Μερικές φορές οι ταινίες αφήνονται στη μουσική και στα τραγούδια τους για να εκφράσουν αισθήματα, αλλά και ιδέες που η εικόνα από μόνη της δεν τα αποτυπώνει τόσο πυκνά. Το αόρατο υπερισχύει στιγμιαία του ορατού και τις απογειώνει.
Στο «Χenia» του Πάνου Κούτρα, τα τραγούδια της Πάτι Πράβο (Ιταλίδας ντίβας στα φωτεινά και ζεστά χρόνια των ’70s) και το «Rumore» της Ραφαέλα Καρά (κορωνίδα της ιταλικής ντίσκο την ίδια εποχή) λειτουργούν σαν καταλύτες σε μια ταινία που χρησιμοποιεί το «ψέμα» του μελό και το κιτς για να μιλήσει με ειλικρίνεια για την άγρια χαρά της ζωής, την πεζή αλήθεια και το όνειρο. Ενας έφηβος, μισός Αλβανός και μισός Ελληνας, περιπλανιέται μαζί με τον μεγαλύτερο αδελφό του σε μια Ελλάδα γκρίζα και ξενοφοβική. Στο μοντέρνο «Σπίτι» του Αθανάσιου Καρανικόλα στην πιο κρίσιμη στιγμή, ένα νοσταλγικό ταγκό κι ένα δημοτικό τραγούδι δημιουργούν την πιο λειτουργική αντίστιξη: το κοσμοπολίτικο ρετρό και η λαϊκή παράδοση ηχούν ονειρικά, ίσως και σαν μοιρολόι, βοηθούν μια σύγχρονη ηθογραφία ν’ αποβάλει και τα τελευταία της μελοδραματικά ψήγματα για να μεταμορφωθεί σε δράμα κλασικής αντονιονικής κοπής. Και στα δύο φιλμ η ορατή εικόνα αφορά τον ξένο και η αόρατη τον Ελληνα. Τα όνειρά τους, ενίοτε τσακισμένα, μπερδεύονται.
Δωμάτιο με θέα
Στο «Σπίτι», που φαντάζει σαν σημερινή εκδοχή του «Προξενιού της Αννας», χτίζεται μεθοδικά ένα συμπαγές οικοδόμημα με λεπτομέρειες και φαινομενικά ασήμαντες φράσεις. «Φίλες με τη Νάντια;» ρωτάει με επιτηδευμένη έκπληξη την Εύη (σύζυγο ενός νεόπλουτου ζευγαριού) μια «φίλη» της, όταν προσκαλείται να καθίσει μαζί τους στο τραπέζι για ένα κρασί η Γεωργιανή υπηρέτρια του σπιτιού, η Νάντια. Στην πρώτη σκηνή, όπου ο κινηματογραφικός φακός παρακολουθεί τη δράση από απόσταση αφήνοντας να ακουστεί και το ανήσυχο θρόισμα της φύσης, είδαμε τη Νάντια να ζαλίζεται και να πέφτει. Πάσχει από μια σπάνια αρρώστια. Η Εύη, αν και δηλώνει πως η Νάντια τής είναι σαν αδελφή, την αφήνει στη μοίρα της. Ο σύζυγός της δεν αντέχει έναν άρρωστο ανάμεσα στα πόδια τους.
Η οικονομική κρίση, που απειλεί τους νεόπλουτους, και η μοίρα, που δοκιμάζει όσους δεν έχουν θέση στον ήλιο, διαλύουν εν ριπή οφθαλμού αυταπάτες. Στο «Σπίτι», η μεσοαστική (και βάλε) οικογένεια απογυμνώνεται και ηθικά. Η Νάντια φεύγει με αξιοπρέπεια από το μικρό δωμάτιο υπηρεσίας που έχει θέα ένα «νταμάρι», τον σκαμμένο βράχο του οικοπέδου. Λίγο μετά, αποξενωμένη και από τον ερωτικό της σύντροφο, σωριάζεται και πάλι, σε νεορεαλιστικό σκηνικό αυτή τη φορά, σε λεωφόρο της αφιλόξενης Αθήνας. Η ματιά του Καρανικόλα, φαινομενικά προσωποκεντρική, είναι βαθιά κοινωνική και οξεία. Η ταινία του είναι γεμάτη αντιθέσεις. Η πιο βασική αφορά τον οργανικό κορμό της ταινίας: τον ξένο (το σώμα και το βλέμμα της πρωταγωνίστριας Μαρίας Καλλιμάνη σε μια Ελλάδα, που παρότι δεν είναι ξενοφοβική, την αποξενώνει) και το ανόργανο σώμα της: τον φέροντα οργανισμό του «Σπιτιού» (μοντέρνο κλουβί από σπασμένη πέτρα, μπετόν, ατσάλι και ψυχρό γυαλί που στεγάζει το όνειρο του σύγχρονου Ελληνα).
Οδύσσεια
Ο Πάνος Κούτρας συνεχίζει να παίζει με τους τίτλους των ταινιών του. Το «Xenia», που ηχεί όπως το γυναικείο όνομα, είναι ένα εγκαταλελειμμένο ξενοδοχείο στις παρυφές μιας επαρχιακής πόλης. Οι ήρωές του είναι αυθεντικοί, από τη βάση της κοινωνικής πυραμίδας, αλλά και από το περιθώριο. O νεαρός Nτάνι, Αλβανός γκέι που επιβιώνει σε επικίνδυνες ζώνες της καθημερινότητας, ξανακάνει αντίστροφα (από τον Νότο προς τον Βορρά) το ταξίδι του Αλβανού προς το ελληνικό του όνειρο. Αφήνει την Κρήτη και έρχεται στην Αθήνα, όπου ζει ο στρέιτ αδελφός του, ο Οντι. Οι δυο τους θα κατευθυνθούν προς τη Θεσσαλονίκη. Ξεκομμένοι από την αλβανική τους ρίζα (η μητέρα τους, τραγουδίστρια που λάτρευε την Πάτι Πράβο, μόλις πέθανε) αναζητούν τον Ελληνα πατέρα τους, ο οποίος τους εγκατέλειψε όταν ήταν μικρά παιδιά. Στο τέλος αυτής της ελληνο-αλβανικής τραγωδίας, η φαντασία έρχεται λυτρωτικά σαν από μηχανής θεός. Το «Xenia», όπως και η «Στρέλλα», είναι μια τρυφερή ταινία για τις φτηνές απομιμήσεις της ζωής, τη φαντασιακή της όψη και, κυρίως, για τα όνειρα και τα αληθινά αισθήματα.
Δείτε
«Στο σπίτι», 2014
Η Γεωργιανή Νάντια, υπηρέτρια σε οικογένεια Ελλήνων νεόπλουτων εδώ και 12 χρόνια, μαθαίνει ότι πάσχει από μια σοβαρή ασθένεια. Οσονούπω η «οικογένειά» της τής δείχνει την έξοδο. Μελόδραμα, ηθογραφία και μοντέρνο (αντονιονικού τύπου) σινεμά βρίσκονται σε άριστη ισορροπία. Γυρίστηκε από τον Αθανάσιο Καρανικόλα και συμμετείχε στο Φόρουμ της Μπερλινάλε. Η πρωταγωνίστριά του, η Μαρία Καλλιμάνη (φωτ.), δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας. Δίπλα της εμφανίζονται ο Αλέξανδρος Λογοθέτης, η Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, ο Γιάννης Τσορτέκης, η Ζωή Ασημάκη. (Προβάλλεται στις αίθουσες)
«Xenia», 2014
Ο Πάνος Κούτρας («Στρέλλα») υπογράφει μία από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες των τελευταίων χρόνων. Δύο νεαροί Αλβανοί δεύτερης γενιάς αναζητούν τον Ελληνα πατέρα τους. Η οικογένεια είναι συνώνυμο του τραύματος αλλά και του ονείρου. Η ταινία συμετείχε στις Κάννες στο τμήμα «Ενα κάποιο βλέμμα». Παίζουν: Κώστας Νικούλι, Νίκος Γκέλια, Αγγελος Παπαδημητρίου, Γιάννης Στάνκογλου. (Πρεμιέρα στις 2/10)