Φίλιπ Ροθ: «Εκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα…»

Φίλιπ Ροθ: «Εκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα…»

4' 27" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Γιατί αυτοί οι άνδρες μισούν τις γυναίκες;» ήταν ο τίτλος της περίφημης Village Voice τη δεκαετία του ’70 και συνοδευόταν από τις φωτογραφίες των Σολ Μπέλοου, Χένρι Μίλερ και Φίλιπ Ροθ. Οι πρώτοι δύο «έφυγαν» από τη ζωή πριν από χρόνια, ο Ροθ μόλις χθες, στα 85 του χρόνια. Η κατηγορία του μισογυνισμού τον συνόδευε σε όλη του τη συγγραφική πορεία, η οποία όμως ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς.

Ηταν με το τέταρτο βιβλίο του που χτύπησε φλέβα χρυσού: το μυθιστόρημα «Το σύνδρομο Πόρτνοϊ», τον χειμαρρώδη μονόλογο ενός νεαρού Αμερικανοεβραίου που κατατρύχεται από σύνδρομα αγάπης και μίσους προς τους γονείς του και σεξουαλικές εμμονές.

Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1969 και μέσα σε λίγα χρόνια είχε πουλήσει τρία εκατομμύρια αντίτυπα. Το 2008, σε μεγάλη εκδήλωση προς τιμήν του Ροθ στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, ένας παιδικός φίλος του συγγραφέα, ο Τζόελ Κόναροϊ, μου είχε εξομολογηθεί ότι «το 1969-70, οι πάντες στη Νέα Υόρκη, στο μετρό, στα πάρκα, όλοι διάβαζαν μανιωδώς αυτό το κίτρινο βιβλιαράκι – τον “Πόρτνοϊ”, και βέβαια όλοι ταύτιζαν τον Πόρτνοϊ με τον ίδιο τον Φιλ».

Ο Ροθ έχει ορκισμένους πιστούς, μα και φανατικούς πολέμιους. Στους τελευταίους συγκαταλέγεται, κατά τα φαινόμενα, η Σουηδική Ακαδημία του βραβείου Νομπέλ, η οποία του αρνήθηκε την ύψιστη λογοτεχνική τιμή ώς το τέλος. Ο μεγάλος κριτικός της λογοτεχνίας Χάρολντ Μπλουμ, θαυμαστής του έργου του Ροθ, έχει δηλώσει ότι τα μέλη της Σουηδικής Ακαδημίας «παραείναι politically correct για να βραβεύσουν ένα συγγραφέα που έχει χαρακτηριστεί Εβραίος αντισημίτης, μισογύνης, σεξιστής, βλάσφημος, βωμολόχος, πορνολαγνικός ομφαλοσκόπος».

Κατά τα άλλα, ο Ροθ έχει στην κατοχή του γύρω στα είκοσι πέντε βραβεία, μεταξύ αυτών, το Πούλιτζερ, δύο φορές έχει πάρει το National Book Award, τρεις φορές το PEN/Faulkner, μία φορά το ΡΕΝ/Bellow, η Γαλλία τον έχει τιμήσει δύο φορές, το 1998, σε εκδήλωση στον Λευκό Οίκο, ο πρόεδρος Κλίντον του παρέδωσε το National Medal of the Arts και το 2011 ο πρόεδρος Ομπάμα το Εθνικό Μετάλλιο των Ανθρωπιστικών Επιστημών. Ακόμα: Οταν οι New York Times οργάνωσαν δημοσκόπηση των κορυφαίων έργων αμερικανικής πεζογραφίας της τελευταίας 25ετίας, ο Ροθ είχε στη λίστα έξι μυθιστορήματα, ενώ ήταν ο τρίτος εν ζωή Αμερικανός συγγραφέας (μετά τους Μπέλοου και Γιουντόρα Ουέλτι) που είδε τα άπαντά του να εκδίδονται από τη Library of America, κορυφαίο θεσμό που τυπώνει σε οριστική μορφή τους μεγάλους της αμερικανικής λογοτεχνίας. Οσοι συγγραφείς εντάσσονται στη Library of America αποκτούν αυτομάτως το στάτους του «κλασικού».

Γεννημένος στο Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϊ το 1933, ο Ροθ ήταν ο μικρότερος γιος μιας δεμένης οικογένειας Αμερικανοεβραίων. Μέσα στη δεκαετία του ’50 δημοσίευσε τα πρώτα του διηγήματα. Ενα από αυτά θα συμπεριληφθεί στην ανθολογία «The Best American Short Stories of 1956». Τρία χρόνια αργότερα, θα έρθει το πρώτο του βιβλίο, «Αντίο, Κολόμπους», το οποίο θα αποσπάσει το National Book Award. Μαζί με αυτό θα έρθει ένας καταστροφικός πρώτος γάμος, καθώς επίσης οι επιθέσεις από ραββίνους, οι οποίες θα κορυφωθούν με τον «Πόρτνοϊ», οπότε βρέθηκε στο στόχαστρο (και) των φεμινιστριών. Ηταν πλέον «ένας Εβραίος που σιχαίνεται τον εαυτό του και βλέπει τις γυναίκες σαν ένα κομμάτι κρέας».

Εως το 1992 δίδαξε λογοτεχνία σε σημαντικά αμερικανικά πανεπιστήμια, ενώ από το 1974 έως το 1989 ανέλαβε υπεύθυνος σειράς στην Penguin «Συγγραφείς από την Aλλη Ευρώπη», συστήνοντας στο αμερικανικό κοινό τους Μίλαν Κούντερα, Ιβάν Κλίμα, Ντανίλο Κις, Μπρούνο Σουλτς κ.ά.

Το 1979 ξεκίνησε την τετραλογία του Νέιθαν Ζούκερμαν με το «Συγγραφέας φάντασμα». Το βιβλίο αφιέρωσε στην Αγγλίδα ηθοποιό Κλερ Μπλουμ, με την οποία θα συνάψει δεσμό που θα κρατήσει σχεδόν είκοσι χρόνια (τα τελευταία δύο έγγαμα), και ο οποίος θα λήξει με πρωτοβουλία του Ροθ, μετά όμως από απίστευτες παλινωδίες και δράματα, όπως περιγράφονται στην αυτοβιογραφία της Μπλουμ «Leaving a Doll’s House».

Μέσα στη δεκαετία του ’90 ο Ροθ θα πάρει φωτιά γράφοντας μερικά από τα κορυφαία έργα του, τα οποία, εκτός από υπαρξιακό, αποκτούν πλέον έντονα πολιτικο-ιστορικό χαρακτήρα: «Αμερικανικό ειδύλλιο» (με φόντο την Αμερική του Βιετνάμ), «Παντρεύτηκα έναν κομμουνιστή» (με φόντο την Αμερική του Μακάρθι), «Ανθρώπινο στίγμα» (με φόντο το σκάνδαλο Κλίντον-Λεβίνσκι και τη μανία της πολιτικής ορθότητας), «Το θέατρο του Σάμπαθ» (σπαρακτική ελεγεία πάνω στην ερωτική επιθυμία και τη φθορά), «Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής» (εφιαλτική εναλλακτική πολιτική φαντασία), «Πατρική κληρονομιά» (για την απώλεια του πατέρα του) κ.ά.

Σπάνια ένας σύγχρονος συγγραφέας συνδύασε τόσο δεξιοτεχνικά στη γραφή του μια σχεδόν προφορική αμεσότητα με μια εκλεπτυσμένη λογιοσύνη, καθώς επίσης και το τραγικό αίσθημα της ζωής με την κωμωδία, ακόμη και τη γελοιότητά της. Είναι εκπληκτικό ότι μπορεί να μιλάει για το Νιούαρκ της δεκαετίας του ’40, για εβραϊκές οικογένειες και αμερικανικά σύνδρομα και όλο αυτό να ενέχει μιαν οικουμενικότητα.

Ο Ροθ πέθανε από καρδιακή ανεπάρκεια, ο τελευταίος της οικογένειάς του. Δεν έκανε παιδιά. Αφησε όμως περίπου τριάντα βιβλία, τεκμήριο αυτού που έλεγε «έκανα ό,τι καλύτερο μπορούσα με τις δυνάμεις που διέθετα».

Κυκλοφορούν στα ελληνικά

Οσα βιβλία του Φίλιπ Ροθ έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά κυκλοφορούν από τις εκδόσεις «Πόλις». Δημοσιεύουμε μια ενδεικτική επιλογή. Η χρονολογία που αναγράφεται είναι η ημερομηνία της ελληνικής έκδοσης και όχι του πρωτοτύπου.

• Ζούγκερμαν Δεσμώτης, 2004

• Η Συνωμοσία εναντίον της Αμερικής, 2007

• Ο καθηγητής του πόθου, 2010

• Αγανάκτηση, 2010

• Καθένας, 2010

• Νέμεσις, 2011

• Το ζώο που ξεψυχά, 2012

• Αντίο Κολόμπους, 2013

• Το ανθρώπινο στίγμα, 2013

• Το σύνδρομο Πορτνόι, 2013

• Αμερικανικό Ειδύλλιο, 2013

• Παντρεύτηκα έναν κομμουνιστή, 2013

• Η Ταπείνωση, 2013

• Πατρική Κληρονομιά, 2013

• Το θέατρο του Σάμπαθ, 2013

• Αντιζωή, 2016

• Τα Γεγονότα, 2017

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή