Τρία αγόρια ισορροπούν μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας βουτούν στα βαθιά του χρόνου και του τόπου τους μεταφέρουν την πίστη και την αφοσίωση των δημιουργών τους για μια ζωή που μπορεί να μην κατακρεουργείται από τον βάναυσο ρεαλισμό. Πάνω απ’ όλα, αυτά τα τρία αγόρια προέρχονται από συγγραφείς που δεν έπαιζαν με τις λέξεις – τους συμπεριφέρονταν λες και ήταν ο μόνος τρόπος να αντιληφθείς τον κόσμο γύρω σου. Ο Αντόν Τσέχοφ, ο Ουίλλιαμ Φώκνερ και ο Τζακ Κέρουακ ήταν αυτά τα τρία αγόρια, που τριγυρνούσαν στον κόσμο (τους), κουβαλώντας μια μεγάλη «κατάρα»: να μάθουν, να καταλάβουν και να μετατραπούν σε αποστόλους μιας αλήθειας – εκείνης που κουβαλούν οι παιδικές καρδιές όταν συναντώνται με τον κόσμο των «μεγάλων» και συγκρούονται.
ΑΝΤΟΝ ΤΣΕΧΟΦ
Η στέπα
μτφρ.: Ευτυχία Παμπούκη
επιμ.: Εφη Πλιάτσικα – Πανσελήνου
εκδ. Καστανιώτη, σελ. 168
Το 1960, η διανοούμενη αριστερή δικηγόρος Εφη Πλιάτσικα – Πανσελήνου, που διάβαζε, ταξίδευε και έγραφε, επιφορτίστηκε με τη λογοτεχνική επιμέλεια της μετάφρασης της Ευτυχίας Παμπούκη στη «Στέπα» του Τσέχοφ – επρόκειτο να δημοσιευθεί σε έξι συνέχειες στη θρυλική «Νέα Εστία». Σε αυτές τις συνέχειες της νουβέλας, που συγκέντρωσαν σε έναν τόμο οι εκδόσεις Καστανιώτη, ο εννιάχρονος Εγκόρουσκα ετοιμάζεται να φοιτήσει σε ένα γυμνάσιο, μακριά από τη γενέτειρά του. Στα μισά του ταξιδιού, ο θείος του και ένας ιερέας που τον συνοδεύουν τον παραδίδουν σε ένα καραβάνι.
Εκεί γεννιέται αργά και σταθερά μια τύποις ενηλικίωση στον μικρό Εγκόρουσκα, ο οποίος, διά του Τσέχοφ, με όσα βλέπει και, κυρίως, με όσα φαντάζεται, ανατέμνει μια Ρωσία μεταξύ δύο αιώνων. Ο τιτάνας των ρωσικών γραμμάτων, με ήρωα ένα κατά τεκμήριο αθώο παιδί, που σαν σφουγγάρι απορροφά όσα βιώνει και με την εξημμένη του φαντασία φιλτράρει, βυθίζεται, με γλώσσα που κινείται μεταξύ ποίησης και πεζογραφίας, σε ό,τι αγάπησε περισσότερο στα έργα του: στους ανθρώπους, που ζουν γνωρίζοντας ότι θα πεθάνουν, και στη χώρα του, που νιώθει να πεθαίνει μαζί με όσα έχει στις πλάτες της φιλοξενήσει.
ΟΥΙΛΛΙΑΜ ΦΩΚΝΕΡ
Ο αχυρώνας φλέγεται
μτφρ., επίμ.: Γιάννης Παλαβός
εκδ. Κίχλη, σελ. 104
Θεωρήθηκε το καλύτερο διήγημα των αμερικανικών γραμμάτων του 20ού αιώνα. Γράφτηκε και ξαναγράφτηκε, εντάχθηκε στην αρχή της τριλογίας των Σνόουπς, ήταν να μη βρει θέση, αλλά τελικά μπήκε πρώτο στις «Collected stories» του 1950. Με την άγρια, μακρά και καταιγιστική μοντερνιστική γραφή των ’30s, ο Ουίλλιαμ Φώκνερ δημιουργεί τον δεκάχρονο με το παράξενο όνομα Συνταγματάρχης Σαρτόρις Σνόουπς και μέσω αυτού παραδίδει μια μικρή πυρηνική έκρηξη υψηλής λογοτεχνίας.
Στον αμερικανικό Νότο, όπου οι πρώην καταπιεσμένοι, πάμφτωχοι λευκοί αναλαμβάνουν χρήματα και εξουσία από την «παλιά» τάξη, το δεκάχρονο αγόρι συγκρούεται με τον βίαιο πατέρα του, τον ανήθικο και δίχως ίχνος λογικής και δικαιοσύνης ετσιθελικό καταπιεστή των πάντων, αλλά έρχεται και σε ρήξη με τον εαυτό του.
Το δίλημμα μεταξύ «άγριας έλξης του αίματος» και ανθρωπιστικών αξιών κατατρύχει τον Σάρτυ, διά του οποίου ο Φώκνερ γράφει ένα ακόμη μανιφέστο για τη χώρα και τους ανθρώπους της – ένα μανιφέστο για το πώς είναι να επιβιώνεις μέσα στο έγκλημα και την αδικία, βουτηγμένος στο δίλημμα «αίμα ή δικαιοσύνη».
ΤΖΑΚ ΚΕΡΟΥΑΚ
Δόκτωρ Σαξ
μτφρ.: Γ. – Ι. Μπαμπασάκης
εκδ. Πατάκη, σελ. 312
Λόουελ της Μασαχουσέτης, βορειοανατολικές ακτές των ΗΠΑ, δεκαετία του ’50. Ενας έφηβος ονόματι Τζακ, γαλλοκαναδικής καταγωγής, πνίγεται στους ξέφρενους ρυθμούς της μουσικής και του περιθωρίου, ενώ αδυνατεί να διαχωρίσει αυτό που βλέπει από αυτό που φαντάζεται. Είναι ο Τζακ Κέρουακ ή ο Τζακ Ντουλουόζ, ο ήρωας του «Δόκτορος Σαξ»; Είναι και τα δύο – είναι ένας μυθιστορηματικός ήρωας που είναι φτιαγμένος από την πραγματικότητα του δημιουργού του.
Γραμμένος, λες, με μιαν ανάσα, με τα γνώριμα γκάζια του Κέρουακ, με εγκιβωτισμένες αφηγήσεις και χωροχρονικά πηγαινέλα, ο «Δόκτωρ Σαξ» είναι μία ορισμένη Αμερική: η χώρα που σε ζαλίζει με τη μαζική της πραγματικότητα και, αν δεν έχεις γερά κρατήματα, σε καταπίνει, σε λιώνει. Ο Τζακ Ντουλουόζ έχει τα πλάσματα της φαντασίας του και τη δίψα που έχει κάθε έφηβος όταν έχει «όλη τη ζωή» μπροστά του. Ο «Δόκτωρ Σαξ» είναι το ημερολόγιο μιας επώδυνης μα τόσο πολλά υποσχόμενης εφηβείας που πάει να γίνει ενηλικίωση – «το καλύτερο βιβλίο που έχω γράψει ή που πρόκειται να γράψω», όπως είπε ο ίδιος ο Κέρουακ.