ΞΕΝΟΦΩΝΤΑΣ ΚΟΝΤΙΑΔΗΣ
Η σοσιαλδημοκρατία σήμερα
εκδ. Πόλις, σελ. 230
Ο όρος «σοσιαλισμός»–από το societas, που σημαίνει κοινωνία, ή το socius, που υποδηλώνει τον (κοινωνικό) εταίρο– δημιουργήθηκε γύρω στο 1830 από τους σαινσιμονιστές στη Γαλλία και τους οπαδούς του Ρ. Οουεν στην Αγγλία. Αντίθετα, ο όρος «σοσιαλδημοκρατία» παρήχθη ταυτόχρονα περίπου στη Γαλλία και τη Γερμανία, μέσα στον επαναστατικό πυρετό του 1848, επαναστατικού annus mirabilis πανευρωπαϊκά σχεδόν. Αυτός αρχικά υποδήλωνε τη σύζευξη των κοινωνικών επιδιώξεων των πρώτων σοσιαλιστών με τα δημοκρατικά αιτήματα της εποχής: καθολική ψηφοφορία, γενικότερα διάχυση πολιτικών δικαιωμάτων. Για ένα διάστημα οι όροι σοσιαλισμός και σοσιαλδημοκρατία –στους οποίους κατά καιρούς αναφέρονταν και οι Μαρξ και Ενγκελς, μολονότι προτιμούσαν το επίθετο «κομμουνιστικός», προερχόμενο από την ακροαριστερή τάση που εξέφρασε μέσα στη Γαλλική Επανάσταση ο Γρ. Μπαμπέφ– χρησιμοποιήθηκαν ως συνώνυμοι. Για να διαφοροποιηθούν μεταπολεμικά, με τον πρώτο να υποδηλώνει την ειρηνική και εξελικτική υπέρβαση/κατάργηση του καπιταλισμού, ως αποτέλεσμα σώρευσης μεταρρυθμίσεων προσανατολισμένων στον σκοπό αυτό, τον δε δεύτερο να εστιάζει στην επιδίωξη κοινωνικών/φιλολαϊκών και δη φιλεργατικών μεταρρυθμίσεων, στο πλαίσιο ενός συμβιβασμού που πραγματοποιείται μέσα στο κεφαλαιοκρατικό σύστημα, εξανθρωπισμένο βέβαια και εμπλουτισμένο με ένα ισχυρό κράτος πρόνοιας στη διάθεση των πιο απόκληρων. Επιπλέον ο σοσιαλισμός ήταν κίνημα περισσότερο της ιντελιγκέντσιας, ενώ τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα είχαν στενότερους οργανικούς και εκλογικούς δεσμούς με την εργατική τάξη, αργότερα δε με τη διευρυμένη μεσαία τάξη.
Στο αναμφίβολα ενδιαφέρον συγγραφικό του εγχείρημα «Η σοσιαλδημοκρατία σήμερα», ο Ξ. Κοντιάδης μελετά τη σοσιαλδημοκρατία και ως ιστορικό και ως σύγχρονο φαινόμενο. Ξεκινά από την εικονοκλαστική αντιμετώπιση του Μαρξ από τον πρώτο ουσιαστικά σοσιαλδημοκράτη, τον Ε. Μπερνσάιν –ηγείτο της δεξιάς τάσης της αρχέγονης σοσιαλδημοκρατίας με τη Λούξεμπουργκ και τον Κ. Λίμπκνεχτ, τον γιο του Βίλχεμ Λίμπκνεχτ, να εκφράζουν την αριστερή της τάση και τον Κάουτσκι την κεντρώα–, περνάει από τη «χρυσή» για τη σοσιαλδημοκρατία πρώτη μεταπολεμική τριακονταετία της και φτάνει μέχρι τη σύγχρονη. Μελετά δε τα προβλήματα/διλήμματα της τελευταίας, καθώς και τις μεταλλαγές της, μέσα σε ένα διαρκώς αλληλεξαρτώμενο κόσμο (στην εποχή δηλαδή της παγκοσμιοποίησης), αλλά και εντός του πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Η εκλαΐκευση
Προσεγγίζοντας ένα θέμα με το οποίο έχουν ασχοληθεί και άλλοι Ελληνες κοινωνικοί/πολιτικοί επιστήμονες με εξειδικευμένο στο αντικείμενο έργο (π.χ. Π. Μούτσιος, Γ. Μοσχονάς κ.λπ.), ο συγγραφέας επιδιώκει –και σε πολύ μεγάλο βαθμό επιτυγχάνει– να δώσει μια εκλαϊκευμένη προσέγγιση του σοσιαλδημοκρατικού φαινομένου, διαχρονική και συγχρονική. Ισως μόνον η προσπάθειά του για την εκλαΐκευση να υπονομεύεται κάπως από την ενσωμάτωση απόψεων και παραθεμάτων άλλων συγγραφέων –θα τολμούσα να αναφέρω και από δικά μου έργα– των οποίων πρωταρχική στόχευση ήταν μια πιο εξειδικευμένη ανάλυση, απευθυνόμενη σε κοινό ειδικών ή ιδιαίτερα ενδιαφερομένων για το θέμα.