TREVANIAN
H Λεωφόρος
μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ
εκδ. Πόλις, σελ. 437
Και μόνον η ιστορία του συγγραφέα αρκεί για να ξεκινήσει το μυστήριο. Ο λόγος για το αστυνομικό μυθιστόρημα «Η Λεωφόρος» που μόλις κυκλοφόρησε από τη σειρά νουάρ των εκδόσεων Πόλις. Ποιος ακριβώς είναι ο Trevanian, αυτός ο συγγραφέας που τείνει να γίνει μύθος;
Το όνομα Τρεβάνιαν είναι ένα από τα πολλά φιλολογικά ψευδώνυμα του Rodney William Whitaker (1931 – 2005). Υπήρξε διδάκτορας των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και διετέλεσε επί πολλά χρόνια καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Οστιν. Αυτός ο εξαιρετικός ευπώλητος συγγραφέας, του οποίου τουλάχιστον τα πέντε πρώτα μυθιστορήματα πούλησαν πολλά εκατομμύρια αντίτυπα (1972 -1983), υπήρξε μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση των γραμμάτων. Το ταλέντο του αναμφισβήτητο –τον περιέγραφαν ως «τον μοναδικό συγγραφέα ιστοριών για βιβλία τσέπης των αεροδρομίων, που συγκρίνεται με τον Ζολά, τον Φλέμινγκ, τον Πόου και τον Τσόσερ»–, και επίσης κοινώς ομολογημένη η αδιαφορία του για τη δημοσιότητα. Δεν έδινε ποτέ συνεντεύξεις και η πραγματική του ταυτότητα έμεινε μυστική έως το 1998. Λένε ότι η επιλογή του ψευδωνύμου ανήκει στη σύζυγό του, αν και ο ίδιος δεν έπαψε ποτέ να δημιουργεί διαφορετικά φιλολογικά alter ego του εμπνευσμένα από το είδος του εκάστοτε μυθιστορήματος που έγραφε (θρίλερ, γουέστερν ή αστυνομικό).
Η «Λεωφόρος», γραμμένη το 1979, ήταν το τρίτο του βιβλίο. Εξαιτίας του οι θαυμαστές του ξαφνιάστηκαν, ιδίως εκείνοι που τον αγαπούσαν για την καταιγιστική αλλά όχι πολύ απαιτητική πλοκή των ιστοριών του. Το μυθιστόρημα μπήκε μεν στη λίστα των μπεστ σέλερ, αλλά, όπως έλεγε ο ίδιος, «εξαιτίας της αυστηρής δομής του, που αναλογεί σε ένα πραγματικό μυθιστόρημα μολονότι υπηρετεί ένα λαϊκό είδος –σ.σ.: το αστυνομικό–, υπήρξε ένα αρκετό πολύπλοκο βιβλίο για τον μέσο Αμερικανό αναγνώστη». Ομως στην Ευρώπη πήγε πολύ καλά, και μάλιστα στη Γαλλία ένας κριτικός το χαρακτήρισε «μια ιστορία που τη συνέλαβε ο Σιμενόν και τη διηγήθηκε ο Μπαλζάκ».
Ο μέσος αναγνώστης όντως μπορεί να ξαφνιαστεί αν αναζητεί στη «Λεωφόρο» μόνον την αστυνομική περιπέτεια. Στην ουσία, το μυθιστόρημα μιλάει για το πένθος και τη δυσκολία των ανδρών να το βιώσουν και να εκφράσουν. Ο Τρεβάνιαν δημιουργεί έναν πρωτότυπο λογοτεχνικό χαρακτήρα, τον υπαστυνόμο Λαπουάντ, που είναι πρόδρομος όλων εκείνων των ζόρικων, ιδεαλιστών γερο-παράξενων αστυνομικών που στα επόμενα χρόνια έμελλε να κατακλείσουν τη λογοτεχνία και τον κινηματογράφο. Ο Λαπουάντ δεν είναι πολιτικά ορθός στη συμπεριφορά του προς τους συναδέλφους του και τους παρανόμους. Ωστόσο ξέρει τη Λεωφόρο, την κακόφημη, υποβαθμισμένη γειτονιά που αποτελεί την επικράτειά του, και τη νοιάζεται σαν αυστηρός αλλά δίκαιος κριτής. Είναι ο φύλακας της τάξης και της μνήμης άλλων κοινωνιών και άλλων εποχών, και κυβερνά με σιδερένια πυγμή.
Η δράση τοποθετείται στο Μόντρεαλ, μια πόλη που δεν έχει απασχολήσει συχνά τους συγγραφείς αστυνομικής λογοτεχνίας. Ωστόσο ο συγγραφέας είχε τους λόγους του να ενδιαφερθεί για αυτήν, που τη δεκαετία του ’70 μεταμορφώνεται από Γη της Επαγγελίας για τους μετανάστες σε μια δυναμικά αναπτυσσόμενη μεγαλούπολη. Από εκεί καταγόταν ο γαλλοϊνδιάνικος κλάδος της οικογένειάς του, και Γαλλοκαναδός με ινδιάνικο αίμα στις φλέβες του είναι και ο Λαπουάντ. Κάθε βράδυ, στην τελευταία βόλτα του στη γειτονιά ο Λαπουάντ χαιρετά τους ανθρώπους του, νοικοκυραίους, αστέγους, ναρκομανείς, πόρνες, κλεφτρόνια σε όλες της γλώσσες της Ευρώπης. Οι επιθυμίες και τα τραύματα που κουβαλούν στη νέα τους πατρίδα υφαίνουν το μοτίβο αυτής της καλοδουλεμένης, ρεαλιστικής, ανθρωποκεντρικής αστυνομικής ιστορίας.