«Αστυγραφία» τιτλοφορείται το αυτοβιογραφικό πόνημα του Στράτη Στρατήγη, που θα κυκλοφορήσει εντός ολίγων ημερών από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος, με υπότιτλο «Η ζωή μου, η Αθήνα, η πολιτική». Παράξενος τίτλος; Οχι και τόσο. Οπως εύστοχα αναφέρεται στο δελτίο Τύπου του βιβλίου, «μια ιστορία λιγότερο ειπωμένη μετά το 1945 είναι η ιστορία του Ελληνα αστού». Οντως, ο υπό έκδοσιν τόμος είναι η αφήγηση ενός «βέρου αστού και οπαδού της αστικής ταυτότητας». Ενός γνήσιου Αθηναίου, γεννημένου το 1933, μόνιμου κάτοικου ανάμεσα Λυκαβηττό και Ακρόπολη, καταξιωμένου νομικού και πολιτικού, ο οποίος έζησε από κοντά κρίσιμες στιγμές της πολιτικής και κοινωνικής ζωής της χώρας. Η «Κ» προδημοσιεύει απόσπασμα από το βιβλίο, από τις ημέρες της πτώσης της δικτατορίας και της επιστροφής του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Το βιβλίο εντάσσεται στη σειρά «Σύγχρονη Ιστορία» των εκδόσεων Παπαδόπουλος που διευθύνει η καθηγήτρια Κωνσταντίνα Μπότσιου.
Προδημοσίευση
«Οταν μάθαμε ότι ο Καραμανλής θα έφθανε το ίδιο βράδυ με το αεροπλάνο του Γάλλου προέδρου της δημοκρατίας Ζισκάρ ντ’ Εστέν, βγήκαμε και στηθήκαμε, αργά το απόγευμα, στο πεζοδρόμιο μπροστά στη Γαλλική Πρεσβεία, μαζί με όσους είχαν και αυτοί μάθει τα καλά νέα και άρχισαν να μαζεύονται γύρω από τη Βουλή. Το τι έγινε μετά είναι γνωστό. Οσοι έζησαν τα γεγονότα αυτά δεν θα ξεχάσουν ποτέ τις συνταρακτικές στιγμές τους. Μαζί την αγωνία για την τελική πτώση της επτάχρονης Δικτατορίας και τη γενική ανάταση για τον σχηματισμό πολιτικής κυβέρνησης. Μείναμε όλοι στους δρόμους τραγουδώντας, ζητωκραυγάζοντας και ανεμίζοντας ελληνικές σημαίες μέχρι το ξημέρωμα, πραγματική λαοθάλασσα.
Παρόμοιο γεγονός είχαμε να ζήσουμε εμείς οι μεγαλύτεροι από τις 12 και 13 Οκτωβρίου 1944, όταν έφευγαν οι Γερμανοί από την Αθήνα. Νωρίτερα, είχαμε κάνει μια τεράστια «γκάφα». Μόλις ακούσαμε ότι επέστρεφε ο Καραμανλής, τρέξαμε χαρούμενοι να αναγγείλουμε τα χαρμόσυνα νέα στον θείο της Αμαλίας Παναγιώτη Κανελλόπουλο, στο σπίτι του στην Ξενοκράτους. Ηταν εκεί με φίλους και μερικούς πρώην υπουργούς της ΕΡΕ, μεταξύ των οποίων και ο Παναγής Παπαληγούρας. Μόλις είχαν ακούσει και αυτοί το νέο και ήταν μάλλον συνοφρυωμένοι. Λόγω Γεωργίου Μαύρου, είχαν χάσει την ευκαιρία να σχηματίσουν την πρώτη μεταδικτατορική κυβέρνηση. Ιδιαίτερα δύσθυμος ήταν ο Παπαληγούρας, ο οποίος περπατούσε νευριασμένα στο διαμέρισμα, γνωρίζοντας ενδεχομένως ότι για κάποιο λόγο οι σχέσεις του με τον Καραμανλή δεν ήταν οι καλύτερες εκείνη την περίοδο. Πράγματι, στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας το υπουργείο Συντονισμού ανέλαβε ο Ξενοφών Ζολώτας και των Οικονομικών ο Γιάγκος Πεσμαζόγλου. Ο Παπαληγούρας, εξαίρετος και αποτελεσματικός όπως ήταν πάντα, ανέλαβε υπουργός Συντονισμού αργότερα στην κυβέρνηση που προέκυψε μετά τις πρώτες μεταδικτατορικές εκλογές στις 17 Νοεμβρίου 1974, και παρέμεινε μέχρι το 1977, οπότε έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Ελλάδας με την ΕΟΚ. (…)
Πριν από την άφιξη του Καραμανλή και μετά την πρώτη τουρκική εισβολή στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου είχε ήδη συγκληθεί στη Γενεύη σύσκεψη των εμπλεκομένων στο Κυπριακό υπουργών Εξωτερικών Αγγλίας, Ελλάδας και Τουρκίας. Την Ελλάδα εκπροσώπησε ακόμη ο τελευταίος υπουργός Εξωτερικών της τελευταίας χουντικής κυβέρνησης Ανδρουτσοπούλου, ο Σπυρίδων Τετενές. Τον Αύγουστο συνεκλήθη νέα σύσκεψη, η λεγόμενη «Γενεύη ΙΙ», στην οποία την Ελλάδα εκπροσώπησε ο Γεώργιος Μαύρος, υπουργός Εξωτερικών πια. Η αποτυχία της να αποτρέψει τον αιματηρότερο «Αττίλα 2», που ακολούθησε, ανάγκασε τον Καραμανλή να συγκαλέσει Πολεμικό Συμβούλιο στις 14 Αυγούστου 1974 στις 6 το πρωί στο Πεντάγωνο. Αφού πρώτα διαπιστώθηκε η αδυναμία να αντιμετωπισθεί επιχειρησιακά η τουρκική προέλαση στην Κύπρο από την Κρήτη, αποφασίστηκε η έξοδος της Ελλάδας από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ. Ολα αυτά αναζωπύρωσαν και πάλι ελπίδες σε χουντικούς στο στράτευμα, να ανατρέψουν τη δημοκρατική κυβέρνηση. Το γεγονός ότι στο Ναυτικό οι αξιωματικοί του Κινήματος του 1973 είχαν αντικαταστήσει στον Ναύσταθμο τους κυβερνήτες των αντιτορπιλικών και ότι η Αεροπορία στήριζε την κυβέρνηση ματαίωσε τα σχέδιά τους. Με εντολή του Καραμανλή είχαν επίσης αντικατασταθεί στις 19 Αυγούστου 1974 οι τότε αρχηγοί στον Στρατό, στρατηγοί Γρηγόριος Μπονάνος και Ανδρέας Γαλατσάνος, με τους Διονύσιο Αρμπούζη και Κωνσταντίνο Μπράβο. Για μερικές ημέρες χρειάστηκε ο Καραμανλής και πολλά μέλη της κυβέρνησης να κοιμηθούν σε άγνωστα μέρη για να μη συλληφθούν, όπως είχε συμβεί με τους πολιτικούς το 1967.
Στις αρχές Σεπτεμβρίου 1974, τα πράγματα είχαν κάπως ηρεμήσει. Συνεχίζαμε να μένουμε με την Ελένη στη Βάρκιζα απ’ όπου πήγαινα με το υπηρεσιακό αυτοκίνητο στον Πειραιά, καθώς είχα αναλάβει τότε γενικός γραμματεύς στο υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας (ΥΕΝ) τότε. Το πρωί της Παρασκευής 6 Σεπτεμβρίου 1974, η Ελένη αισθάνθηκε πρόωρα τους πόνους του τοκετού. Μετά από μια επεισοδιακή και αγωνιώδη για εμάς επιχείρηση επιστροφής από διακοπές του γυναικολόγου της Νώντα με την Αμαλία, γεννήθηκε φυσιολογικά στο μαιευτήριο Λητώ, υγιέστατη αλλά λιποβαρής, η κόρη μας. Μετά από ολιγοήμερη παραμονή εκεί, κυρίως για να αποκτήσει βάρος, την παραλάβαμε και την πήγαμε στη νέα κατοικία μας μετά τη Διδότου, στην οδό Λουκιανού 16 στο Κολωνάκι, σε ένα διαμέρισμα του 6ου ορόφου. Στη βάπτισή της, την άνοιξη του 1975 με νονά την Αιμιλία Γερουλάνου, η Ελένη πρόσθεσε στο όνομα της μητέρας μου Δέσποινας και το Αμαλία, προς τιμήν της φίλης και προτύπου της, της απόλυτης Κυρίας με κεφαλαίο «Κ» της μεταπολεμικής αστικής Αθήνας, Αμαλίας Κανελλοπούλου-Μεγαπάνου.»