«Το μόνο πράγμα που μου αρέσει πραγματικά στα social media είναι το Twitter του τραγουδιστή των Oasis, Λίαμ Γκάλαχερ – είναι αξιοσημείωτα ανόητο και την ίδια στιγμή εκπληκτικό». Αυτό μου εκμυστηρεύεται σε email ο δηκτικός συγγραφέας του σατιρικού μυθιστορήματος με τον προβοκατόρικο τίτλο «Μισώ το Ιντερνετ» (εκδ. We Heard You Like Books, δεν έχει ακόμα μεταφραστεί στα ελληνικά).
Το μυθιστόρημα που υπογράφεται από τον Τζάρετ Κόμπεκ είναι μια ανελέητη παρωδία της Σίλικον Βάλεϊ, ένα εκκεντρικό αφήγημα για τη σύγχρονη Αμερική που κυκλοφόρησε ως αυτοέκδοση το 2016 κι έκτοτε, έχει ακολουθήσει μια αξιοσημείωτη πορεία τόσο σε πωλήσεις όσο και σε κριτικές. Στις σελίδες του παρελαύνουν οι πρωταγωνιστές της καλπάζουσας τεχνολογικής επανάστασης, μ’ έναν τρόπο βέβηλο και καυστικό. Η ηρωίδα του βιβλίου, η καλλιτέχνιδα Αντελιν, προσπαθεί να τα βγάλει πέρα σ’ έναν «υπερρεαλιστικό» κόσμο που την αντιμετωπίζει διαρκώς ως αντικείμενο εκμετάλλευσης και κυριαρχείται από επιτυχημένους νάρκισσους, από μια χούφτα άπληστων εταιρειών, κι απ’ τη CIA, που χρηματοδοτεί την «καλή λογοτεχνία» του κράτους των ΗΠΑ.
Ο τουρκικής καταγωγής Κόμπεκ ζει στην Καλιφόρνια, αλλά παρότι μισεί το Ιντερνετ, το χρησιμοποιεί, έστω επιλεκτικά, καθώς «κανείς μας δεν μπορεί στην πραγματικότητα να αποδράσει απ’ αυτό».
«Αν το Ιντερνετ είναι πραγματικά καλό σε κάτι», μου γράφει, «αυτό είναι στο να μας υπενθυμίζει ότι είμαστε όλοι απαίσιοι. Θα έλεγα επίσης ότι η τεχνολογία έχει την ικανότητα να διαμορφώνει τις περσόνες των ανθρώπων στη χειρότερη δυνατή μορφή τους. Μπορώ να ανάψω τον υπολογιστή μου, να μπω στο Ιντερνετ, και το 95% των ανθρώπων με το οποίο θα έχω κάποια διάδραση να είναι απλά απαίσιο. Αν συναντούσα τους ίδιους ανθρώπους στη φυσική ζωή, οι περισσότεροι απ’ αυτούς θα ήταν, το λιγότερο, ανεκτοί. Είναι σπάνιο να συναντάς κατά πρόσωπο ανθρώπους και να σκέφτεσαι ότι είναι ανυπόφοροι. Στη ζωή μου έχω συναντήσει μόνο πέντε πραγματικά κι αυθεντικά απαίσιους ανθρώπους – κι οι περισσότεροι απ’ αυτούς ήταν διάσημοι».
«Η τεχνολογία έχει την ικανότητα να διαμορφώνει τις περσόνες των ανθρώπων στη χειρότερη δυνατή μορφή τους», λέει ο Τζάρετ Κόμπεκ.
Ωστόσο, πολλοί δημιουργικοί άνθρωποι κάνουν χρήση των υπηρεσιών του Ιντερνετ για να προωθούν τη δουλειά τους, τον προκαλώ. «Είναι σημαντικό να κάνουμε τη διάκριση μεταξύ της δημιουργικότητας και των πραγμάτων που κάνουν οι άνθρωποι στα social media», επισημαίνει. «Δεν εννοώ ότι αδυνατούν τα social media να φιλοξενήσουν τη δημιουργικότητα, αλλά ότι δεν είναι ο αποκλειστικός χώρος γι’ αυτήν, κι ότι αν δεν είναι κάποιος πολύ τυχερός ή χαρισματικός (κι αυτά τα δύο μπορεί να είναι το ίδιο πράγμα), είναι απίθανο να βιοποριστεί απ’ τις προσπάθειες που κάνει στα social media. Για κάθε ιστορία επιτυχίας ενός ανθρώπου που βιοπορίζεται απ’ το Twitter, υπάρχουν περίπου 100.000 άνθρωποι που δεν τα καταφέρνουν. Αλλά ναι, υπάρχουν ακόμα τρόποι να είναι κάποιος δημιουργικός, να μην είναι στα social media, και να βιοπορίζεται. Εβγαλα απίστευτα πολλά χρήματα από το “I hate the internet”, και δεν ήμουν στα social media».
«Το βιβλίο μου θέτει ένα μόνο μέρος του προβλήματος: εστιάζοντας στο Διαδίκτυο, αφήνει την εντύπωση ότι υπάρχει κάποιος τόπος ελευθερίας έκφρασης στην Αμερική που δεν είναι ιδιοκτησία πολυεθνικών», τονίζει ο Κόμπεκ. «Κι αυτό, στην πραγματικότητα, δεν είναι αλήθεια. Το βιβλίο εκδόθηκε ανεξάρτητα, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Μεγάλη Βρετανία, πράγμα που θα έπρεπε να το ανοσοποιεί απ’ το οικοσύστημα της έκφρασης που ανήκει στις πολυεθνικές, αλλά η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι διαβάζουν άρθρα για το βιβλίο παρά το ίδιο το βιβλίο, κι αυτά τα άρθρα ανήκουν σε ιστοσελίδες και εφημερίδες που ανήκουν σ’ αυτούς τους απαίσιους μεγαλοεκδότες. Κι αν από τύχη δεν γινόταν αυτό, τότε αυτά τα άρθρα θα ήταν το πρόσχημα για να τρέχουν διαφημίσεις προϊόντων των ίδιων εταιρειών, ή των διαφημιστικών που ανήκουν στους ανθρώπους τους οποίους το μυθιστόρημα αποπειράθηκε να κριτικάρει. Είπα πριν ότι έβγαλα πολλά χρήματα απ’ το βιβλίο, να το πάω παρακάτω; Το βιβλίο έβγαλε περισσότερα χρήματα για τους στόχους της κριτικής του απ’ ό,τι έβγαλε για μένα».
Το μυθιστόρημα είναι μια ανελέητη παρωδία της Σίλικον Βάλεϊ, ένα εκκεντρικό αφήγημα για τη σύγχρονη Αμερική.
Τέλος, τον ρωτώ για το χιούμορ και τη σχέση του με την ενδυνάμωσή μας. «Υπάρχει ένας όρος στα αγγλικά» μου λέει, «το “χιούμορ της κρεμάλας”, που χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να περιγράψουμε ανθρώπους που ενώ γνωρίζουν ότι θα κρεμαστούν, έχουν μεγάλα κέφια. Αν οι άτιμοι πρόκειται να σε σκοτώσουν, τότε έχεις δύο επιλογές: μπορείς είτε να κλαις και να θρηνείς κι έτσι να ξοδέψεις τις τελευταίες σου στιγμές στη δυστυχία, ή μπορείς να γελάσεις με την κατάσταση αφού σε κάθε περίπτωση, θα πεθάνεις. Πρέπει κανείς να προσπαθεί να αρπάξει στιγμές χαράς, όπου αυτές είναι πιθανές».
* Ο κ. Μανώλης Ανδριωτάκης είναι συγγραφέας. Το τελευταίο βιβλίο του «Ο αλγόριθμος της Σοφίας, για χρήστες εξυπνότερους από τις συσκευές τους» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κριτική.