ΣΠΥΡΙΔΩΝ Κ. ΒΟΛΤΕΑΣ
«Βιοηθικά ζητήματα του τέλους της ζωής»
εκδ. Παπαζήση, σελ. 300
«Στην άσκηση του ιατρικού λειτουργήματος, όταν πρέπει να ληφθούν άμεσα αποφάσεις που αφορούν τη ζωή και τον θάνατο ενός ασθενούς, είναι πολύ συχνό ο ιατρός να είναι εντελώς μόνος, με μόνη συμπαραστάτιδα τη συνείδησή του», γράφει ο Σπύρος Βολτέας στην τελευταία παράγραφο του βιβλίου του «Βιοηθικά διλήμματα του τέλους της ζωής». Αν και γραμμένο μέσα από τη σοβαρή, ψύχραιμη και αποστασιοποιημένη οπτική του μελετητή, το κείμενο αφήνει ελάχιστες αμφιβολίες στον αναγνώστη ότι αποτελεί καρπό της προσπάθειας ενός ανθρώπου να βρει θεωρητικές απαντήσεις σε πολύ προσωπικούς του προβληματισμούς: εκτός από μεταπτυχιακός φοιτητής ορθόδοξης θεολογίας, ο συγγραφέας τυχαίνει να είναι διευθυντής χειρουργικού τμήματος ΕΣΥ στο Ιπποκράτειο, και τα διλήμματα που περιγράφει στο βιβλίο του είναι προφανώς βγαλμένα μέσα από τη σκληρή καθημερινότητα του χειρουργού. Το γεγονός αυτό προσδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στη θέση του ότι «οι ιατροί και το λοιπό νοσηλευτικό και παραϊατρικό προσωπικό θα έπρεπε να εφοδιάζονται με τις βασικές έστω βιοηθικές, θεολογικές και ψυχολογικές γνώσεις πάνω στο κορυφαίο θέμα του θανάτου, ώστε να… προσφέρουν τη βέλτιστη ολοκληρωμένη θεραπεία στον συνάνθρωπο χωρίς αυτοσχεδιασμούς, ευκαιριακές αποφάσεις ή ενοχές».
Με τη συγκεκριμένη μελέτη, ο Σπύρος Βολτέας αναζητεί κοινές αναφορές ανάμεσα στα διδάγματα της χριστιανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και των κοσμικών βιοηθικών αρχών που σχετίζονται με την προσέγγιση των ασθενών τελικού σταδίου. Σε ορισμένα ζητήματα, η σύγχρονη Εκκλησία έχει αναθεωρήσει τις θέσεις της και εναρμονίζεται με την ιατρική δεοντολογία – για παράδειγμα, δεν εναντιώνεται στη χορήγηση αναλγητικών φαρμάκων, την οποία εντάσσει στο πλαίσιο της φιλανθρωπίας. Αντίθετα, το δικαίωμα του ασθενούς να αρνηθεί μία θεραπεία που απλώς παρατείνει την ταλαιπωρία του ή να δώσει εντολή μη ανάνηψης είναι πιο αμφιλεγόμενο, από θεολογικής σκοπιάς, αφού ο τερματισμός της ζωής ή η επίσπευση του θανάτου θεωρούνται ύβρις από την Εκκλησία. Ο συγγραφέας καταθέτει τις δικές του προτάσεις για τον συγκερασμό ιατρικής και θεολογικής προσέγγισης, όπου αυτό είναι δυνατόν, με απώτερο στόχο την πιο αποτελεσματική ανακούφιση της προθανάτιας οδύνης. Παράλληλα, εκφράζει τους προβληματισμούς του σχετικά με τις διάφορες μορφές ευθανασίας, που, παρότι είναι πλέον νόμιμες σε ορισμένα κράτη, είναι αδύνατον να γίνουν αποδεκτές από τις περισσότερες θρησκείες.