακολουθεί τα γεγονότα. Αποφασίζει να αποδείξει ότι μια είδηση του αστυνομικού δελτίου μπορεί να γίνει αντικείμενο ιστορικής έρευνας και να αφιερώσει σε αυτό το κορίτσι, που μέχρι τον αποτρόπαιο θάνατό του ήταν σχεδόν αόρατο, ένα βιβλίο με μόνη ηρωίδα την ίδια. Πεποίθησή του είναι, όπως σημειώνει στις πρώτες σελίδες του «Λετισιά», ότι «χάρη στο ενδιαφέρον που δείχνουμε για εκείνη, επαναφέροντάς τη στη δημοσιότητα, θα ξαναβρεί τον εαυτό της, την αξιοπρέπεια και την ελευθερία της». Η Λετισιά υπήρξε, διαπιστώνει, μια φευγαλέα διάσημη περαστική, η οποία «για τον κόσμο γεννήθηκε τη στιγμή που πέθανε».
Ερευνα ζωής
Στις σελίδες που ακολουθούν, η μυθιστορηματική αφήγηση και η αστυνομική λογοτεχνία συναντούν την ιστοριογραφία, τη βιογραφία και την ερευνητική δημοσιογραφία. Ο Ιβάν Γιαμπλόνκα διεξάγει για την ηρωίδα του μια έρευνα ζωής, ξεκινώντας από τη γέννηση ώς τον θάνατό της, ακολουθεί τους σταθμούς της αστυνομικής έρευνας, χαρτογραφεί τη γαλλική κοινωνία, τις διαλυμένες οικογένειες, τους παρίες του συστήματος, τους «επαγγελματίες της παιδικής ηλικίας», τα φαινόμενα της ενδοοικογενειακής βίας και της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης. Παράλληλα, εξετάζει την κατάσταση του δικαστικού και σωφρονιστικού συστήματος της χώρας, στηλιτεύει τον πολιτικό λαϊκισμό και τη λαιμαργία των μέσων ενημέρωσης, καταγράφει τη διαδρομή της εγκληματολογικής υπηρεσίας και της εγκληματικότητας, παραθέτει απόψεις εμπλεκομένων στην υπόθεση, ιστορικών, κοινωνιολόγων, ψυχολόγων.
Την ίδια στιγμή που αναζητεί τα ίχνη της Λετισιά και του δολοφόνου της, ακολουθεί τα βήματα των βιολογικών της γονιών, της δίδυμης αδερφής της, των αναδόχων της, των φίλων, των εργοδοτών, αλλά και των αστυνομικών, των ανακριτών, των δικαστών, των πολιτικών. Και σημειώνει πως «η έρευνά μου γεννήθηκε από τη δική τους. Πρόκειται για μια μετα-έρευνα, βασισμένη στο συναισθηματικό δέσιμο των μεν και την εργασία των δε… Μια ιστορία ζωής που μπλέκεται με μια ποινική έρευνα. Μια βιογραφία που συνεχίζεται μετά τον θάνατο». Το «Λετισιά» έλαβε το βραβείο Λογοτεχνίας της Le Monde και το βραβείο Μυθιστορήματος Medicis.
Το βιβλίο «Λετισιά ή το τέλος των ανδρών» του Ιβάν Γιαμπλόνκα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις σε μετάφραση της Χαράς Σκιαδέλλη.