Μπέργκμαν: Ενας αιώνας ***
ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ (2018)
Σκηνοθεσία: Μάργκαρετ φον Τρότα
Εμφανίζονται: Ινγκμαρ Μπέργκμαν, Λιβ Ούλμαν, Ολιβιέ Ασαγιάς
Εκατό χρόνια μετά τη γέννηση του Ινγκμαρ Μπέργκμαν, η σκηνοθέτις Μάργκαρετ φον Τρότα επιχειρεί να δημιουργήσει ένα πλήρες πορτρέτο του μεγάλου Σουηδού auter, ο οποίος επηρέασε περισσότερο ίσως από οποιονδήποτε άλλο, τους σύγχρονους κινηματογραφιστές. Η ματιά της αφορά φυσικά το έργο του Μπέργκμαν (ιδέες, τεχνικές, θέματα κ.ο.κ.) αλλά και τη μοναδική προσωπικότητα, η οποία βρίσκεται πίσω του. Παράλληλα, μιλά με συνεργάτες του, συγγενείς και συναδέλφους που αισθάνονται κομμάτι της κληρονομιάς του.
Το ευχάριστο στο ντοκιμαντέρ της Φον Τρότα είναι πως δεν ξεκινά μια κλασική βιογραφία, προκειμένου να μας παραθέσει την πορεία του Μπέργκμαν με χρονολογική σειρά. Αντιθέτως, το κάνει μέσα από τις ταινίες, αρχίζοντας με την εμβληματική «Εβδομη σφραγίδα» και εξηγώντας πώς εκείνος σχεδίασε και εκτέλεσε, για παράδειγμα, την εκπληκτική σκηνή της παραλίας. Το ίδιο συνεχίζεται με φιλμ όπως οι «Αγριες φράουλες», «Ερωτες χωρίς φραγμό», «Φθινοπωρινή σονάτα», «Φάνι και Αλέξανδρος» κ.ά., τα οποία γίνονται καθρέφτες διαφορετικών όψεων μιας ενιαίας κινηματογραφικής φιλοσοφίας.
Το ενιαίο βέβαια δεν σημαίνει και αμετάβλητο. Το ντοκιμαντέρ δίνει ιδιαίτερη σημασία στον τρόπο με τον οποίο εξελίσσονται τα βασικά θέματα του Μπέργκμαν με το πέρασμα του χρόνου, διαχωρίζοντας όχι ακριβώς με τον απόλυτο τρόπο που συνήθως το κάνει η έρευνα, αλλά θεωρώντας τις αλλαγές –και ειδικά την κεντρική μετάβαση από τον Θεό στον άνθρωπο– μέρος μιας πολύ σταδιακής διαδικασίας. Πάνω σε αυτά μιλούν και άλλοι δημιουργοί του σινεμά σαν τον Γάλλο σκηνοθέτη Ολιβιέ Ασαγιάς, ενώ πιο προσωπική είναι η οπτική της Λιβ Ούλμαν, μητέρας και ενός από τα (αρκετά) παιδιά του Μπέργκμαν.
Οι γυναίκες
Γενικώς η δημιουργός της ταινίας δίνει ιδιαίτερη βάση στην επαγγελματική σχέση του Μπέργκμαν με τις γυναίκες: «Ενα βασικό στοιχείο που επανέρχεται συνέχεια του Μπέργκμαν είναι το γεγονός ότι οι γυναίκες έχουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Θα δώσω ιδιαίτερη προσοχή στους πολλούς γυναικείους χαρακτήρες του έργου του, καθώς πάντα επέλεγε τις ομορφότερες και τις καλύτερες γυναίκες ηθοποιούς της Σουηδίας: Εύα Ντάλμπεκ, Χάριετ Αντερσον, Μπίμπι Αντερσον, Ινγκριντ Τούλιν, Γκούνελ Λίντμπλομ, Λιβ Ούλμαν και Λένα Ολιν. Μίλησα με την Γκούνελ Λίντμπλομ και τη Λιβ Ούλμαν όχι μόνο για τη συνεργασία τους με τον Μπέργκμαν, αλλά και για τη δική τους σκηνοθετική πορεία, καθώς ο Μπέργκμαν τις ενθάρρυνε και τις βοήθησε πολύ να κάνουν δικές τους ταινίες».
HOME CINEMA
Ο μυστηριώδης βίος ενός θρύλου των μπλουζ
Remastered: Στο σταυροδρόμι του Διαβόλου ***
ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ (2019)
Σκηνοθεσία: Μπράιαν Οουκς
Εμφανίζονται: Ερικ Κλάπτον, Κιθ Ρίτσαρντς, Τζον Χάμοντ
Πολύ αξιόλογη είναι η σειρά ταινιών «Remastered», η οποία προβλήθηκε σχετικά πρόσφατα στην πλατφόρμα του Netflix. Τα ωριαία, περίπου, ντοκιμαντέρ της αφηγούνται διαφορετικές ιστορίες από τον κόσμο της μουσικής, οι οποίες ωστόσο συχνά ξεπερνούν την τέχνη και αποκτούν κοινωνικές, πολιτικές, φιλοσοφικές και άλλες διαστάσεις. Ενα από αυτά είναι και το «Στο σταυροδρόμι του Διαβόλου», αφιερωμένο στον σπουδαίο πιονέρο των μπλουζ Ρόμπερτ Τζόνσον.
Η αφήγηση του ντοκιμαντέρ εμπλουτίζεται και από κομψό κινούμενο σχέδιο.
Ο τίτλος αλλά και η ατμόσφαιρα της ταινίας βασίζονται σε ένα από τα πιο διάσημα κεφάλαια της μουσικής μυθολογίας. Ο νεαρός Ρόμπερτ, επίδοξος μπλουζίστας της δεκαετίας του 1930, συναντά τον Διάβολο σε κάποιο σταυροδρόμι του αμερικανικού Νότου. Εκεί συμφωνεί να ανταλλάξει την ψυχή του προκειμένου να γίνει ο κορυφαίος κιθαρίστας όλων των εποχών.
Το ίχνος του
Οπως επισημαίνει και το ντοκιμαντέρ, ο μύθος τρέφεται από μια θολή πραγματικότητα, η οποία μας έχει κληροδοτήσει μόνο δύο φωτογραφίες του Τζόνσον, μαζί με μόλις 42 τραγούδια και συγκεχυμένα βιογραφικά στοιχεία. Οι παραγωγοί από την πλευρά τους ταξιδεύουν στον Νότο, συναντούν τον εγγονό του καλλιτέχνη και προσπαθούν να ακολουθήσουν το ίχνος του ανθρώπου που πέθανε μόλις στα 27 του, για πολλούς ξεκινώντας και την περίφημη «κατάρα» των νεκρών 27άρηδων ρόκερ.
Παράλληλα, παρακολουθούμε συνεντεύξεις τεράστιων ονομάτων όπως ο Ερικ Κλάπτον ή ο Κιθ Ρίτσαρντς, οι οποίοι θεωρούν τα μπλουζ του Ρόμπερτ Τζόνσον και των επιγόνων του βασική πηγή και της δικής τους δημιουργίας. Αυτοί μαζί με αρκετούς ακόμη καλλιτέχνες εξηγούν επίσης τη μοναδικότητα των συνθέσεων του Τζόνσον και τον σχεδόν υπεράνθρωπο τρόπο που εκείνος χειριζόταν τις χορδές της κιθάρας. Ολα αυτά σε μια διαρκή ατμόσφαιρα σχετικού μυστηρίου και με καλοφτιαγμένο animation, το οποίο χρησιμοποιείται για να γεμίσει την απουσία εικονογραφικού υλικού της εποχής.