Iανουάριος, 1941, Γκέρλιτζ, Γερμανία. Στο γερμανικό στρατόπεδο αιχμαλώτων Stalag VIII-A, διοργανώνεται μια συναυλία από τον Γάλλο συνθέτη Ολιβιέ Μεσιάν (Olivier Messiaen, 1908-1992).
Ο στρατευμένος Μεσιάν είχε αιχμαλωτιστεί από τους Γερμανούς στο Βερντέν τον Μάιο του 1940. Στο στρατόπεδο, συναντά έναν βιολονίστα, έναν τσελίστα κι έναν κλαρινετίστα και αποφασίζει να γράψει κάτι γι’ αυτούς. Ετσι προέκυψε ένα κουαρτέτο (βιολί, τσέλο, κλαρινέτο – συν το πιάνο που έπαιζε ο Μεσιάν) το οποίο ερμήνευσαν μπροστά σε 5.000 αιχμαλώτους και Γερμανούς φρουρούς. «Το κρύο ήταν αφόρητο», έγραψε αργότερα ο Μεσιάν, «το Στάλαγκ είχε θαφτεί κάτω απ’ το χιόνι. Οι τέσσερις ερμηνευτές παίξαμε σε χαλασμένα όργανα. Το τσέλο του Ετιέν Πασκιέ είχε μόνον τρεις χορδές, τα πλήκτρα στο πιάνο μου κατέβαιναν αλλά δεν ανέβαιναν ξανά…».
Ωστόσο, το κοινό άκουσε τη μουσική απόλυτα προσηλωμένο, τόσο που ο Μεσιάν εντυπωσιάστηκε.
Ιούλιος 1518, Στρασβούργο. Μια γυναίκα, η φράου Τρόφεα, βγαίνει απ’ το σπίτι της. Η μέρα είναι ζεστή. Ξαφνικά, η γυναίκα αρχίζει να χορεύει στη μέση του δρόμου. Δεν υπάρχει μουσική, όμως η γυναίκα συνεχίζει να χορεύει. Για την ακρίβεια, συνέχισε να χορεύει επί μία εβδομάδα, χωρίς να διακόψει για φαγητό ή ύπνο, δίχως καν να βγάλει τα καταματωμένα παπούτσια της.
Προς το τέλος της πρώτης εβδομάδας προστέθηκαν άλλοι 34 κάτοικοι, οι οποίοι επίσης χόρευαν χωρίς μουσική. Μέσα σε ένα μήνα, οι χορευτές έγιναν 400. Κατά μέσον όρο, περί τους δεκαπέντε ανθρώπους άρχισαν να πεθαίνουν ημερησίως από την εξάντληση. Το φαινόμενο διήρκεσε τρεις μήνες. Οπως ανεξήγητα άρχισε, έτσι ανεξήγητα σταμάτησε και θεωρήθηκε (τότε) δαιμονική κατοχή, ακόμα και προάγγελος της Αποκάλυψης.
Μουσική μπορεί να μην παίχτηκε το μακρινό 1518, το κουαρτέτο του 1941 όμως θεωρείται από τα μουσικά αριστουργήματα του 20ού αιώνα (τον Δεκέμβριο του 2004, στην τοποθεσία του στρατοπέδου, το έργο ακούστηκε ξανά ζωντανά). Ο τίτλος του, «Κουαρτέτο για το Τέλος του Χρόνου», παραπέμπει σκόπιμα στην Αποκάλυψη: «Οτι χρόνος ουκέτι έσται, αλλ’ εν ταις ημέραις της φωνής του εβδόμου αγγέλου, όταν μέλλη σαλπίζειν, και ετελέσθη το μυστήριον του Θεού».
«Οτι χρόνος ουκέτι έσται»: ο Μεσιάν έκανε μουσική τον τρόμο του τέλους του χρόνου απαλύνοντας τη βασανιστική χρονική ροή των ανθρώπων που ζούνε μέσα σε συρματοπλέγματα, χτίζοντας μιαν υποβλητική ηχητική γέφυρα ανάμεσα σε θεολογικές και μουσικές έννοιες περί χρόνου.
Κάπως έτσι, το 1941, μια υπαρκτή μουσική ζέστανε χιλιάδες φυλακισμένους καταμεσής του παγετού. Το 1518, μια ανύπαρκτη, «αόρατη» μουσική οδήγησε εκατοντάδες ανθρώπους σε έναν ξέφρενο διονυσιασμό εν μέσω καύσωνα. Το 1941, τη μουσική την άκουσαν ψυχές που δοκιμάζονταν. Το 1518, την άκουσαν τα δοκιμαζόμενα σώματα. Και την άκουσαν έως θανάτου. Ισως διότι τη μουσική κάθε θνητός τη φέρει μέσα του και ίσως μόνον τότε έχει ένα απειροελάχιστο ψήγμα αθανασίας.