Η ταινία του Γιώργου Σερβετά «Να κάθεσαι και να κοιτάς» προβλήθηκε για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ του Τορόντο τον Σεπτέμβριο του 2013. Η αίθουσα ήταν γεμάτη, το χειροκρότημα θερμό και οι ερωτήσεις που δέχτηκε στη συνέχεια ο σκηνοθέτης αφορούσαν την Ελλάδα, την ελληνική επαρχία, την κρίση, το όνομα της ηρωίδας (Αντιγόνη). Οι απαντήσεις του ήταν μάλλον σύντομες και κοφτές. Λιτός και λιγομίλητος, σαν τα γουέστερν τοπία της ταινίας του. Από εκείνη την πρώτη προβολή, είχα μια ένσταση. «Προτείνει την αυτοδικία ως τρόπο για να λύνουμε τα πολλά και πιεστικά της ζωής;» αναρωτήθηκα. Κεντρικό πρόσωπο η Αντιγόνη (Μαρίνα Συμεού), μια νέα κοπέλα γύρω στα 30 που επιστρέφει στη γενέθλια, επαρχιακή, πόλη της, αποφασισμένη να μείνει εκεί. Πιάνει δουλειά ως καθηγήτρια Αγγλικών, γνωρίζει ένα νεότερο αγόρι, συναντάει μια παλιά της φίλη. Οι καταστάσεις περιπλέκονται εξαιτίας ενός τοπικού παράγοντα, βίαιου, ρατσιστή, που ζει μέσα στην αυθαιρεσία και την τρομοκρατία των άλλων, του Νώντα (βραβείο Β΄ ανδρικού ρόλου στον Νίκο Γεωργάκη, από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου). Η Αντιγόνη παίρνει την πρωτοβουλία να διαλύσει τον ζόφο.
«Δεν το θεωρώ αυτοδικία. Στην ηρωίδα επιβάλλονται άλλοι κώδικες κοινωνικής συμβίωσης. Τον νόμο και την τάξη αντιπροσωπεύει ο Νώντας», αντιτείνει ο Γ. Σερβετάς στο ερώτημά μας. «Δεν νομίζω ότι η εξουσία έχει να κάνει μόνο με τον νόμο. Υπάρχουν εξουσίες που ασκούνται πατώντας σε ευρεία κοινωνική συναίνεση, δεν αμφισβητούνται, δηλαδή, και άλλες που αμφισβητούνται και επιβάλλονται με τη βία… Η βία προφανώς δεν αρέσει σε κανέναν. Η άρνηση μιας κοινωνίας να μιλήσει για τη βία την καθιστά παράλογη. Την κάνει να φαίνεται παρανοϊκή συμπεριφορά. Στην Αντιγόνη κόστιζε περισσότερο να ανεχτεί παρά να αντιδράσει. Εχει και η σιωπή κόστος όχι μόνο η βία».
Τα τοπία της ταινίας παραπέμπουν στον κώδικα των σπαγγέτι γουέστερν. «Μια γη που έχει λεηλατηθεί από τους ανθρώπους της και ένας χρόνος που προσδιορίζεται από τις διαδρομές των αυτοκινήτων», σημειώνει ο σκηνοθέτης.
Τον Γ. Σερβετά απασχόλησε κυρίως πώς στο χωριό «οι σχέσεις εξουσίας αντανακλούν αυτό που υπάρχει σε μεγαλύτερο βαθμό στην κοινωνία».
Οι ερωτήσεις που αναφέρονται στην καθημερινότητα της ελληνικής επαρχίας τον φέρνουν σε αμηχανία: «Δεν καταλαβαίνω… Αναρωτιέται κανείς για την καθημερινότητα στο Ελ Πάσο; Η ελληνική επαρχία είναι στην ταινία μου μια δραματουργική σύμβαση και όχι μια ρεαλιστική αποτύπωση. Και πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι στο ελληνικό σινεμά δεν υπάρχει εδραιωμένο σώμα συμβάσεων, αρχέτυπα. Πρέπει να το εφεύρει κανείς εξαρχής».
Οι ρυθμοί στο «Να κάθεσαι και να κοιτάς», που γενιούνται από τα γεγονότα και τις καταστάσεις, είναι καταιγιστικοί, ο θυμός και οι ακλόνητες αξίες της Αντιγόνης παραπέμπουν, όπως επισήμαναν και ξένοι κριτικοί, «στην αρχαία πρόγονό της». Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ του Τορόντο, Κάμερον Μπέιλι, περιέγραψε την ηρωίδα ως «συναρπαστική και ακανθώδη, μια δύναμη της φύσης που επιστρέφει στο σπίτι της για να διαλύσει το ζοφερό κατεστημένο – και, ελπίζουμε να χτίσει κάτι καινούργιο».
Το «Να κάθεσαι και να κοιτάς», δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του 36χρονου Γ. Σερβετά, θα προβάλλεται στις αίθουσες από την 1η Μαΐου.