To 1968, στον «Πλανήτη των πιθήκων» του Φράνκλιν Σάφνερ, ένας μισάνθρωπος αστροναύτης προσγειώνεται ανώμαλα σε έναν άγνωστο πλανήτη. Εκεί ο πίθηκος έχει συμπεριφορά ανθρώπου και ο άνθρωπος, που είναι σκλάβος του πιθήκου, συμπεριφορά χιμπατζή. Ο «πολιτισμός αναποδογυρισμένος» διαπιστώνει έκπληκτος ο πρωταγωνιστής της ταινίας, Τσάρλτον Ιστον.
Ο «Πλανήτης των πιθήκων» γνώρισε 4 συνέχειες και μεταφέρθηκε στην τηλεόραση ως σειρά για ενηλίκους, έγινε όμως και κόμικς για παιδιά. Στο πέρασμα του χρόνου, μετατράπηκε στον πιο καλτ μύθο της επιστημονικής φαντασίας. Στην αυγή της χιλιετίας ο Τιμ Μπάρτον γύρισε ένα ριμέικ με τον ίδιο τίτλο (2001). Δέκα χρόνια μετά, το 2011, στον «Πλανήτη των πιθήκων: η εξέγερση» του Ρούπερτ Ουάιατ ο παλιός μύθος αναπροσαρμόστηκε για να αποτυπώσει σημερινές ανασφάλειες.
Ο μύθος επέστρεψε στο προσκήνιο με το «Πλανήτη των πιθήκων: η αυγή». Η πανδημία της γρίπης των πιθήκων, για την οποία υπεύθυνος είναι ο άπληστος και ανόητος άνθρωπος, έχει σηματοδοτήσει την καταστροφή του πολιτισμού.
Ο πόλεμος των κόσμων
Ο φόβος του Ψυχρού Πολέμου και της ατομικής βόμβας διατρέχει υποδόρια την πεσιμιστική ταινία του 1968. Διακρίνεις ένα b-movie στο ύφος και στην ατμόσφαιρα επηρεασμένο από τη δημοφιλή τηλεοπτική σειρά «Η ζώνη του λυκόφωτος». Το συγκλονιστικό φινάλε της ταινίας, στην παραλία του «άγνωστου» πλανήτη όπου ο αστροναύτης Τζορτζ Τέιλορ αντικρίζει το άγαλμα της Ελευθερίας γερμένο και θαμμένο μέχρι το μπούστο στην άμμο, είναι χαρακτηριστικό. Ο Ροντ Σέρλινγκ, δημιουργός της «Ζώνης του λυκόφωτος», ήταν ο συν-σεναριογράφος του «Πλανήτη των πιθήκων» (από το βιβλίο του Πιερ Μπουλ «La planete des singes»). Στην εξαιρετική ατμόσφαιρα συνέβαλε και η μουσική του Τζέρι Γκόλντσμιθ, που ηχεί σαν αβάν-γκαρντ πένθιμο εμβατήριο.
Στον πρόλογο, το ντεκόρ θυμίζει «Σταρ Τρεκ». Στο κόκπιτ, ο κάπτεν Τέιλορ κοιτάζει το αχανές σύμπαν καπνίζοντας το τελευταίο του πούρο πριν πέσει σε τεχνητή νάρκη. Μονολογεί γι’ αυτά που άφησε πίσω του, παρασυρμένος από το «θαύμα» του χρόνου: έξι μήνες στο Διάστημα είναι επτά αιώνες στη Γη. «Ο άνθρωπος, το λαμπρό παράδοξο που με έστειλε στα άστρα, εξακολουθεί να πολεμάει τον εαυτό του και να αφήνει τα παιδιά του γείτονα να λιμοκτονούν. Αποχαιρετώ τον 20ό αιώνα χωρίς θλίψη. Πιστεύω πως κάπου στο σύμπαν υπάρχει ένα καλύτερο ον».
Στο μακρινό μέλλον, στο οποίο ταξιδεύει με ταχύτητα του φωτός, ο Τέιλορ θα ζήσει μια περιπέτεια που θυμίζει το προϊστορικό παρελθόν. Πέφτει όπως ο σούπερμαν στη Γη, όπου έχει αρχίσει από το μηδέν ένας νέος κύκλος της Ιστορίας. Ο άνθρωπος βρίσκεται στα πρώτα στάδια της εξέλιξής του, ενώ ο σοφός πίθηκος, το κυρίαρχο είδος, έχει δημιουργήσει μια ολιγαρκή κλειστή κοινωνία κατά τα φαινόμενα ευτυχισμένη (έρχονται στο νου οι χίπικες ουτοπίες, οι Μαύροι Πάνθηρες, αλλά και ο «υπαρκτός σοσιαλισμός»). Ενα συμβούλιο γερόντων ιεροεξεταστών είναι αρμόδιο για τη διατήρηση της ευτυχίας.
Στις δύο πρόσφατες ταινίες επίκεντρο δεν είναι ο άνθρωπος, αλλά ο νοήμων πίθηκος. Στον «Πλανήτη των πιθήκων: η εξέγερση» του Ρούπερτ Ουάιατ, στο σύγχρονο Σαν Φρανσίσκο, αναμειγνύονται στοιχεία από τον κλασικό «Κινγκ Κονγκ», τον μύθο του Φρανκενστάιν, αλλά και τον «Εξωγήινο». Το ευφυές κατοικίδιο, ο χιμπατζής Καίσαρ, σαν Μεσσίας οδηγεί το είδος του στην Εξοδο από τον ζωολογικό κήπο προς ένα γειτονικό δρυμό. Η πρώτη λέξη που εκστομίζει είναι «no» και η πρώτη του φράση, «Caesar is home».
Στον «Πλανήτη των πιθήκων: η αυγή» του Ματ Ριβς ο άνθρωπος μπαίνει στη «χώρα» των πιθήκων αναζητώντας εναλλακτικές μορφές ενέργειας για την επανεκκίνηση του πολιτισμού του. Εισβάλλει ειρηνικά για να αποφύγει λάθη του παρελθόντος. Παράλληλα, ο μεταλλαγμένος πίθηκος συνειδητοποιεί πως μαζί με την ευφυΐα απέκτησε και τις αδυναμίες του ανθρώπου. Παιχνίδια εξουσίας και κυριαρχίας θα ρίξουν τους δύο κόσμους σε πόλεμο. Η συνύπαρξη παραμένει ένα ζήτημα ανοικτό.
Στην ταινία του ’68 η απεραντοσύνη του Διαστήματος τόνισε τη μοναξιά του ανθρώπου, δίνοντας υπαρξιακή διάσταση στην περιπέτειά του. Στο νέο franchise του «Πλανήτη των πιθήκων» ο πίθηκος, απολογητικός, σηκώνει στους ώμους του το μεγαλύτερο βάρος των υπαρξιακών και ηθικών διλημμάτων και εξομολογείται στον άνθρωπο πως έσφαλε θεωρώντας τον εαυτόν του ανώτερο.
Δείτε
«Ο πλανήτης των πιθήκων: η αυγή» (Dawn of the Planet of the Apes, 2014)
Το Σαν Φρανσίσκο έγινε πόλη-φάντασμα μετά την πανδημία της γρίπης των πιθήκων. Οι επιζήσαντες επιχειρούν να επαναλειτουργήσουν ένα υδροηλεκτρικό φράγμα σε ένα γειτονικό δάσος. Εκεί όμως υπάρχει το «κράτος» των έξυπνων πιθήκων. Η κοινωνία τους είναι συντηρητική, κλειστή και ξενοφοβική. Πιστεύουν ότι η ανάμειξη με τους ανθρώπους, τους οποίους θεωρούν κατώτερους ως είδος, θα φέρει καταστροφή. Εννοιες όπως αγάπη, μίσος, μεγαλοψυχία, μικροψυχία, εμπιστοσύνη, σπίτι, οικογένεια είναι κομβικές σε αυτή την ταινία. Γυρίστηκε από τον Ματ Ριβς. Παίζουν: Αντι Σέρκις, Τζέισον Κλαρκ, Γκάρι Ολντμαν. (Προβάλλεται στις αίθουσες)
«Ο πλανήτης των πιθήκων» (Τhe Planet of the Apes, 1968)
Ενας καλτ κινηματογραφικός μύθος της επιστημονικής φαντασίας (στη φωτ., σκηνή από την ταινία) από τον Φράνκλιν Σάφνερ. Πρωταγωνιστεί ο Τσάρλτον Ιστον. (Κυκλοφορεί και σε ελληνική έκδοση blu-ray)