JASON STANLEY
Πώς λειτουργεί ο φασισμός
μτφρ. Γιώργος Μπαρουξής
εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 240
Αν περιμένουμε να δούμε τα θύματα να συσσωρεύονται και τις κοινωνίες να καταρρέουν και να καταστρέφονται για να αποφασίσουμε αν ταιριάζει σε έναν ηγέτη ο ορισμός του «φασίστα» τότε είναι πολύ αργά για δάκρυα. Αντίθετα, πρέπει να τολμούμε και να επεμβαίνουμε έγκαιρα χωρίς να διστάζουμε να χρησιμοποιήσουμε ακραίες λέξεις, όπως «φασίστας», προκειμένου να αφυπνιστούν οι εφησυχασμένοι και όσοι δεν θέλουν να πιστέψουν ότι κάτι σάπιο εξελίσσεται γύρω τους. Πρέπει να τολμούμε και να προκαλούμε για να μη συνηθίσουμε την έκπτωση και την κατρακύλα, για να αποφύγουμε την εδραίωση ενός κλίματος κανονικότητας, που είναι η κυριότερη προϋπόθεση για να ριζώσει ένα ολοκληρωτικό καθεστώς και να στραγγαλίσει τη δημοκρατία, τις ελευθερίες, την ηθική και τις ουμανιστικές αρχές του δυτικού πολιτισμού. Ολα τα παραπάνω πιστεύει ο καθηγητής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου του Γέιλ, Τζέισον Στάνλεϊ, ο οποίος όχι μόνο δεν δίστασε να αποκαλέσει τον Τραμπ «φασίστα», αλλά έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «How Fascism Works: The Politics of Us and Them» που κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά με τον τίτλο «Πώς λειτουργεί ο φασισμός».
Ορισμένοι κριτικοί έγραψαν στον αμερικανικό Τύπο ότι «το παρακάνει». Πώς είναι δυνατόν να βάζει στο ίδιο σακί τον Τραμπ, τον ηγέτη της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν και τον Χίτλερ; Ο ίδιος υπεραμύνεται της επιλογής του λέγοντας ότι αυτό που μοιάζει με «υπερβολή» είναι μια σειρήνα συναγερμού προτού απλωθεί η φωτιά.
Οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης» επισήμαναν ότι η τοποθέτηση του Τραμπ μέσα σε ένα ερμηνευτικό πλαίσιο ολοκληρωτισμού συμβάλλει καθοριστικά για να αναδειχθούν κοινές αναφορές και ομοιότητες με καθεστώτα που έχουν απειλήσει και στιγματίσει την ανθρωπότητα. Για παράδειγμα, ο Τραμπ, όπως και άλλοι ηγέτες στο παρελθόν που διολίσθησαν στον φασισμό, ήλθε στην εξουσία κατηγορώντας τους διεφθαρμένους πολιτικούς μόνο και μόνο για να εισάγει ο ίδιος χωρίς κανένα δισταγμό πρωτοφανή νέα ήθη (πού ακούστηκε ο πρόεδρος των ΗΠΑ να αρνείται να δημοσιεύσει τις φορολογικές δηλώσεις του ενώ παραμένει επιχειρηματίας, με τα παιδιά του να είναι ταυτόχρονα business executives και σύμβουλοι στον Λευκό Οίκο;).
Ο Στάνλεϊ επισημαίνει ότι για τον φασίστα η έννοια της διαφθοράς δεν είναι οικονομική, είναι κυρίως ηθική και ψυχολογική και αφορά τη φθορά αυτού που ο ίδιος και οι οπαδοί του θεωρούν παραδοσιακή τάξη πραγμάτων. Για τον φασίστα η παραδοσιακή τάξη πραγμάτων απειλείται από τους φιλελεύθερους, από τις γυναίκες, από τους μετανάστες, από όσους τολμούν να συζητούν για την ταυτότητα φύλου και όχι από όσους κλέβουν την εφορία ή νταραβερίζονται με τη μαφία. Τελικά, πέρα από αντίδραση στην ανισότητα, είναι η αναβίωση του φασισμού μια κραυγή της πατριαρχίας; Το ερώτημα είναι ανοιχτό και το βιβλίο αυτό προσφέρεται ως έναυσμα για δημιουργική σκέψη.